Fakultet za poslovni menadžment Bar

1. Fakultet za poslovni menadžmentBar Osnovi menadžmenta IV vježbe 23.11.2010.

2. Dizajn organizacije i organizaciona struktura • Dizajn organizacije I organizaciona struktura • Cetiri kamena temeljca • Dizajn organizacije • Tipovi organizacionih struktura

3. Dizajn organizacije i organizaciona struktura “KOMPANIJI JE POTREBNO DA SE NEPRESTANO IZNOVA RAĐA. NAJTEŽE JE KRENUTI U PROMJENE KADA KOMPANIJI IDE DOBRO. MEĐUTIM, UKOLIKO SE NE STARTUJE NA VRIJEME, PREKASNO JE DA SE BILO ŠTA URADI KADA SVE KRENE NIZBRDO”

4. Dizajn organizacije I organizaciona struktura Ciljevi poglavlja da: • Objasni relaciju organizovanje – organizacija/struktura, • Definiše četiri osnovna “stuba” (kamena temeljca) organizacije, • Ukaže na evoluciju dizajna organizacije, • Potencira najvažnije tipove organizacionih struktura

5. Dizajn organizacije I organizaciona struktura Organizovanje je važna funkcija menadžmenta koja predstavlja oblikovanje odnosa unutar organizacije, formirajući tako njenu strukturu u okviru koje se ostavruju ili će se ostvarivati planirani ciljevi OBUHVATA: PRIBAVLJANJE, ALOCIRANJE I RASPOLAGANJE RESURSIMA KAO I USPOSTAVLJANJE ODGOVARAJUĆEG MODELA ORGANIZACIONE STRUKTURE Dizajn organizacije je “utvrđivanje organizacione strukture” koja je najprikladnija za strategiju, ljude, tehnologiju i zadatke organizacije. Organizaciona struktura: način podjele, organizovanja i koordinacije aktivnosti organizacije

6. Dizajn organizacije I organizaciona struktura • ZNAČAJ ORGANIZACIJE • ADEKVATNA ORGANIZACIJA OMOGUĆUJE EFIKASNO I EFEKTIVNO OSTVARIVANJE CILJEVA • POGREŠAN RAZVOJ I PRIMJENA MODELA ORGANIZACIONE STRUKTURE VODI KA NEUSPJEHU • ORGANIZACIONA STRUKTURA JE RELATIVNO STABILAN SISTEM • IDEALAN MODEL ORGANIZACIONE STUKTURE NE POSTOJI • POSTOJE RAZLIKE U NAČINU ORGANIZOVANJA U STABILNIM USLOVIMA I U KRIZI

7. Dizajn organizacije I organizaciona struktura • ŠTA SE MJENJA? • PROMJENA OBLIKA ORGANIZACIJE • PROMJENA MISIJE • PROMJENA NAČINA OBAVLJANJA BIZNISA • PROMJENA VLASNIŠTVA • PROMJENA VELIČINE – SMANJIVANJE • PROMJENE U KULTURI ORGANIZACIJE

8. Dizajn organizacije I organizaciona struktura • POKAZATELJI LOŠE ORGANIZACIJE • EKONOMSKI I DRUGI INDIKATORI POSLOVANJA • UMNOŽAVANJE UPRAVLJAČKIH NIVOA • PONAVLJANJE ISTIH ORGANIZACIONIH PROBLEMA NA RAZLIČITIM MJESTIMA • OSLANJANJE NA “KOORDINATORE” I “POMOĆNIKE” • LOŠI MEĐULJUDSKI ODNOSI • NEFORMALNA ORGANIZACIONA STRUKTURA • PREVIŠE SASTANAKA KOJE POSJEĆUJE PREVIŠE LJUDI I SL.

9. ČETIRI OSNOVNA “STUBA” (KAMENA TEMELJCA) ORGANIZACIJE • Podjela rada ( pečenje hamburgera i prženje čipsa), • Podjela na sektore (priprema hrane i posluživanje gostiju) • Hijerarhija (menadžeri, zamjenici menadžera, kelneri), • Koordinacija (kelneri i kuvari-koordinirani rad)

10. ČETIRI OSNOVNA “STUBA” (KAMENA TEMELJCA) ORGANIZACIJE • PODJELA RADA i (b) PODJELA NA SEKTORE Podjela sveukupnog procesa rada na zadatke pojedinaca ili grupa, a zatim kombinovanje zadataka na logičan i efikasan način • A.Smith, Wealth of Nations, proizvodnja čioda • Podjela rada – povećanje produktivnosti/specijalizacija, • Specijalizacija poslova – nedostaci / otuđenje (b) Grupisanje sličnih i logički povezanih radnih aktivnosti u sektore (podjela na sektore)

11. ČETIRI OSNOVNA “STUBA” (KAMENA TEMELJCA) ORGANIZACIJE HIJERARHIJA Preciziranje ko će kome unutar organizacije podnositi izvještaje, povezivanje sektora i stvaranje organizacione hijerarhije • Pojam hijerarhije – šema većeg broja nivoa organizacione strukture, • Raspon kontrole menadžmenta – broj predviđenih ljudi koji direktno podnose izveštaj jednom menadžeru, • Lanac komandovanja – plan kojim se precizira ko kome podnosi izveštaj, • Fenomen visoke i ravne hijerarhije Potraga za kvalitetom uslovljava promjene u hijararhiji

12. ČETIRI OSNOVNA “STUBA” (KAMENA TEMELJCA) ORGANIZACIJE KOORDINACIJA Proces organizovanja kojim se integrišu aktivnosti pojedinačnih sektora kako bi se efikasno realizovali ciljevi organizacije Diferencijacija i integracija Diferencijacija – razlike u ponašanju i stilu rada koje se prirodno javljaju kod članova različitih sektora, a koje mogu da dovedu do komplikacija prilikom koordinacije aktivnosti organizacije Integracija – stepen u kome članovi različitih sektora rade zajedno u atmosferi saradnje

13. PRISTUPI ZA POSTIZANJE EFIKASNE KOORDINACIJE Komunikacija je ključ efikasne koordinacije, a koordinacija zavisi od prikupljanja, prenosa i prerade podataka • Upotreba osnovnih tehnika menadžmenta (mehanizmi kao što su: lanac komandovanja, komplet pravila i procedura, obilasci radnih mesta...), • Premošćivanje granica (kroz pojedinca koji služi kao veza između sektora), • Redukcija (smanjivanje) potrebe za koordiniranjem (kreiranje “slobodnog dodatnog prostora”u pogledu resursa ili stvaranje nezavisnih jedinica)

14. DIZAJN ORGANIZACIJE • Klasičan pristup (Taylor, Fayol, Weber...) : najefikasnija i najproduktivnija je ona organizacija sa strukturom hijerarhije gdje svaki radnik ima osećaj dužnosti prema organizaciji i primjenjuje skup razumnih normi i pravila u svojim aktivnostima, • Pristup zadatak – tehnologija (J.Woodward): različite tehnologije proizvodnje različitih proizvoda (složene tehnologije zahtijevaju i složene org. strukture, nadzor i koordinaciju) • Downsizing – smanjenje (Toffler) smanjivanje org. šeme prilagođavajući se ravnoj organizaciji (smanjenje hijararhije i prilagođavanje globalnom okruženju) ; Značaj : konkurentnost, ostanak na tržištu, efikasnost...

15. DIZAJN ORGANIZACIJE • ORGANIZACIJA PROŠLOSTI TRAJNOST ORGANIZACIONIH RJEŠENJA ČVRSTA ORGANIZACIONA STRUKTURA SVEOBUHVATNA ORGANIZACIONA REGULACIJA USMJERNOST PREMA UNUTRA PRIMARNA USMJERENOST NA NACIONALNO TRŽIŠTE HIJERARHIJSKI ODNOSI NOSLILAC FUNKCIJE SPECIJALISTA PLANSKO RUKOVOĐENJE

16. DIZAJN ORGANIZACIJE • ORGANIZACIJA SADAŠNJOSTI • PROBLEMSKI USMJERENA • PRIVREMENA ORGANIZACIONA RJEŠENJA • FLEKSIBILNA ORGANIZACIONA REGULACIJA • NA OKRUŽENJE USMJERENA • GLOBALNA USMJERENOST NA ŠIRA TRŽIŠTA • INTERAKCIJSKO DJELOVANJE IZMEĐU • UČESNIKA

17. DIZAJN ORGANIZACIJE NOVA ORGANIZACIONA PARADIGMA • DINAMIČNOST I TURBULENTNOST USMJERAVAJU ORGANIZACIONO TRANSFORMISANJE PREDUZEĆA U PRAVCU JEDNOSTAVNE I FLEKSIBILNE ORG.STR. • NOVA PARADIGMA JE EKSTREMNO SUPROTNA STAROJ – USMJERENA JE PRVENSTVENO NA DESTRUKCIJU STARE BIROKRATSKO-HIJERARHIJSKE ORGANIZACIJE • PREDUZEĆE SE POSMATRA KAO MALA ORGANIZACIJA SA JEDNOSTAVNOM STRUKTUROM ILI KAO DINAMIČKA MREŽA KOJU ČINE JEZGRO I NIZ SPECIJALIZOVANIH ORGANIZACIJA OKUPLJENIH OKO ZAJEDNIČKOG POSLA

18. TIPOVI ORGANIZACIONIH STRUKTURA • Funkcionalne organizacije/struktura prema funkciji • Organizacija prema proizvodu/tržištu (divizije), • Matrična organizacija

19. MODEL FUNKCIONALNE ORG. STRUKTURE Funkcionalna organizacija – vid osnivanja sektora u kojem su pojedinci angažovani na aktivnostima u okviru pojedinačnih funkcija MODEL SEPRIMJENJUJE U STABILNIM USLOVIMA POSLOVANJA I ODGOVARAJU MU SLJEDEĆE KARAKTERISTIKE: • OKRUŽENJE JE IZVJESNO I RELATIVNO STABILNO • CILJEVI SU TRAJNI I DOBRO DEFINISANI • TEHNOLOGIJA JE RELATIVNO STABILNA I JEDNOOBRAZNA • ODLUČIVANJE PROGRAMIRANO, • PRODUKTIVNOST RADA I INTENZIVNOST SU OBJEKTIVNO USLOVLJENE VELIČINE

20. MODEL FUNKCIONALNE ORG. STRUKTURE PREDNOSTI: • SPECIJALIZACIJA AKTIVNOSTI • SPECIJALIZACIJA RUKOVOĐENJA • MOGUĆNOST RAZVOJA STRUČNJAKA • MINIMUM ZAHTJEVA U POGLEDU INTERDISCIPLINARNOG ZNANJA • VISOKA SPOSOBNOST PRILAGOĐAVANJA TEHNOLOŠKIM PROMJENAMA NEDOSTACI: • OTEŽANA KOORDINACIJA • SPORO REAGUJE NA TRŽIŠNE PROMJENE • NEOPHODNI DODADTNI KOORDINACIONI MEHENIZMI • NEINVENTIVNOST I NEDOVOLJNA TRŽIŠNA ORIJENTISANOST • KONFLIKTI IZMEĐU FUNKCIJA • HIJERARHIJA VODI KA BIROKRATIZACJI STRUKTURE • DIVERSIFIKACIJA DODATNO OTEŽAVA KOORDINACIJU I SL.

21. MODEL DIVIZIONE ORGANIZACIONE STRUKTURE Organizacija prema proizvodu ili tržištu (diviziona organizacija)– okuplja u jednu radnu jedinicu sve koji su uključeni u proizvodnju i marketing jednog proizvoda ili grupe srodnih proizvoda, sve one koji se nalaze na određenom području , ili sve koji rade sa određenom vrstom klijenata MODEL ODGOVARA NESTABILNIM USLOVIMA ČIJE SU OSNOVNE KARAKTERISTIKE: • OKRUŽENJE JE RELATIVNO NEMIRNO I NEIZVJESNO • CILJEVI SU PROMJENJIVI I RAZLIČITI • TEHNOLOGIJA JE KOMPLEKSNA I DINAMIČNA • VELIKI BROJ AKTIVNOSTI U KOJIMA SU INOVACIJE I KREATIVNOST ZNAČAJNI • SISTEM JE MANJE HIJERARHIJSKI, A VIŠE FLEKSIBILAN, • KOORDINACIJOM I KONTROLOM SE OTKLANJAJU PROPUSTI • DOLAZI DO DECENTRALIZACIJE, • PODSTIČE SE RAZVOJ PREDUZETNIŠTVA • POVEČAVA ODGOVORNOST MENADŽMENTA I SL.

22. MODEL MATRIČNE ORGANIZACIONE STRUKTURE Matrična struktura nastaje kombinovanjem prednosti funkcionalne i divizione strukture. Ona spada u model upravljanja projektima i proizvodima. Služi za upravljanje velikim brojem aktivnosti koje su povezane. To je organizaciona struktura u kojoj svaki radnik podnosi izvještaj funkcijskom ili divizionom menadžeru i menadžeru projekta ili grupe

23. PROJEKTNA ORGANIZACIJA KARAKTERIŠE JE: • ORIJENTACIJA NA ZADATKE • SISTEMSKA ORIJENTACIJA • VREMENSKA ORIJENTACIJA • ODGOVORNOST ZA TROŠKOVE • OGRANIČENO VRIJEME PROJEKTA • DINAMIČKI KARAKTER POSLOVA • INTERDISCIPLINARNI TIMSKI RAD PREDNOSTI: • PROJEKAT SE TRETIRA KAO PLANIRANA, USKLAĐENA I KONTROLISANA ORGANIZACIJA • ORGAN PROJEKTA VODI BRIGU SAMO O REALIZACIJI AKTIVNOSTI PROJEKTA • GARANTUJE SE IZVRŠENJE PROJEKTNIH CILJEVA • MINIMIZIRA SE PROJEKTNI RIZIK

24. Tipovi organizacije Formalna i neformalna organizaciona struktura Organizacija i dezorganizacija Tri tipa: • Obavezna dezorganizacija • Virtuelna korporacija • Razbijena organizacija