Uloga računovođ a i revizora u borbi protiv korupcije i finansijskog kriminala

1. Uloga računovođa i revizora u borbi protiv korupcije i finansijskog kriminala Prof.dr Meliha Bašić

2. Sadržaj: • Pojam korupcije i finansijskog kriminala • Posljedice korupcije • Ocjene percepcije korupcije u svijetu, EU i BIH • Uloga profesije računovodstva i revizije u borbi protiv korupcije i finansijskog kriminala • Uloga profesije računovodstva i revizije u borbi protiv korupcije i finansijskog kriminala u BIH • Zaključak

3. Korupcija Korupcijapodrazumijevanezakonitokorištenjedruštvenogidržavnogpoložajaimoćiradisticanjavlastitekoristi. Pokvarenost najboljih je gora od svih drugih Korupcija(lat. corruptus – potplaćen) ilipodmitljivost . U političkim pogledu je po definiciji politologa Harolda Dwighta Lasswella povreda opšteg interesa zbog osobnoga koristoljublja. Po drugim definicijama se korupcija definiše i kao „moralna pokvarenost“.

4. Transparency International • Transparency International definiše korupciju kao zloupotrebu povjerene moći – zloupotrebe položaja u organizaciji radi lične zarade (Corruption is operationally defined as the misuse of entrusted power for private gain.)

5. Pregled nivoa korupcije u javnom sektoru u 183 zemlje svijeta (2011)[1] [1]Izvor:APIK-prilagođeno- (Agencija za prevenciju i koordinaciju borbe protiv korupcije) internet stranica: http://www.apik.bapristup stranici 01.09.2012

6. BORBA PROTIV KORUPCIJE U EU • Ekonomski troškovi uzrokovani korupcijom iznose  oko 120 milijardi eura godišnje. • To je iznos koji odgovara  1% GDP EU. • Približno iznosu godišnjeg budžeta EU. • Svaki četvrti građanin EU smatra korupciju najvećim problemom u svojoj državi.

7. BORBA PROTIV KORUPCIJE U EU • Ekonomski troškovi uzrokovani korupcijom iznose  oko 120 milijardi eura godišnje. • To je iznos koji odgovara  1% GDP EU. • Približno iznosu godišnjeg budžeta EU. • Svaki četvrti građanin EU smatra korupciju najvećim problemom u svojoj državi.

8. PERCEPCIJA I ANALIZE KORUPCIJE U BIH • ANKETA TRANSPARENCY INTERNATIONAL 2011 • BIH se nalazi na 91.-94. mjesto sa Liberijom, Trinidadom i Tobagom i Zambijom od 183 zemlje, što je daleko iza 27 zemalja članica EU i najlošiji je rezultat u poređenju sa svim ostalim zemljama bivše Jugoslavije. • Kao i prošle godine, BiH i ovaj put nosi indeks 3,2, na skali od 0 do 10, gdje 0 predstavlja apsolutnu korupciju, a 10 zemlju oslobođenu korupcije. • Zakon o Agenciji za prevenciju korupcije i koordinaciju borbe protiv korupcije („Službeni glasnik BiH“ broj 103/09)

9. PERCEPCIJA I ANALIZE KORUPCIJE U BIH • Istraživanje Globalnog barometra korupcije pokazalo je da građani BiH ocjenjuju napore vlasti na suzbijanju korupcije u potpunosti neefektivnim, dok kao segmente društva koje smatraju najkorumpiranijim navode političke partije, zakonodavnu vlast i pravosuđe. • Istraživanje sprovedeno od strane Global Integrity-a za 2009. godinu pokazalo je da BiH, zajedno sa Ugandom, pokazuje najveći raskorak između anti-korupcijskih zakona „na papiru“ i stvarne primjene tih zakona u praksi

10. NAJČEŠĆI OBLICI KORUPCIJE Podmićivanje Pronevjera Sukob interesa Pristranost Nepotizam Iznuđivanje

11. FINANSIJSKI KRIMINAL • Finansijski kriminal je finansijski zločini koji za posljedicu imaju nezakonito sticanje ili korištenje tuđe imovine za vlastitu upotrebu i korist .

12. OBLICI FINANSIJSKOG KRIMINALA • Finansijske prevare ​​, • Pranje novca, • Pronevjere raznih vrsta, • Krađe raznih vrsta, • Kompjuterski ili Sajber kriminal (Cybercrime ) , • Oružane pljačke, • Provale.

13. UZROCI KORUPCIJE I FINANSIJSKOG KRIMINALA Korupcija se pojavljuje tamo gdje se ukaže ''povoljnaprilika'‘,tamo gdje je RIZIK MALI, KAZNE BLAGE, A DOBIT VELIKA, postoje odlični preduslovi da se ljudi bave korupcijom.

14. POSLJEDICE KORUPCIJE I FINANSIJSKOG KRIMINALA Političke, Privredne i Socijalne

15. BORBA PROTIV KORUPCIJE I KRIMANALA U SVIJETU • Inter-američku konvenciju protiv korupcije koju je usvojila Organizacija • američkih država 29. marta 19961, Konvenciju o borbi protiv korupcije koja uključuje funkcionere Evropskih zajednica ili funkcionere država članica Evropske unije koju je usvojio Savet Evropske unije 26. maja 1972, • Konvenciju o borbi protiv podmićivanja stranih javnih funkcionera u međunarodnim poslovnim transakcijama koju je usvojila Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj 21. novembra 1973, • Krivično-pravnu konvenciju o korupciji koju je usvojio Ministarski komitet SavJeta Evrope 27. januara 1994, • Građansko-pravnu konvenciju o korupciji koju je usvojio Ministarski komitet Saveta Evrope 4. novembra 1995, te • Konvenciju Afričke unije o sprečavanju i borbi protiv korupcije, koju su usvojili šefovi država i vlada Afričke unije 12. jula 2003, • 29. septembra 2003. godine Konvencije Ujedinjenih nacija protiv transnacionalnog organizovanog kriminala,

16. BORBA PROTIV KORUPCIJE U EU Okvirna odluka 2003/568 o borbi protiv korupcije u privatnom sektoru, donesena od strane Vijeća EU 22. Juna 2003. godine. Cilj spriječiti kriminalizaciju kako aktivnog tako i pasivnog podmićivanja uspostavom još preciznijih pravila o odgovornosti pravnih osoba i odgovarajućih sankcija. EK usvojila je 6. Juna 2011.g. novi paket mjera za borbu protiv korupcije u svim članicama EU.

17. BORBA PROTIV KORUPCIJE U BIH • Posljednjih godina EU je značajno pooštrila antikorupcijske standarde koji se primjenjuju na zemlje kandidate i potencijalne kandidate za članstvo u EU. • Borbe protiv korupcije je na vrh prioriteta EU. • Evropsko vijeće u Kopenhagenu je 1993. godine postavilo izričit fokus na političke reforme u procesu priključenja uvodeći tzv. Kopenhagenške kriterije, koji čine glavnu osnovu za borbu protiv korupcije i dobro upravljanje

18. BORBA PROTIV KORUPCIJE U BIH • BiH je dužna učestvovati u monitoring mehanizmu Vijeća Evrope od strane Grupe država protiv korupcije (GRECO), • uspostaviti jasna pravila o zaštiti osoba koji prijavljuju korupciju u javnom i privatnom sektoru, • primijeniti mehanizme kvalitetnog upravljanja i standarda revizije i monitoringa koji promovišu integritet, odgovornost i transparentnost u javnoj upravi.

19. USLOVI ZA BIH OKO ULASKA U EU POVEZANI SA KORUPCIJOM • uspostaviti jasna pravila o zaštiti osoba koji prijavljuju korupciju u javnom i privatnom sektoru, • te primijeniti mehanizme kvalitetnog upravljanja i standarda revizije i monitoringa koji promovišu integritet, odgovornost i transparentnost u javnoj upravi. • Usvojiti i provesti detaljan akcioni plan protiv korupcije temeljen na državnoj strategiji za borbu protiv korupcije, provesti GRECO preporuke, te ispuniti obaveze koje proističu iz međunarodnih konvencija o korupciji

20. USLOVI ZA BIH OKO ULASKA U EU POVEZANI SA KORUPCIJOM • Od BiH se očekuje da efikasno procesuira počinioce krivičnih djela korupcije • da usvoji politiku nulte tolerancije prema korupciji, • Da osigura provedbu zakonâ o sukobu interesa.

21. ULOGA RAČUNOVOĐA U BORBI PROTIV K I FK ZAJEDNIČKAOSNOVNI PREDUSLOV PRAKTIČNO ISKAZANA VOLJA VLASTI VLADA JAVNI SEKTOR PODUZETNICI RAČUNOVOĐE REVIZORI PRAVNICI NOTARI.. PARTNERSTVO U BORBI PROTIV K I FK JAVNOST GRAĐANI NVO MEDIJI

22. ULOGA RAČUNOVOĐA I REVIZORA U BORBI PROTIV KORUPCIJE I KRIMINALA • Proizilazi iz: • Prirode posla koji obavljaju • Njihove obaveze da štite javni interes društva • Njihovog strateškog položaja unutar organizacije

23. ULOGA RAČUNOVOĐA I REVIZORA U BORBI PROTIV KORUPCIJE I KRIMINALA Profesija računovođa i revizora RAČUNOVOĐE FORENZIČARI REVIZORI U JAVNOM SEKTORU U PRIVREDI Državni inspektori fiorenzičari Interni revizori forenzičariKomercijalni računovodstveni forenzičari: -Forenzični računovođe -Revizori prevare Sudski vještaci INTERNI EKSTERNI

24. METODOLOGIJAMogući koraci ,koje treba sprovesti u borbi protiv korupcije • UTVRDITE DIJAGNOZU. • VRŠITI SISTEMATSKO ANONIMNO ANKETIRANJE ZAPOSLENIH I KLIJENATA VEZANO ZA MOGUĆE KONKRETNE POJAVE KORUPCIJE. • NAPRAVITI POSEBNE STUDIJE I UPUTSTVA VEZANO ZA PODRUČJA I SREDINE“ PODLOŽNE KORUPCIJI“. • IZRADITI STRATEGIJU BORBE PROTIV KORUPCIJE ZA KONRETNU ORGANIZACIJU POŠTUJUĆI PRAVILO UKIDANJA: NETRANSPARENTNOSTI, MONOPOLA U ODLUČIVANJU I ŠIROKIH OVLAŠTENJA , KOMPLICIRANIH PRAVILA. UKIDANJE NAVEDENIH SIMPTOMA NAJBOLJI JE PUT KA UKIDANJU KORUPCIJE. • USVOJITE STRATEGIJU PRIMJENE. • REDOVNO PROVOĐENJE REVIZIJE UČINKA • PRIMJENA METODA PARTICIPATIVNE REVIZIJE

25. STRATEGIJA • a. Organizujte se u okviru lokalne samouprave: odredite koordinatore i centralnu tačku. • b. “Uberite prvo plodove koji su najlakše dostupni”: Pozabavite se prvo relativno lakim problemima. • c. Udružite se sa poželjnim snagama (državnim, međunarodnim, privantim sektorom, nevladinim organizacijama). • d. Razbijte kulturu “nedodirljivosti” tako što ćete upecati “nekoliko krupnih riba”. • e. Podignite borbu protiv korupcije na visoki nivo, tako što ćete redovno obavještavati javnost putem medija. • f. Učinite neko dobro za službenike, da ne bi izgledalo da ih direktno napadate. • g. Jačajte snagu institucije ne samo kroz “dodatne mjere sa strane” (više obuka, više eksperata ili više kompjutera) već, naročito, kroz izmijenjene sisteme razmjene informacija i podsticaja. Razmotrite kako kampanja protiv korupcije može da izazove veće i dublje promjene u upravi (kao što su, na primjer, javne usluge, plaćanje prema zaslugama ili privatizacija sa kvalitetnom regulativom).

26. OSNOVNI MODEL • Izraditi strategiju strategiju borbe protiv korupcije za konretnu organizaciju poštujući pravilo ukidanja: netranparentnosti, monopola u odlučivanju i širokih ovlaštenja , kompliciranih pravila. Ukidanje navedenih simptoma najbolji je put ka ukidanju korupcije. • K=M + D – T • Model njenog otklanjanja relativno je jednostavan kao i ova formula i glasi : „Uklonite monopol (M) i diskreciono pravo (D) i uvedite transparentnost (T), otkloničete ili umanjiti korupciju“.

27. ULOGA RAČUNOVOĐA I REVIZORA BIH U BORBI PROTIV KORUPCIJE I KRIMINALA • Na uključivanju računovodstveno revizijske profesije u borbu protiv korupcije i finansijskog kriminala radi se malo ili nedovoljno, • Ne postoji nikakav strateški plan, uputa , preporuka ili inicijativa od strane udruženja računovođa i revizora u ovom pravcu, • Prije se može nači slučaj aktivne saradnje revizora i računovođa sa svojim klijentima ili poslodavcima u nedozvoljenim radnjama i to prije svega onim vezano za izbjegavanje obaveze plaćanja poreza , nego preporuke vezano za plaćanje i pošten odnos prema ovoj i sl. obavezama prema državi, • Zakoni koji predstavljaju okvir za poslovanje organizacija u BIH često su konfuzni nedorečeni i imaju mogućnost višeznačnog tumačenja ili imaju loša i nerazumljiva tumačenja od strane samih donosioca, • Česte promjene propisa takođe negativno utiču na mogućnosti pojave prevare ili grešeke ( što je ogromna razlika) u tom slučaju lična ili korist firme je jedini putokaz za raspoznavanje da li se radi o grešci ili prevari, • Pored postojanja Zakona kontrole u ovom pravcu su nedovoljne ili formalne i uglavnom se svode na aktivnosti banaka i Sipe po prijavama tužilaštva,

28. ULOGA RAČUNOVOĐA I REVIZORA BIH U BORBI PROTIV KORUPCIJE I KRIMINALA • Rijetki su primjeri prijava korupcije od strane računovođa ili revizora • Edukacija za široki krug računovođa ,a posebno revizora iz oblasti korupcije i finansijskog kriminala gotovo da ne postoji; • Povezivanje profesije preko udruženja računovođa i revizora sa institucijama koje su nadležne za borbu protiv korupcije je nedovoljno • Razvijanje struke , je neophodan preduslov aktivnog uključivanja u ovu borbu,unapređenje postojeće i uvođenje novih certificiranih zanimanja (forenzičari) • Ne primjenjuju se kaznene mjere u slučaju da neko iz profesije ogluši o etički kodeks, odnosno kada su oni sami( računovođe, revizori, interni revizori) direktni ili indirektni akteri korupcije i finansijskog kriminala .

29. Zaključak • Aktivnim uključivanjem računovodstveno - revizijska profesija u BIH, koja po prirodi svoga posla treba i može da ima ulogu jednog od najačih aktera u prevenciji i borbi protiv korupcije i finansijskog kriminala, možemo dorinijeti njihovom smanjenju ili eliminisanju, kako bi ova zemlja , konačno mogla brže krenuti putem ka EU , odnosno prije svega putem ka razvoju , prosperitetu i većem standardu svih njenih građana.

30. HVALA NA PAŽNJI