1 / 45

HYRJE C’eshte bioteknologjia ??

HYRJE C’eshte bioteknologjia ??.

tender
Download Presentation

HYRJE C’eshte bioteknologjia ??

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. HYRJEC’eshtebioteknologjia?? • Bioteknologjiaeshtenjekonceptigjere, ibiologjise se aplikuarqeperfrshineshfrytezimin e organizmavetegjalla(bakteret, majate, kulturatqelizoreindoredheprocesetbiologjikene inxhinieri, teknologji, mjekesi, farmaci, dheteknologjiushqimore • Ne kuptimin e sajtegjere, BT i ka fillimet e sajaqe ne kohenkurfermentuesitjoprofesionisteperdorninmajane (tharmin) (S.Cerevisae) per prodhimin e birresapobakteret per shndrimin e qumeshtit ne kos. • Bioteknologjia ka tebeje me prodhimin e lendeve, industrialeduke shfrytezuarveprimetmetaboliketem.ooseteorganizmavebimore, shtazoreapotekulturavetetyreqelizore. • TermiBT u pordor per here te pare me 1917 ngainxhinierihungarez Karl Ereky. bioteknologjia, konceptet baze

  2. BT • Sipaskonventes se kombevetebashkuarambidiversitetinbiologjik BT, definohet: “ • Cdoaplikimteknologjikqeshfrytezonsistemebiologjike, organizmategjalla, ose derivate ngaketoorganizma per teprodhuarosemodifikuarprodhimetendryshme per perdorimespecifike” • Sipasperkufizimitte Federates EuropianeteBioteknologjise: “BT nenkuptonperdorim ne menyreteintegruarteMikB, BioK, inxh. Kimike per teshfrytezuar per qellimeindustrialeaftesitepotencialete MO, qelizavetekultivuarabimoreaposhtazoreapotepjesevetetyre. • BT bazohet ne shkencat e parabiologjike (gjenetika, mikrobiologjia, biologjiamolekulare, biokimia, embriologjia, sidhe ne njohjen e metodavengasfera e biologjise, (inxh. Kimike, bioproceset, teknologjia informative, biostatistiken, metod e biologjisemolekulareetj). bioteknologjia, konceptetbaze

  3. Perparesite e BT • Njepjese e produkteveapolendeveteprodhuara me rrugebioteknolgjikemundteprodhohenedhe me rrugekimikepor“sekreti” iprocesevebioteknologjikeqendron ne shfrytezimin e kontrolluarnganjeriu, • Ne dallimngaprocesetkimikeketoprocesekryhen ne kushtete “buta” temperature, presioni, pH, etj. • Per t’urealizuarketonuknevojiten as sasitemedhateenergjise as acide, bazateforta, praketoproceserezultojne me televerdishmeedhengapikpamjaekonomike. bioteknologjia, konceptet baze

  4. Perparesite e produktevete BT • Perveckesaj, qelizat ne kultura duke qeneshumespecifike ne veprimin e tyre, japinvetemproduktenatyraleterresishtteparashikueshme, duke evituarkeshtufitimin e produktevesekondaretepadeshirueshmeapotoksike. • Proceset BT perdorinlendeterinovueshmedhetebiodegradueshme, kjobenqeketoprocesetejene me pakndotese, praedheteparrezikshme per mjedisin, aspektqe sot perbennjengaproblemetkryesorejovetem per vendet e zhvilluaraporedheato ne zhvillim. bioteknologjia, konceptet baze

  5. Historikui BT • Zhvillimihistoriki BT mundtendahet ne treperiudhakryesore: • E parafillonngakoherat me tehereshmederi ne mesin e shekte 19 • E dytaderi ne vitet e Luftes se DyteBoterore • Dhe e tretaperiudhederi ne kohet e sotme – ne ketetefundit do teveconimperdorimin me suksestemetodavedheteknikaveteinxhinierisegjenetike per perfitimin e OrganizmaveteNdryshuarGjenetikisht (GMO genetically modified organisms) bioteknologjia, konceptet baze

  6. Historikui BT • Periudha e pare karakterizohetngazbulimeterastesishmetecilatsollennevojen e teknikaveteruajtjesdhefitimitteushqimeveapopijeve me vetiorganoleptikekarakteristike • Vera, birra, djathi, kosi, etj., janeprodukteushqimoreqenjiheshinngategjithepopujt ne lashtesi. • Prodhimiiproduktevetefermentuaranjihet ne njeperiudhe me tevoneshme, • MISO- ushqimifituarngafermentimiisojes • SAKEJA- Pijealkoholikeqefitohetngafermentimiiorizit (pijejaponeze) bioteknologjia, konceptet baze

  7. Historikui BT • Kalimingaperiudha e pare ne periudhen e dytedallohetngadisazbulimeteizoluara ne Europe ngafundiishek. XVII deri ne fillimteshek. XIX. • Me 1680 A. Van Lewenhoeckveren per here te pare ne nje pike birrepranine e disatrupezavesferoidetecilatiquajtianimalcula, por pa dhedhaidene se atoishinqenietegjalla. • 200 vjet me vone u vertetuaekzistenca e m.odheroliityre. • Merita me e madhe per ketezbulimitakon Luis PasteriticilicilesohetedhesithemeluesiMikroB. bioteknologjia, konceptet baze

  8. EksperimentiiPasterit • Shkencetaretishinteshqetesuar me kunderthenien e sotmeaktualse a mundqejetateparaqitetspontanisht??!! • Eksperimenetet e bera me 1768, sygjeruan se jetaduhettevijeprejjetes, mirepomendonin se ne m.oapo me saktejetaformohet ne menyrespontane • Me 1860, LuiPasterberieksperimeneteqetetregoje se edhetem.o ne tevertetenukparaqitengjeneratatspontane. bioteknologjia, konceptet baze

  9. Paster’s experiment • Pasterizbuloi se pergjegjes per fermentiminishindisatrupezasferoidale e jotesterzgjatur (majate) • Ai vurithemelet e teknikaveteizolimittekulturavetepastratem.o. poashtutenjeprocesiqe per ndertetijmbanedheemrinpasterizim, duke hedhurposhteteorine e gjenerimitspontan, qembreterontederi ne ate kohe, Pasteritregoiekzistencen e m.o anaerobe obligativedhefakulative, efektin e mungeses se oksigjenit ne nderprerjen e frymemarrjesdhenxitjen e fermentimit (efektiPaster) bioteknologjia, konceptet baze

  10. Zhvillimihistorik • Ngafundii shek.XIX ishinkrijuartegjithapremisat per kalimin e proceseve fermentative ne permasaindustriale • Filloitestudijohejmekanizmiifermentimeve me synimin per temarreproduktedytesoredhetendryshmengaajoqepritej. • Pikerishtkjo u shfrytezua ne GjermanigjateLuftes se Pare BoterorekuprocesiiNeuberg per fermentiminalkolik u modifikua per teprodhuarglicerine, per lendeeksplozive. • Me vonefilloiprodhimiiproduktevetjera me rruge fermentative : acidicitrik, acidiglukonik, acetonin, glicerolinetj. • Me fillimin e LD Boterore, mbylletperiudha e dyte e historikutteBioteknologjise. bioteknologjia, konceptet baze

  11. Ne Luften e DyteBoterorefilloiepoka e fermentatoreve modern ose e biorektorevedhe e antibiotikeve. • Gjateluftes se dyteBoterorenevojitejzgjidhja e problemitteinfeksioneveteplagevedhe per keteanglezetdheamerikanetjudrejtuanuniversitetevedheindustrivefarmaceutike per teprodhuar ne shkalletegjerepenicilinen e cilaishtezbuluar me 1939 nga Florey dhe Chain, bazuarngavrojtimetA.Fleming 10 vjete me heret. bioteknologjia, konceptet baze

  12. Antibiotiketishinkomponimet e paraprimareteprodhuara per t’uperdorursibarerakunderbakterevegjatekohes se luftes. • Teknologjia fermentative nuk ka mundurtejete e afte per prodhimekomercialeteantibiotikeve pa zhvillimin e metodave per izolimin e llojeve. • Antibiotikupenicilineeshteprodhuar me fermentimin e Peniciliumit. bioteknologjia, konceptet baze

  13. Disaantibiotiketeprodhuar per nevojakomerciale bioteknologjia, konceptet baze

  14. Antibiotiket per nevojakomerciale bioteknologjia, konceptet baze

  15. Historikui BT • !950-1960 suksesi me imadhe ne industrine fermentative, prodhimifillimishtipenicilinesdhe me pas iantibiotikevetetjere ne shkalleindustriale. • Impiantet e ngritura per keteqellimbenetemundurrealizimin e proceseve fermentative per nje game tegjerelendeshtetjerasivitamina, aminoacide, polisaharideetj. bioteknologjia, konceptet baze

  16. Aminoacidet e prodhuaradheperdorimiityre bioteknologjia, konceptet baze

  17. Enzimat e rendesishmekomercialeteprodhuarangam.o bioteknologjia, konceptet baze

  18. I.GJ • Ngamesiivitevete 70 lindiInxhinieriaGjenetike, kjohapinjerruge per mundesiaplikativetejashtezakonshmete IGJ. • Teknikat e IGJ, bejnetemundurnderhyrjen e drejteperdrejte ne informacioningjenetikteqelizave, duke krijuarllojetereja, per teprodhuarsasitenjelendetedeshiruar, apolendeterresishttendryshem e artificiale. • Fillimisht do tetrajtohenorganizmatqeshfrytezon BT. bioteknologjia, konceptet baze

  19. mikroorganizmat • Mikrorganizmatperbejneprotagonistetkryesorete BT si per aplikimetklasikeashtuedhe per atomoderne. • M.oparaqesinnje sere perparesish ne krahasim me qelizat e tjerabimoreaposhtazore • Shtohenshpejtdhe ne terrene teshumellojshme, kanenjekohendarjeshumeteshkurter, kerkojneterenerritjejejotekushtueshmedhekulturat e tyremanipulohenshumeshpejt • Qeteshfrytezohenduhetnjohur me hollesindertimiityre, funksioni, metabolizmidhekinetika e rritjes. bioteknologjia, konceptet baze

  20. m.o • me terminm.okutohetcdoorganizem me permesatetillaqenukmundteshihet me syte lire • Ne botenmikrobikebejnepjese: bakteret, kerpudhat, algat, protozoaret, tegjithaorganizmashumetendryshem per saiperketformes, permasave relative, mekanizmitteriprodhimit, ciklitjetesor, etj. bioteknologjia, konceptet baze

  21. bioteknologjia, konceptet baze

  22. bakteret • Bakteretkarakterizohennganjemetabolizemishumellojshem, pervecrrugevetendryshmeteperdorimitteglukozes me anetefrymemarrjes, bakteretshfrytezojneedherruge alternative fermentative teshumellojshme, vetiqeibenshumeterendesishmengapikepamjabioteknologjike. • Mikrorganizmat me interes BT janekryesishtkimiorganotrofe d.m.th teafta per temarreenergjingaoksidimiikomponimeveorganikeqemundtejenetellojevetendryshme : karbohidrate, acideorganike, aminoacideosehidrokarbure. • Megjithate GLUKOZA, eshteajo me e perdorura, eshtekarbohidratithjeshtedhehasetshume ne natyre. bioteknologjia, konceptet baze

  23. bakteri bioteknologjia, konceptet baze

  24. Konsiston ne aminoacidedhe karbohidrate • -Kristal vjollce • Expozohen ne jod • Larje me alkool • Ngjyruesi I 2 safraninakuqevjollce VJOLLCE ROZE bioteknologjia, konceptet baze

  25. bioteknologjia, konceptet baze

  26. bioteknologjia, konceptet baze

  27. bioteknologjia, konceptet baze

  28. bakteret • M.o e perdoringlukozen ne menyra e ne rrugetendryshme, shumica e tyre e shperbejneglukozen me aneteGlikolizes, qe con deri ne formimin e acidipiruvik e me pas deri (aerob) ne CO2 dhe H20. • Si marresdhembartesienergjise (elektronevedheprotoneve) sherbejnekoenzima NAD→NAD-H icilimerelektronetngagliceraldehid 3 fosfati, me pas idhuronelekektronet ne nezinxhirin e transportitteelektroneve. • Meqenesemolekulat e NAD-it janetekufizuara ne qelize, pasireduktohentegjitha, oksidiminukmundtendodhe me dhesirrjedhimnukmundtendodheedheprodhimiienergjise. bioteknologjia, konceptet baze

  29. bioteknologjia, konceptet baze

  30. bakteret • Per ketearsye ne disaorganizma p.sh Lactobacillus ashtusi ne muskujt e disakafsheveedhetenjeriu, NAD-H rioksidohetngaveteacidipiruvikdhekyifunditshendrohet ne acid laktik. Ose ac. iqumeshtit. Dheigjitheprocesiishnderrimitteglukozes ne ac. Laktikmerremrin FERMENTIM LAKTIK. • Ne disamikroorganizmatetjera p.sh Saccharomyces (maja), NAD, rigjenerohet ne njemenyretjeter: acidipiruvikpermes se eliminittenje mol. te CO2 shndrohet ne aldehidacetik e cila me pas reduktohetnga NADH edhe ne alkoletilik, • Varesishtngafakti se ciliproduktformohetmeremrinedhefermentimi. Metilik, acetik, acetonbutilik, etj. bioteknologjia, konceptet baze

  31. Skeme e fermentimitlaktikdheetilik bioteknologjia, konceptet baze

  32. Acidipiruvikpermes se eliminittenje mol. te CO2 shndrohet ne aldehidacetikicili me pas rioksidohetnga NADH ne NAD+ dhe ne alkoletilik, bioteknologjia, konceptet baze

  33. fermentimi • Ne fermentiminalkoolik p.sh nganjemolekuleglukozefitohendymolekulaetanoldhedymolekula CO2. C6H12O6 » 2CH3CH2OH + 2CO2 • Perveckesajdisabakteredhekerpudhanuk e shnderojnetegjithesubstratinenergjetik ne CO2 dhe H20, porprodhojneedheproduktetedobishme, sipshproduktetendermjetmeteCiklitteKrebsit (acidincitrik). bioteknologjia, konceptet baze

  34. Per ciletelementekimikekanenevojem.o ne BT ? • Pamarreparasysh a kryejnefrymemarrjenosefermentojnem.okanenevoje per: karbon, hidrogjen, oksigjen, azot, squfur e fosfor (CHNOSP), pra per tegjithaelementetkimikeqendertojnelendenqelizore. • Karbonimeretngaglukoza, hidrogjenidheoksigjenimerennga H2O, disamikrobeperdorinoksigjeninatmosferik, azotimeretngakriperat e amonit, dheaminoacidet, ka baktereqeshfrytezojneazotinatmosferik, qesigurojnepjellorine e tokes, squfuridhefosforiperdorenngakomponimetorganike ne trajten e sulfateve SO4, dhefosfateve PO4. bioteknologjia, konceptet baze

  35. Lendetmineraledhefaktoret e rritjes • Elementet e tjeratenevojshme per m.oporqekerkohen ne sasi me tevoglajanekryesishtlendetmineraleqemeren ne trajten e kriperave: natriumit, kaliumit, kalciumit, magnezit, dhehekurit (Na,K,Ca,Mg,Fe) (makroelemente), dhe ne sasi me tevogeljanetenevojshem (mikroelemente) bakri, zinku, kobalti, mangani, molibdeni . • Disalendevendosentegatshme ne tereneushqyse per zhvillimin e bakterevedhequhenfaktoreterritjes, sic mundtejenepurinatdhepirimidinat. bioteknologjia, konceptet baze

  36. Kushtet e nevojshem per rritjen e m.o • Kushtetmjedisoretepershtetshme: pH-i , temperatura, ajrimi, • Rritjaoptimale ne pH 6,5-7,5 ka rastekubaktereterritenedhe ne kushteshumebazikeoseacidike. (shfrytezohensolucione tampon) • Temperaturat: nga 0°C -80°C, megjithese temp. optimaleeshte 30-35°C, termofile, mezofile, • Nen temp. 0° e ka bazenruajtja e kulturavemikrobike, per njekohetegjatedhe “ringjallja” e tyre. bioteknologjia, konceptet baze

  37. Kushtet e nevojshem per rritjen e m.o • Rritjamikrobike, eshte e lidhurngushteedhe me pranineosejoteoksigjenit, per ketafaktorebakteretparaqesinshumellojshmeri, • Aerobetobligative, nukmbijetojne pa O2, • Anaeroboobligative, O2 toksik per ta • Anaerobafakultative (indiferentendajpranise se O2) • Faktoretjetershumeirendesishemeshteedhedrita, bakteretfotosintetikekanenevoje per drite, • Te gjithafaktoret e permendurduhettemerenparasyshgjateperdorimittetyre ne kushteindustriale per prodhimin e lendeve me interes per njeriun. • Optimizimidhepermiresimiiketyreparametraveeshtenjengadrejtimet me terendesishme per temarreproduktin e deshiruar. bioteknologjia, konceptet baze

  38. Majate (tharmi – S.cerevisiae) • Majatejanenderm.o me teshfrytezuarasi ne aspektinsasiorashtuedhecilesor • Jane kerpudhateuleta, njeqelizore, • Shumimivegjetative me bulezim (Budding) • Ciklijetesor me alternim, haploidedhediploide, • Ciftezimi (mating) mundtendodhevetem midis formave “seksuale” tepercaktuaragjenetikisht a dheᾳ • Majatemundteparaqesinedhe forma poliploide, jane me teqendrueshme • Maja me e perdorur ne industrieshteSaccharomycescerevisae. bioteknologjia, konceptet baze

  39. bioteknologjia, konceptet baze

  40. Saccharomycescervisiae bioteknologjia, konceptet baze

  41. bioteknologjia, konceptet baze

  42. Genome sequencing • S. cerevisiae was the first eukaryotic genome that was completely sequenced.[3] The genome sequence was released in the public domain on April 24, 1996. Since then, regular updates have been maintained at the Saccharomyces Genome Database. The genome is composed of about 12,156,677 base pairs and 6,275 genes, compactly organized on 16 chromosomes. Only about 5,800 of these are believed to be true functional genes. Yeast is estimated to share about 23% of its genome with that of humans.[citation needed] bioteknologjia, konceptet baze

  43. Perdorimi • Gjinite me teperdorura ne idustrijaneSaccharomycesdheCandida, • kryesishtperdoren ne industrine e bukes, birres, dheprodhimittealkoolit • Pervecrendesisepraktike, majatekaneluajturroledhe ne aspektinteorik duke ofruar per studimprocesetbazetebiokimise, procesevemetabolike e gjenetiketeqelizaveeukariote. bioteknologjia, konceptet baze

  44. Perdorimi industrial • Perdorimiimajavemundteklasifikohet ne tri grupesipaslidhjes midis biokimise se tyredheproduktitqeprodhojne: • Perberesqelizore, : • Qelizateplota ne gjendjetethate, biomasa (ushqim per kafshet) • Perberesmakromolekulare- lipide, proteina, enzima • Komponimeteekstarkuara, koenzima, vitamina. • Produktetesekretimit: • Birre, vere, limontos, pijealkolike, etanol per energji • Dioksidkarboni • Bashkeveprimienzime – substart • Perdorimi I hirres • Perdorimi I amidonit/dekstrines • Prodhimi I maltrotriozes bioteknologjia, konceptet baze

  45. bioteknologjia, konceptet baze

More Related