460 likes | 726 Views
GLAVA IX. PRINOS, RIZIK I OSNOVNI KONCEPTI NA PORTFOLIO MENAXMENTOT. DEFINIRAWE NA RIZIKOT I PRINOSOT. Prinos = vo pari ili vo procenti izrazena dobivka ili zaguba od investirawe vo nekoe sredstvo Rizik = mo`nost za neostvaruvawe na o~ekuvaniot prinos od nekoe vlo`uvawe.
E N D
GLAVA IX PRINOS, RIZIK I OSNOVNI KONCEPTI NA PORTFOLIO MENAXMENTOT
DEFINIRAWE NA RIZIKOT I PRINOSOT Prinos = vo pari ili vo procenti izrazena dobivka ili zaguba od investirawe vo nekoe sredstvo Rizik = mo`nost za neostvaruvawe na o~ekuvaniot prinos od nekoe vlo`uvawe
RELACIJARIZIK - PRINOS O~ekuvanata stapka na prinos od vlo`uvawata treba da bide dovolno visoka za da obezbedi kompenzacija za prezemeniot rizik od strana na investitorot
ODNOS KON RIZIKOT Tipovi investitori od aspekt na odnosot kon rizikot: • Averzni kon rizikot • Priem~iv tip investitori • Indiferentni kon rizikot
PRINOS: • Primer: Eden investitor kupil akcija za 1.000 denari, a ja prodal po edna godina za 1.200 denari. Kolkav prinos ostvaril ovoj investitor ako se znae deka vo me|uvreme kompanijata podelila i dividenda od 100 denari po akcija?
RIZIK: • Dokolku investitorot ostvaril prinos od 15% od vlo`uvaweto vo nekoja akcija, dali toj mo`e da smeta na ednakov prinos dokolku povtorno vlo`i vo istata akcija i ja ~uva vo tekot na slednata godina? • Za taa cel, treba da znae kolkav e o~ekuvaniot prinos! • O~ekuvaniot prinos zavisi i od verojatnosta za negovo ostvaruvawe.
VARIJANSA I STANDARDNA DEVIJACIJA Primer: Nedelni prinosi na akcijata na Alkaloid AD vo period od 6 meseci
STANDARDNA DEVIJACIJA • Standardnata devijacija e merilo na poedine~niot rizik na sredstvoto, gledano izdvoeno. • Standardnata devijacija e mera na relativnata disperzija na mo`nite prinosi okolu nivnata o~ekuvana (sredna) vrednost. • Povisokata standardna devijacija zna~i i pogolem rizik deka prinosot na vlo`uvaweto }e otstapuva (vo negativna nasoka) od o~ekuvaniot prinos.
STANDARDNA DEVIJACIJA • Povisokata standardna devijacija zna~i i pogolema mo`nost prinosot na vlo`uvaweto da otstapuva i vo pozitivna nasoka. • Zo{to toga{ taa se zema za merilo na rizikot?
Empiriskite podatoci poka`uvaat deka za pogolem rizik investitorite o~ekuvaat pogolem prinos
DIVERZIFIKACIJA I RIZIK NA PORTFOLIOTO • Diverzifikacija: zgolemuvawe na brojot na sredstvata vo portfolioto • Cel: namaluvawe na rizikot • Portfolio – zbir od razli~ni sredstva (hartii od vrednost, depoziti, nedvi`en imot i sl.) so koi raspolaga eden investitor vo daden moment
OSNOVI NA PORTFOLIO MENAXMENTOT O~ekuvan prinos na portfolioto: Ri= x1r1 + x2 r2 + ...+ xi ri
Dali i rizikot na portfolioto (st. devijacija) e ponderirana sredina na rizicite na site sredstva vo portfolioto? Ne, vrz zbirniot rizik na portfolioto vlijaat me|usebnite korelacii na sredstvata vo portfolioto.
Kovarijansa • RAii RBise prinosite na akciite A i B pri sekoe od mo`nite scenarija, ozna~eni soi; • Pise verojatnostite na nastanuvawe na sekoe od scenarijata; • se o~ekuvanite prinosi na akciite A i B.
Koeficient na korelacija 0 < r < 1
VARIJANSA I STANDARDNA DEVIJACIJA NA PORTFOLIOTO • Varijansa • Standardna devijacija na portfolio od dve sredstva • wa, wb = u~estvo na sredstvata a i b vo portfolioto • sa, sb =standardni devijacii na a i b • ra,b = koeficient na korelacija pome|u a i b
B B A A B B A A B A
IZBOR NA OPTIMALNO PORTFOLIOTO • Granica na efikasnosta • Kriva na indiferentnost • Izbor na optimalno portfolio Efikasno portfolio: ona portfolio koe nosi najvisok prinos za dadeno nivo na rizik ili najnizok rizik za dadeno nivo na prinos. Optimalno portfolio: ona portfolio koe se nao|a vo to~kata kade {to tangentno se dopiraat granicata na efikasnosta i najvisokata mo`na kriva na indiferencija
MA - Granica na efikasnosta I1, I2, I3 – Krivi na indiferencija I3 I2 I1 M
Racionalniot investitor }e go minimizira rizikot, t.e. }e sozdade portfolio, so {to }e go izbegne onoj del od rizikot {to mo`e da se izbegne • No,…
Vkupen rizik Sistematski rizik Nesistematski rizik • Inflacija • Ekonomska politika • Ceni na energijata, naftata • Statusot na Kosovo • Pregovori so EU • Vkusovi na potro{uva~ite • Konkurencija • Ceni na surovinite
SISTEMATI^EN RIZIK I BETA • Beta koeficient (b) = merilo na sistematskiot rizik • Beta e pokazatel na stepenot na promenata na prinosot na edno sredstvo vo zavisnost od promenata na pazarniot prinos
MODEL ZA OCENKA NA KAPITALNO SREDSTVO(CAPM) Pretpostavki na modelot: • Site investitori razgleduvaat ednakov vremenski period • Site investitori gi analiziraat portfolijata vrz osnova na nivnite o~ekuvani prinosi i standardni devijacii • Site investitori imaat homogeni o~ekuvawa • Ne postojat transakcioni tro{oci • Ne postojat danoci • Sredstvata (akciite) se beskrajno delivi, itn.
Dokolku poseduvate portfolio od edna akcija i so toa ste izlo`eni na pogolem rizik od ostanatite investitori, dali }e dobiete nadomest za celokupniot rizik {to go prezemate? Ne! • Rizikot na poedine~noto sredstvo (akcija), meren preku standardnata devijacija ne e od zna~ewe za pametniot investitor. • Racionalniot investitor }e izvr{i diverzifikacija, poradi {to, za nego e va`en rizikot na portfolioto, t.e. pridonesot na sekoja akcija kon toj rizik. • Bidej}i na pazarot postoi samo edna cena za sekoja akcija, nitu eden investitor nema da dobie kompenzacija za prezemaweto nepotreben rizik.
Spored toa, sekoj investitor }e dobe kompenzacija za onoj del od rizikot {to NE MO@E da se izbegne – sistemati~niot rizik • Toa e osnovata na modelot CAPM
CAPMCapital Asset Pricing Model(Model za vrednuvawe na kapitalnite sredstva) Ri = Rf + bi (Rm-Rf) Barana stapka na prinos Bezrizi~na stapka na prinos Prose~en pazaren prinos Beta-koeficient
MODEL ZA OCENKA NA KAPITALNO SREDSTVO(CAPM) • Primer. Edna firma saka da go opredeli o~ekuvaniot (baraniot) prinos na sredstvoto A, koe ima beta koeficient od 1,8. Stapkata na prinos bez rizik e 6%, a prinosot na pazarnoto portfolio e 9%.
b = 1 - akcijata ima prose~en rizik, ednakov na rizikot na pazarnoto portfolio • b > 1 - akcijata ima natprose~en rizik, pogolem od rizikot na pazarnoto portfolio • b < 1 - akcijata ima potprose~en rizik, pomal od rizikot na pazarnoto portfolio • Pogolemiot broj akcii imaat b pome|u 0,5 i 1,5
Pra{awe od doma{nata zada~a: • Dali e mo`no da se sozdade portfolio so beta koeficient ednakov na 0?
Dokolku baranata stapka na prinos, spored CAPM e 13%, a ostvarenata (i o~ekuvanata) e 12%, akcijata e: • Potceneta • Preceneta • Pravilno vrednuvana
Pra{awe za doma{na zada~a: • [to }e se slu~i so linijata na pazarot na hartii od vrednost dokolku se zgolemi op{tata averzija kon rizikot, t.e. se zgolemi premijata na pazarniot rizik za 3 procentni poeni?
Slabosti na CAPM: • Izbor na pazarnoto portfolio • Vremenski period za analiza • Ednofaktorski model
APT model(Arbitrage Pricing Theory) • E(Ri) = o~ekuvan prinos na sredstvoto i dokolku faktorite na rizikot ne se promenile • bi1, bi2, bi3 = ~uvstvitelnost na prinosot na sredstvoto i pod vlijanie na faktorite 1, 2, 3… • F1, F2, F3 = realizirani vrednosti na faktorite koi imaat vlijanie vrz site sredstva • F1’, F2’, F3’ = o~ekuvani vrednosti na faktorite koi imaat vlijanie vrz site sredstva Ri = E(Ri) + (F1-F1’)bi1+(F2-F2’)bi2+…+(Fn-Fn’)bin
Fama-French trifaktorskimodel ri = rRF + a + bi(rM-rRF) + ci(rSMB) + di (rHML) • rRF = bezrizi~na stapka na prinos • rM = prose~en pazaren prinos • rRF = bezrizi~na stapka na prinos • a = prese~na to~ka na akcijata i so y-oskata • bi= beta-koeficient na akcijata i • ci, di = koeficienti na naklonot za akcijata i • rSMB= istoriski ostvarena stapka na prinos na portfolioto od mali kompanii minus portfolioto od golemi kompanii • rHML= istoriski ostvarena stapka na prinos na portfolioto so visoki koeficienti B/M minus portfolioto od niski B/M koeficienti
Primer za modelot na Fama i French ri = rRF + a + bi(rM-rRF) + ci(rSMB) + di (rHML) a=0% rRF = 4% rM = 9% bi= 1,3 ci = 0,2 di = 0,4 rSMB= 3,2% rHML= 4,8% ri = 4% + 0 + 1,3(9%-4%) + 0,2(3,2%) + 0,4 (4,8%)== 13,06%