EUROPEJSKI PROJEKT ‘STRES w Miejscu Pracy Nauczyciela – w Szkole’

1. EUROPEJSKI PROJEKT‘STRES w Miejscu Pracy Nauczyciela – w Szkole’ opracowanie Monika Kończykprzedstawiciel międzynarodowy SKOiW NSZZ Solidarność

2. GRUPA DORADCZA PROJEKTU 2008/2009SKOiW NSZZ Solidarność -Monika Kończyk (Polska), GEW – Anne Jenter(Niemcy) oraz Laraforbundet -Anders Eklund (Szwecja) Główne cele projektu: • kontynuacja prac podjętych podczas poprzedniego projektu 2006-2007, • podjęcie działań dotyczących strategii wdrażania europejskiego porozumienia oraz ETUCE Planu Działań, • analiza dokumentów dotyczących oceny ryzyka w miejscu pracy, • uwzględnienie zapisów autonomicznego porozumienia dotyczącego stresu w miejscu pracy, w tym tzw. czynników stresogennych, podczas negocjacji, porozumień z pracodawcami, • wypracowanie strategii i procedur, przez związki zawodowe, dotyczących prewencji i radzenia sobie ze stresem w miejscu pracy- w szkole.

3. Aspekt prawny • Dyrektywa Rady 89/391/EEC 12 czerwca 1989r.(ogólne założenia dotyczące zapobieganiu ryzyka w tym ochronę pracowników przed ryzykiem psychosocjalnym) Dyrektywa Unijna podkreśla kluczową rolę oceny ryzyka. Umożliwia ona pracodawcom podjęcie koniecznych działań w celu zabezpieczenia zdrowia i bezpieczeństwa swoich pracowników (prewencja, informacja oraz szkolenia, działania). • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach. • Kodeks Pracy Art. 15. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Art. 226. Ocena ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą.

4. Obowiązki pracodawcy Zgodnie z dyrektywą 89/391/EWG ocena ryzyka musi być punktem wyjścia do realizacji kompleksowego procesu zarządzania bhp, a działania pracodawcy powinny polegać na unikaniu ryzyka i zapobieganiu ryzyka u źródła, dostosowaniu pracy do pojedynczego człowieka, szczególnie podczas projektowania stanowisk pracy i przy wyborze wyposażenia pracowniczego oraz metod produkcji i metod pracy, stosowaniu nowoczesnych rozwiązań technicznych, zastępowaniu środków niebezpiecznych bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi, na prowadzeniu spójnej polityki zapobiegawczej obejmującej technikę, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne i wpływ czynników związanych ze środowiskiem pracy, dawaniu pierwszeństwa środkom ochrony zbiorowej przed środkami ochrony indywidualnej, właściwym szkoleniu i informowaniu pracowników o zagrożeniach oraz środkach i działaniach zapobiegawczych w przedsiębiorstwie i na określonym stanowisku pracy.

5. Definicje • Zgodnie z definicjami zawartymi w dyrektywie 89/391/EWG i wytycznymi Komisji Europejskiej zagrożeniem może być wszystko - materiały, urządzenia, metody pracy lub stosowane praktyki — czyli wszystko, co może spowodować wypadek lub chorobę. • Natomiast ryzyko, to małe lub duże prawdopodobieństwo, że ktoś może zostać poszkodowany w wyniku narażenia na zagrożenie. • Z kolei ocena ryzyka zawodowego, jest to proces szacowania ryzyka, jakie dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników wynika z zagrożeń w miejscu pracy. Polega na systematycznym badaniu wszelkich aspektów pracy i analizie ewentualnych przyczyn urazów lub uszkodzeń ciała, sposobów likwidacji zagrożeń, a jeżeli nie jest to możliwe - środków zapobiegawczych lub ochronnych, które są lub powinny zostać wprowadzone w celu kontrolowania ryzyka.

6. Etap V Identyfikacja zagrożeń; co, kto, narzędzia ewaluacja i priorytety Etap IV Etap III Etap II Etap I Ocena ryzyka w miejscu pracy monitorowanie Podejmowanie działań Prewencja-planowanie działań

7. Przykłady rozwiązań • Szwecja: podstawa prawna z 1974 roku, potem uaktualniona 1991 r. Działanie „SAM” (BHP), Komitet d.s. BHP • Dania- funkcjonuje ankieta dotycząca warunków pracy dla wszystkich nauczycieli, pracodawca ponosi koszty ankiet, • Malta – managerowie i pracownicy uczestnicząc w systematycznej ocenie ryzyka w miejscu pracy, • Estonia – dobra współpraca związków z władzami- organizacja szkoleń wyjazdowych, • Szkocja – ministerstwo opracowało strategie przeciwdziałania stresowi, • Holandia – komisja d.s. BHP –pracownicy oraz pracodawcy, • Irlandia – rejestracja wypadków- monitoring związkowy.

8. Przykład prawidłowych działań Jakie pozytywne przykłady występują w naszych polskich placówkach? • Zastosowanie oceny ryzyka w miejscu pracy, Prewencja oraz Rehabilitacja. • Stosowanie konsultacji lub/i ekspertyz zewnętrznych- informacje (podniesienie poziomu wiedzy na ten temat), ankiety, mediacje, psycholog, pracownik BHP. • Zaangażowanie kadry zarządzającej szkołami jest kluczowym elementem (kursy- treningi). • Konsultacje ze związkami zawodowymi na wszystkich etapach procesu oceny ryzyka (Dyrektywa)

9. Niska płaca (4), Nieprawidłowe zarządzanie/ brak wsparcia ze strony dyrekcji (3,6), Naganne zachowanie uczniów (3,4), Zły klimat/atmosfera w szkole (3,3), Brak stabilizacji i bezpieczeństwa zawodowego (3,1) Przepracowanie/ zbyt duże obciążenie ilością godzin (3,8), Zbyt duże obciążenie przydzielonymi obowiązkami (3,6), Wzrost liczby uczniów w klasie (3,5), Naganne zachowanie uczniów (3,5), Nieprawidłowe zarządzanie szkołą/ brak wsparcia ze strony dyrekcji (3,3) StresoryPolska Europa

10. Wypalenie zawodowe (3,2), Częste konflikty interpersonalne (2,5), Problemy ze snem/ bezsenność(2,5), Choroby krążenia/ choroby serca (2,2), Problemy z wysokim ciśnieniem (2,2) Wypalenie zawodowe (3,6), Wysoka absencja /zachorowalność (3,6), Problemy ze snem/ bezsenność(2,5), Choroby krążenia/ choroby serca (2,5), Częste konflikty interpersonalne (2,4), skutkiPolska Europa

11. DANE z EUROPY • Stres to drugi najczęściej wymieniany problem związany ze zdrowiem, • Stres dotyka 1 na 4 pracowników w UE, • Badania wskazują że około 50%- 60% dni zwolnień chorobowych to te związane ze stresem, • Koszt ekonomiczny stresu związanego z pracą EU-15 wynosi około 20.000 milionów euro w 2002 roku.

12. Chcemy stale poprawiać warunki pracy Polskich Nauczycieli PROSI O KONTAKT W SPRAWIE STRESU W MIEJSCU PRACY W SZKOLE EDUKCJA@SOLIDARNOSC.ORG.PL Dziękujemy za Wasze opinie i uwagi SEKCJA KRAJOWA OŚWIATY I WYCHOWANIA