430 likes | 1.48k Views
Leksioni . Zhvillimi kognitiv : Piazhe Armela Xhaho. Jean Piage. Piaget besonte se “fëmijët janë mendimtarë aktivë, të cilët përpiqen në mënyrë konstante të ndërtojnë një të kuptuar të përparuar të botës”. Procesi i Zhvillimit të Skemave Kognitive.
E N D
Jean Piage • Piaget besonte se “fëmijët janë mendimtarë aktivë, të cilët përpiqen në mënyrë konstante të ndërtojnë një të kuptuar të përparuar të botës”.
ProcesiiZhvillimittëSkemaveKognitive • Si një biolog, Piaget ishte i interesuar të mësonte se si një organizëm përshtatej me mjedisin (Piaget e përshroi këtë aftësi si inteligjencë.) • Sjellja kontrollohet përmes organizimeve mendore të quajtura skema, të cilat individi I përdor për të krijuar një përfaqësim për botën dhe për të dizenjuar një veprim në të.
Ngavijnëskemat? • Piaget i hodhi poshtë të dyja këto dhe I dedikoi karrierën e tij kërkimit të origjinës së formimit të secilës skemë.
Piaget përshkroidyproceseqëindividipërdornëpërpjekjen e tijpërt’upërshtatur: • Asimilimi Procesi me anetetecilit duke perdorurdijetekzistuese , oseskematpersonifitonnjedijete re rrethmjedisit. Shembull: njëfoshnjëpërdornjëskemëtëtëthithurit, e cilaishtezhvilluarngathithjanënjëshishkëtëvogëlnëmomentinqëpërpiqettëthithënënjëshishetëmadhe.
Akomodimi. Procesi i ndryshimit të strukturave kognitive /skemave si rezultat I skemave te reja Shembull: Foshnja modifikon një skemë të thithjes e cila është zhvilluar përmes thithjes së një biberoni në një skemë e cila do të jetë e përshtatshme për të thithur një shishe.
Loja siAsimilimdheAkomodim • Fëmija gjatë lojës me ‘Gjasme” i afrohet botës së jashtme përmes një skeme (asimilimi) • Fëmijët gjatë lojës gjithashtu imitojnë dicka që e kanë vëzhguar apo përsërisin një aktivitet që e ka bërë në të kaluarën (akomodim)
Psh; 4 - 8 muaj (stadii 3-të): “jashtësyrit, jashtëmendjes
Nenstadi 1 Reflekset- Mosha 0-1 • Te perdorurit e skemave sensomotorike te gatshme.- femija reagon ndaj mjedisit duke perdorur reflekset e thjeshta ose skemat qe jane prezente qe ne lindje • Duke perdorur ose asimiluar skemat e gatshme femija I ndryshon ose I akomodon ato sipas eksperiences
Nenstadi 2- ReagimetcirkulareparesoreMuaji 1-4 • Tendenca e femijes per te perseritur veprimet ose skemat qe krijojne ndodhine e deshiruar ne trupin e vet • Femija nuk do te shikoje per ndonje objekt qe iken por shikon ne menyre te ngulitur ne vendin ku objekti ka qene me pare • Psh. Levizja e dores
Nenstadi 3. ReagimetcirkulareDytesore (4-8 muaj) • Veprimet cirkulare fokusohen mbi objektet dhe ngjarjet jashte trupit te tij – dytesore • Psh. Zbulimi I lodres se varur mbi krevat • Veprimet e femijes synojne nje perfundim te caktuar- te kuptuarit permes reagimeve motorike
Nenstadi 4- Kordinimi I skemavedytesore( muaji 8-12) • Femijet jane me te vemendshem ne veprimet e tyre. • Perdorin dijet e akumuluara dhe skemat per te prodhuar nje efekt. • Shfaqet vazhdimesia kontekstuale e objektit • Nese nje femije shikon nje objekt qe po fshihet0 kerkon aty ku objekti fshihet - femija shikon ne vendfshehjen e pare. • Gabimi AB • Kujtesa Afatshkurter
Nenstadi 5- Reagimetcirkularetretesore ( muaji 12-18) • Femijet perdorin rruge te reja per arritjen e qellimit • Krijojne skema te reja per t’ia arritur qellimit permes eksplorimit dhe eksperimentimit aktiv Permiresohet- koncepti per vazhdimesine e objektit Femija shikon ne vendin e fundit qe ai ka pare se objekti eshte fshehur
Stadi 6 Shpikja e menyraveterejapermeskordinimievemendore • Te menduarit simbolik • Pikturat mendore • Imitimi I modeleve ne mungese te modelit • Arrihet vazhdimesia e objektit
Stadiparaoperacional 2- 7 vjec Parakonceptual= 2-4 Te menduarit intuitiv- 4-7
Psequhetstatdiparaoperacional • Femija nuk eshte akoma ne gjendje te mendoje ne menyre operacionale • Operacion- mendim qe karakterizohet nga disa cilesi specifike logjike • Manipulimi dhe transformimi I informacionit ne menyre logjike.
Kufizimet e temenduaritparaoperacional 1. Konkretesia- • Parashkollorieshte I preokupuar me realitetinfizikimediat( tanidheketu) • 2.Pathyeshmeria e temenduarit • I paaftetakthejmendimin e tijatjeku ka filluar- gjeratndoshin ne njedrejtim • 3. Egocentrizmi • Paftesia e femijes per tekuptuar se perveckendveshtrimittetij per boten , ekzistojnedhekendveshtrimetetjera
4. Centracioni • Fokusimivetem ne njeaspektose ne nje dimension tenjeobjektiosenje situate • 5. Mungesaaftesise se konservizmit • Ka tebej me tekuptuarit se ndryshimi I formesose I pamjes se objektevenukndryshonsasine e tyre • 6.Animizmi- • Objektejotegjallakanecilesinjerezoredhejaneaftesitekryejneveprimenjerezore
4. Centracioni • Fokusimivetem ne njeaspektose ne nje dimension tenjeobjektiosenje situate • 5. Mungesaaftesise se konservizmit • Ka tebej me tekuptuarit se ndryshimi I formesose I pamjes se objektevenukndryshonsasine e tyre • 6.Animizmi- • Objektejotegjallakanecilesinjerezoredhejaneaftesitekryejneveprimenjerezore
7. Realizmi • Tendenca e femijes per ti mveshur cilesi fizike reale ndodhive mendore- ( enderra reale) • 8. Artificializmi • Mendon se gjithcka eshte ber nga dora e njeriut( hena, shiu, deti) • 9. Elementet magjike te te menduarit • Shpjegimi I gjerave me elemente magjik ( I rrituri transformohet ne kafshe)
Zhvillimikonjitiv I femijeve : Pikamja e Piazhese • Stadi i veprimeve konkrete 7-11 vjec. • Zhvillimi i rregullave dhe strategjive per te bashkevepruar dhe ekzaminuar boten.
Operacione- seri skemash mbi kthyeshmerine , mbledhjen , zbritjen , shumfishimin, ndarjen ose radhitjen e gjerave. • Skema- rregull i brendshem rreth objekteve dhe marredhenieve mes objekteve • Konkret: Te menduarit e femijes bazohet ende ne ate qe femija vezhgon , ne objektet apo ndodhite konkrete. Femija nuk kupton koncepte abstrakte.
Decentracioni : E kalon vemendjen ne hollesi, dhe cilesi. • Kthyeshmeria : kthimi ne origjinen e te menduarit • Konservimi : Karakteristikat e objekteve mbeten te njejta nese nuk shtohet apo hiqet gje. • Kompensimi – parimi qe ndryshimet ne nje mase mund te kunderpeshohen nga ndryshimet ne nje tjeter.
Klasifikikimi – grupimi i objekteve ne kategori.Ndryshe mund ta quajme Vargezimi – vendosja e objekteve ne menyre te rregulltsipasnjecilesie : si madhesia, peshaapovelllimi. • Aftesia per te perjetuar dhe per te bere humor: te tregoje dhe kuptoje shaka- rritje konjitive • Egocentrizmi : Kuptimi per kendveshtrimet e te tjereve qe jane ndryshe nga kendveshtrimi i tij • Konjicioni social- Dija qe ka femija rreth problemeve sociale dhe reagimeve sociale vetedije e asaj se si mendojne dhe kuptojne njerzit . Formohet nga humbja e egocentrizmit
Piazheja : Stadi I operacioneveformale 11-15 vjec • Adoleshentët fillojnë të kuptojnë sesi fillojnë të funksionojnë idetë abstrakte shkencore, morale, fetare, politike dhe të kuptojnë lidhjet e tyre logjike