تجزیه و تحلیل تصمیم گیری

1. تجزیه و تحلیل تصمیم گیری به نام خدا

2. فهرست مطالب • معرفی موضوع درس • تصميم گيري چند معياره • تصميم گيري چند شاخصه • کمي کردن ماتريس تصميم • بي مقياس کردن ماتريس تصميم • تعيين وزن معيارها • منابع و برنامه کلاس

3. تصميم گيري • تصميم گيري عبارت است از انتخاب يک گزينه (راه کار، استراتژي، ...) ازبين گزينه هاي موجود. • مثال:(در هنگام خريد خانه يا ماشين، انتخاب شغل، سرمايه گذاري و ...) • اهمیت تصمیم گیری صحیح: بعضي از صاحب نظران مديريت تصميم گيري و مديريت را يکي و هم معني دانسته اند. • همچنين تصميم گيري بخش اساسي فرايند حل مساله در مديريت است.

4. فرايند حل مساله اجراي راه حل انتخابي ارزيابي و انتخاب راه حل تعيين راه حل هاي بديل تعريف و تشخيص مساله تعيين مساله و اهميت آن تصميم گيري

5. تصميم گيري چند معياره • در مسائل بهينه سازي، يک معيار ( معمولاَ سود) براي بهينه سازي تصميم در نظر گرفته مي شود. • در بسياري از مسائل تصميم گيري، چندين معيار براي اتخاذ تصميم مناسب در نظر گرفته مي شوند. ( در مورد خريد يک ماشين معيارهايي مانند: قيمت، قابليت اطمينان، ايمني، مصرف انرژي و ... در نظر گرفته مي شود) • اين معيارها گاه متضاد هستند، يعني بهينه سازي يکي موجب بهينه بودن مابقي معيارها نمي شود. • در اين شرايط با مساله تصميم گيري چند معياره مواجه هستيم.

6. تصميم گيري چند معياره انواع مدل هاي تصميم گيري چند معياره (MCDM) تصميم گيري چند شاخصه (Multiple Attribute Decision Making) (MADM) تصميم گيري چند هدفه (Multiple Objective Decision Making) (MODM)

7. تصميم گيري چندشاخصه در اين مسائل، تعدادي گزينه (راه کار، استراتژي،...) با توجه به معيارهايي، مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و در مورد آنها يک نوع اولويت بندي انجام مي شود. شاخص هاي مثبت و منفي با ابعاد متفاوت شاخص هاي غير کمي

8. تصميم گيري چند شاخصه • مراحل تحليل ماتريس تصميم گيري: • کمي کردن شاخص هاي غير کمي • بي مقياس کردن ماتريس • مشخص کردن وزن معيارها • اولويت بندي گزينه ها ( بوسيله مدل هاي MADM)

9. کمي کردن شاخص هاي غير کمي مقياس هاي مختلفي را مي توان مورد استفاده قرار داد: 1- ترتيبي (اول، دوم، ... يا 1، 2،...) 2- دوقطبي فاصله اي: 0 1 3 5 7 9 10 • براي شاخص هاي مثبت:1= خيلي کم، 3= کم، 5= متوسط، 7= زياد، 9= خيلي زياد • براي شاخص هاي منفي:1= خيلي زياد، 3= زياد، 5= متوسط، 7= کم، 9= خيلي کم • مفروضات: • فاصله بين خيلي کم و کم و فاصله بين زياد و خيلي زياد يکي است • امتياز 9 سه برابر 3 است • ترکيب ارزش ها، براي شاخص هاي مختلف مجاز است.

10. کمي کردن شاخص هاي غير کمي

11. بي مقياس کردن ماتريس تصميم گيري • شاخص هاي ماتريس داراي ابعاد مختلف هستند ( ريال، کيلومتر و...) و بعضي مثبت ( مانند درآمد) و بعضي منفي ( مانند فاصله ) هستند. • مقايسه و يا ترکيب شاخص ها در اين شرايط دشوار و يا نشدني است. • لازم است شاخص ها بي مقياس شوند ( همگي در يک فاصله قرار گيرند و جنبه مثبت پيدا کنند.) • روش هاي متفاوتي براي بي مقياس کردن وجود دارد: • بي مقياس کردن با استفاده از نورم • بي مقياس کردن خطي • بي مقياس کردن فازي

12. بي مقياس کردن با استفاده از نورم • در اين روش هر عدد در هر ستون به نورم اعداد همان ستون تقسيم مي شود. • شاخص هاي مثبت و منفي تبديل نمي شوند. ( مثبت ها مثبت و منفي ها منفي باقي مي مانند.) شاخص هاي کيفي بعد از کمي شدن همگي مثبت مي شوند

13. بي مقياس سازي خطي در اين روش شاخص هاي مثبت با استفاده از رابطه (1) و شاخص هاي منفي با استفاده از رابطه (2) بي مقياس مي شوند. اگر تمام شاخص ها منفي باشند مي توان از رابطه (3) نيز براي بي مقياس کردن شاخص ها استفاده نمود.

14. بي مقياس سازي خطي در اين روش تمامي شاخص ها مثبت شده و بهترين گزينه در هر شاخص مقدار يک مي گيرد

15. بي مقياس سازي فازي در اين روش بد ترين گزينه در هر شاخص مقدار صفر و بهترين گزينه مقدار يک مي گيرد: شاخص هاي مثبت با استفاده از رابطه (1) و شاخص هاي منفي با استفاده از رابطه (2) بي مقياس مي شوند.

16. ارزيابي اوزان شاخص ها • آگاهي از اهميت نسبي شاخص ها و معيارهاي تصميم گيري، فرايند تصميم گيري و اولويت بندي گزينه ها را ساده مي سازد. • اهميت نسبي شاخص ها، با مشخص کردن وزن نسبي آن ها ( نسبت به منظور اصلي تصميم گيري)، بدست مي آيد. • روش هاي مختلفي براي تعيين وزن شاخص ها وجود دارد: • روش آنتروپي • روش مقايسه زوجي • روش LINMAP

17. منابع • تصمیم گیری های چند معیاره، دکتر اصغرپور، انتشارات دانشگاه تهران. • مباحث نوین تحقیق در عملیات، منصور مومنی، انتشارات دانشگاه تهران.