570 likes | 984 Views
MALİGN MEZOTELYOMA’LI OLGULARDA TEDAVİ SONRASI İZLEM. Dr. Abdurrahman ŞENYİĞİT Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD TTD 12. YILLIK KONGRESİ ANTALYA 08-12 NİSAN 2009. SUNUMUN İÇERİĞİ. İçeriği Giriş (Genel bilgi) MPM tedavisine genel yaklaşım Nüks olgulara yaklaşım
E N D
MALİGN MEZOTELYOMA’LI OLGULARDA TEDAVİ SONRASI İZLEM Dr. Abdurrahman ŞENYİĞİT Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD TTD 12. YILLIK KONGRESİ ANTALYA 08-12 NİSAN 2009
SUNUMUN İÇERİĞİ • İçeriği • Giriş (Genel bilgi) • MPM tedavisine genel yaklaşım • Nüks olgulara yaklaşım • Destek tedavisi • Komplikasyonların tedavisi
GİRİŞ • Mezotelyoma plevranın nadir ve agressif seyreden bir tümördür. • Eytolojide en fazla suçlanan asbest (krozidolit) lifleridir. • USA’da yıllık 2500 yeni vaka saptanmakta. USA da 75 yaş üzeri erkeklerde insidans artıyor. • Avrupa da da MPM insidansı artıyor. 1998’de 5000 kişi ölürken,2018de 9000 kişi ölecek. Burada 1945- 50 doğumlu erkeklerde insidans en yüksek. Jaklitsch MA. World J Surg 2001 Pistolesi M. Chest 2004
Aralık 2001 Aralık 2002 Haziran 2003 Haziran 2006 Ekim 2004 Haziran 2005 Şubat 2009 Kasım 2008 Şubat 2007
MPM’lileri bekleyen sorunlar • Dispne • Ortopne • Gastroözofagial bileşkede basıya bağlı yemede zorluk • Zayıflama • Göğüs duvarı ağrısı Jaklitsch MT. World J. Surg. 2001
MEZOTELYOMA-TEDAVİ • MPM tedavisinde henüz tam bir uzlaşma yoktur. • Ancak tedavisi multidisipliner yaklaşım gerektirir. • Çünkü tek bir tedavi modalitesi veya kombinasyonun sürvide ve hayat kalitesinde en iyi destek tedavisine rağmen klinik olarak anlamlı düzelme olduğunu gösteren ikna edici veri yoktur. • Çoğu cerrahi rezeksiyonun sürvide anlamlı düzelme ve kür şansı veren tek yol olduğuna inanırken, hastaların büyük çoğunluğu değişik sebeplere bağlı olarak radikal cerrahi rezeksiyon adayı değillerdir.Bu cerrahi müdahale en iyi seçilmiş hasta popülasyonuna bile uygulandığında morbidite ve mortalitesi yüksek olup sürviyi de belirgin etkilemez. Pistolesi M. Chest 2004
MEZOTELYOMA’DA TEDAVİ YAKLAŞIMLARI • 1. Tek modaliteli tedaviler • Cerrahi • Plörodezli torakoskopi • Plörektomi/Dekortikasyon (Debulking operation, cytoreductive surgery) • EPP • Radyasyon tedavisi • Kemoterapi • Destek tedavisi • 2. Multimodal tedavi Jaklitsch MA. World J Surg 2001
CERRAHİ-PLÖREKTOMİ • P/D visseral, parietal ve perikardial apeksten diafragmaya kadar çıkarılmasıyla yapılır. • Genellikle tanı amaçlı veya plörodezis amaçlı yapılır. • Evre I vakalar hariç palyatif amaçlı bir tedavi şeklidir. • Komple rezeksiyon genellikle yalnızca çok erken evre hastalık durumunda mümkündür. Hastaların çoğunda lokal nüks gelişir. • Ortalama yaşam süresi üzerine olumlu etkisi yok. Pistolesi M. Chest 2004
CERRAHİ-PLÖREKTOMİ • Plörektomi sonrası RT uygulanmasının survey veya yaşam kalitesi açısından olumlu katkısı yoktur. Scherpereel M. Respir Med 2007
van Ruth S. Chest 2003 NE YAPMALI???? Batirel H. J Thorac Oncol 2008
Aziz T. European Journal of Cardio-thoracic Surgery 2002 • Genellikle tüm olgularda • Göğüs • Abdomen • Başka yerde nüks oluşur. • Batırel’in çalışmasında EPP uygulanan 16 vakanın 9’unda nüks (5 vakada extraplevral LN, 2 vakada periton, 1 vakada KC, 1 vakada kontrlateral) görülmüştür. • Tedaviden sonra nüks oluşma süresi 10 (2-26) ay. Batirel H. J Thorac Oncol 2008
Plathow C. Respiratory Medicine 2008 Batirel H. J Thorac Oncol 2008 Zervos MD. Curr Opin Pulm Med 2008
SERUM MARKERLERİ • Mesothelin (Serum mesothelin-related protein-SMRP) • MPM’li vakaların % 84’ünde serum değeri yüksek. Diğer plevral ve pulmoner hastalıklarda ise bu değer % 2. • Sitopatolojik ve histopatolojik tanıya yardımcı bir tetkiktir. • Hastalık progresyonunda artış gösterirken regresyonunda değeri azalır. Bu yüzden tedavi monitorizasyonunda yararlı olabilir. • Diğerleri (CA 125,CA 15-3, osteopontin) Robinson BWS. N Engl J Med. 2005
MEZOTELYOMA-TEDAVİ • Pek çok kemoterapötik MPM’de tek veya kombine olarak çalışılmıştır. % 0-48’lik cevap oranları alınmıştır.En yüksek oranlara çok ilaçla ulaşılmıştır. Mevcut ilaçlarla, iyi düzenlenmiş, randomize, kontrollu klinik çalışmalarla desteklenen sürvi üzerine veya palyatif faydayı gösteren araştırmalar olmadığından belli bir tedavi standardı yoktur. Pistolesi M. Chest 2004
FİRST LİNE KT (CİSPLATİN/PEMETREXED VEYA CİSPLATİN/RALTİTREXED) UYGULANAN VAKALARDA YANIT ALINAMAZSA NE YAPMALI? Scherpereel M. Respir Med 2007
SECOND LINE KT UYGULAYALIM • SECOND LINE KT UYGULAMAYALIM
UYGULANMAMALI • FİRST LİNE KT’DEN YANIT ALINAMAYAN VAKALARDA SECOND LİNE KT UYGULANMASININ YAŞAM KALİTESİNİ DÜZELTTİĞİ VEYA SURVEY ÜZERİNE OLUMLU ETKİSİ OLDUĞUNA DAİR HİÇ BİR ÇALIŞMA YOKTUR. Scherpereel M. Respir Med 2007
UYGULANMALI • Genellikle first-line KT’den yanıt alınıp daha sonra progressif hastalık gelişen vakalarda second line KT gerekir. • Bu olguların çoğuna second-line KT olarak Cys-gemcitabine uygulanır. Yine tek başına vinorelbin de bu olgularda iyi bir seçenek olabilir. • Second-line KT’nin surveyin uzamasında katkısı var. • Yine BSC’e karşı second-line KT etkinliği sonuçları beklenmekte Stahel RA. Lung Cancer 2006 Bischoff HG. Lung Cancer, Volume 54, Supplement 1, 2006 Janne PA. J Thorac Oncol 2006
UYGULANMALI • Stebbing et al., önceden bir KT rejimi gören ve relaps gösteren 63 MPM vakasına haftalık vinorelbin KT’si (1-28 kür) vermişlerdir. • Kabul edilebilir toksisite oranları içinde % 16’lık objektif cevap oranı (parsiyel cevap) ve % 68 stabil hastalık (6 ay progresyon göstermeyen) bildirmişlerdir. • Bu vakalarda ortalama survey, 9.6 ay olarak bildirilmiştir. Stebbing J. Lung Cancer 2009
UYGULANMALI • Önceden KT verilen vakalarda tek başına pemetrexed veya cisplatin ve pemetrexed kombinasyonu etkinliği Janne PA. J Thorac Oncol 2006
UNREZEKTABL VAKALARDA NE YAPMALI • Bu olgularda (genel durumu bozulmamış vakalarda) cisplatin ve pemetrexed ile tedavi standart tedavi olarak uygulanmaktadır. • Ancak bu tedavi yönteminin etkinliği kısıtlıdır ve bu hastaların çoğunda belli bir sürenin sonunda progresyon saptanır. • Performanslarının iyi olması kaydı ile bu olgularda second-line KT yapılabilir. Abdul Razak AR. Lung Cancer 2008
VEYA KT’DEN YANIT ALINAN HASTALARDA KÜR SAYISNI ARTTTIRALIM MI? Scherpereel M. Respir Med 2007
Hayır. KT süresini artırmanın mezotelyomada olumlu etkisi yok. Scherpereel M. Respir Med 2007
MAYİ’Yİ NASIL TEDAVİ EDELİM? • Plörodezis • Seri torasentezler • Plöroperitoneal şant • Pleurx kateter
PLÖRODEZ İÇİN NE YAPALIM? • GENELLİKLE PLÖRODEZİN MÜMKÜN OLDUĞUNCA ERKEN EVREDE YAPILMASI TAVSİYE EDİLİR.
Plörodezis • Farrklı ajanlar kullanılmakta • Visseral plevranın invaze olduğu olduğu durumlarda re-expansiyon sorunu. Plörodezis bu olgularda başarısız. • En fazla kullanılan talk • 2-5 gr verilir. • Başarı oranı % 90 civarında • Başarı sağlanamıyorsa • Trapped lung • Büyük tümoral kitle • Loküle sıvılar • 70 yaş üstü vakalar • Kötü performans durumu Curr Probl Cancer 2004
PLÖRODEZİN YAPILAMADIĞI VEYA KONTRENDİKE OLDUĞU VAKALARDA NE YAPALIM?
Seri torasentezler • Kronik indwelling plevral kateter • Plöroperitoneal şant
PLÖRODEZ YAPILAMAYAN OLGULARDA NE YAPMALI? • Seri torasentez • Plevral boşluğun sadece drenajı yeterli değildir. • Sıvı kısa sürede tekrar birikir (olguların % 90’ında 1 ay içinde). • Büyük miktarda sıvı boşaltılması reekspansiyon akciğer ödemine neden olabilir. • Yine büyük miktarda protein kaybı olur. • Sadece tüp torakostomi ile boşaltılırsa yine 30 gün içinde olguların % 80’inde sıvı tekrar birikir. Moore AJ: Orphanet Journal of Rare Diseases 2008 Akın H. Türk Onkoloji Dergisi 2005
Plörodezis yapılamıyorsa • Kronik indwellig plevral kateter • Semi-permanent bir kateterdir. • Hasta gerektiği zaman mayisini drene edebilir. • Drenin takıldığı yerde implantasyon metastazı gelişme riski vardır. • Bu met.ler bazen dren takıldıktan 3 hafta sonra da görülebilir. • Drenin olduğu yere palliatif dozda RT güvenle uygulanabilir • Ancak rutin değil, çünkü dren kaldığı müdetçe implantasyon devam eder. Davies HE. Curr Opin Pulm Med 2008 Scherpereel M. Respir Med 2007 West SD. Respiratory Medicine 2006
Plörodezis yapılamıyorsa • Plöroperitoneal şant • Plöroperitoneal şantın komplikasyonları fazla olduğu gibi hasta uyumu da zor. • İleri dönemde peritoneal kaviteye malign yayılıma sebep olur. • % 15 oranında komp.lar görülür • Bazı olgularda dren disfonksiyonu sebebiyle 2. cerrahi girişim gerekir. • İnfeksiyon Moore AJ: Orphanet Journal of Rare Diseases 2008 Scherpereel M. Respir Med 2007 West SD. Respiratory Medicine 2006
Destek Tedavisi (Best Supportive Care) • Mevcut tedavi yöntemlerinden hiç biri MPM tedavisinde küratif olmadığından tüm vakalarda genellikle palyatif tedavi gerekir. • Ancak bu tedavi, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. • Bu konuda tecrübeli elemanlarca optimal tıbbi, hemşire sosyal ve psikolojik destek sağlanmalıdır. Lee YCG. Curr Opin Pulm Med. 2000
Destek tedavisi • Destek tedavisi ile ortalama yaşam süresi 6-8 ay. • Agressif tedavi alamayacak veya bu tedaviyi reddeden vakalara uygulanır • Kaşeksi: artmış tm yükü, ateş ve artmış solunum yüküne bağlıdır. • Dispne ve ortopne • İlerleyen tm bir AC’in tüm yüzeyini kaplayarak o AC’in solunuma katkısını % 10’a kadar düşürebilir. • Erken evrelerde plevral sıvı AC ekspansiyonunu engeller. Ancak tekrarlayıcı torasentezler çoğu zaman sıvı kontrolünde yetersiz. • Ağır derece göğüs ağrısı ve dispnesi olan vakalarda opiatlar etkili • Yutmada zorlanma • Gastroözofagial basıya bağlı Jaklitsch MA. World J Surg 2001
Destek tedavisi • Göğüs duvarı ağrısı • Yüksek doz narkotikler mutlaka verilmeli. Ancak bazen bunlar dahi yanıtsız olabilir. • Nöropatik ağrı (interkostal sinir veya vertebral invazyona bağlı) antikonvulzanlarla (karbamazepin veya Na valproat) daha iyi tedavi edilir. • Uygun vakalarda transkutanöz fentanil bantları önerilir. • RT lokalize ağrılar için faydalı olabilir. • Nerve root pain için RT kontrendike. Çünkü RT, doku fibrozisine yol açarak interkostal sinirlerin daha fazla kompresyonuna neden olarak ağrıyı agreve edebilir. • Epidural kateter önerilir (Etkili). • Göğüs duvarı tutulumuna bağlı oluşan somatik ağrıda opiatlarla birlikte NSAİ’lar etkili. • Lokalize tm yayılımlarında RT kısmen etkili. • Diğerleri (Akapunktur, interkostal-paravertebral ve brakial plexus sinir blokajı,, intraplevral-epidural-intratekal analjezik infüzyonları, perkutanöz servikal kordotomi vs) BTS Statement on Malignant Mesothelioma 2007 Robinson BWS. N Engl J Med. 2005
Destek tedavisine KT eklenmesi Muers MF. Lancet 2008
Destek tedavisine KT eklenmesi Aktif semptom kontrolüne KT eklenmesinin survey ve yaşam kalitesine etkisi yoktur. Ancak bu endikasyonda vinorelbin araştırılmalıdır. Muers MF. Lancet 2008
Destek tedavisi mi, pleurektomi mi? • Ceresoli et al.121 vakalık retrospektif çalışmalarında debulking plörektominin destek tedavisine göre daha iyi surveyle sonuçlandığını bildirmişlerdir(Ceresoli GL. Lung Cancer 2001). • Martin-Ucar et al. Unrezektabl 51 vakanın % 66’sında dekortikasyon yapmışlardır. 30 günlük mortalite % 7.8 iken 7 hastada önemli derecede morbidite saptamışlardır. Operasyondan sonraki 3 ay için dispnede önemli düzelme bildirilmiştir. Ancak en fazla fayda gören vakalar cerrahi öncesi kilo kaybı olamayan vakalar ve epitelyal tip MPM’liler (, Martin-Ucar AE. Eur J Cardiothorac Surg 2001).
EPP SONRASI TAKİP • Genellikle EPP sonrası RT ve KT tedavi protokolleri tamamlandıktan sonra ilk 2 yıl 3 ayda bir daha sonra 6 ayda takip edilmeli • İmplantasyon met. Yüksek dozda RT’ye karşın gelişebilir. Gerekirse bu met rezeke edilebilir (Batırel’in 1 olgusunda uygulanmıştır. Bu olgu 21 aydır hayatta) • Genellikle tüm olgularda • Göğüs • Abdomen • Başka yerde nüks oluşur Batirel H. J Thorac Oncol 2008
İmplantasyon Metastazları • MM’da iğne biyopsisi, torakoskopi ve tüp torakoskopi gibi göğüs duvarına uygulanan işlemlerden sonra ortaya çıkan implantasyona bağlı gelişir. • Prognoz üzerine negatif bir etkiye sahip değil ise de yaşam kalitesini belirgin derecede bozar. Metintas M. Lung Cancer 2008
İmplantasyon Metastazları • Randomize bir çalışmada preventif RT (PR) uygulanmayanların % 40’ında geliştiği, uygulanan vakalarda ise gelişmediği bildirilmiştir. • PR’nin özellikle sarkomatöz ve mist tip veya multimodal ted uygulanmayan torakotomi yapılan vakalarda uygulanması gerektiği bildirilmiştir. Metintas M. Lung Cancer 2008 Davies”HE. Curr Opin Pulm Med 2008