DIAGNOZA

1. DIAGNOZA Zagadnienia podstawowe

2. Proces diagnozowania – poszukuje odpowiedzi na kilka pytań: • jak jest? – pytania typowo opisowe, funkcja desktryptywno-ewaluatywna (opisowo-oceniająca); • dlaczego tak jest? – funkcja wyjaśniająca (eksplanacyjna); • dlaczego będzie tak a nie inaczej? – funkcja predykcyjna (prognostyczna), przewidywanie następstw; • co zrobić, aby uzyskać pożądany stan? – funkcja korekcyjna.

3. Diagnoza to rozpoznawanie na podstawie zebranych objawów i znanych ogólnych prawidłowości badanego złożonego stanu rzeczy, przez przyporządkowanie go do typu lub gatunku, przez wyjaśnienie genetyczne i celowościowe, określenie jego fazy obecnej oraz przewidywanego rozwoju.

4. Przedmiot diagnozy • złożony stan rzeczy (obserwacje, wyjaśnianie, uzasadnianie, przewidywanie, formułowanie hipotez).

5. Diagnoza całkowita (pełna) obejmuje kilka etapów: • Opis stanu rzeczy – polega na zestawieniu, omówieniu i charakterystyce tych danych, w stosunku do których zachodzi potrzeba podjęcia działań reformatorskich, profilaktycznych lub projektujących (diagnoza negatywna), np. test kompetencji po 6-stej klasie. • Ocena stanu rzeczy – zestawienie wszystkich rodzajów ocen, które mogą mieć zastosowanie w związki z zebranymi danymi. Oceny stanowią dla nas kryteria z punktu widzenia których określamy stan za prawidłowy lub nie. • Konkluzja oceniająca – dokonujemy jej przez zastosowanie systemu przyjętych ocen do opisanych stanów faktycznych i stwierdzamy potrzebę lub brak potrzeby podjęcia dalszego postępowania, aby analizowany stan rzeczy zmienić. • Wyjaśnianie analizowanych stanów rzeczy – szukamy przyczyn istniejącego stanu rzeczy. Wyjaśnianie genetyczne – szereg przyczyn w określonym czasie. • Postulowanie hipotezy o charakterze sprawczym – etap ten polega na wysunięciu projektu zmian pod kątem zreformowania, zmodyfikowania lub usunięcia analizowanego stanu rzeczy. • Stawianie hipotez.

6. Typy diagnozy: • Diagnoza kategorialna (przyporządkowująca, typologiczna) – polega ona na przyporządkowaniu danego wycinka analizowanej rzeczywistości do typu lub gatunku. Jest to wstępny etap każdej diagnozy. • Diagnoza genetyczna – polega na ustaleniu źródeł określonego zaburzenia, wykryciu jego przyczyn pierwotnych i wtórnych. • Diagnoza funkcjonalna – polega na określeniu znaczenia istniejącego stanu rzeczy w powiązaniu z różnymi sferami aktywności i grupami społecznymi. • Diagnoza fazowa – polega na ustaleniu etapu zmiany w badanej rzeczywistości, uchwyceniu dynamiki rozwoju analizowanego zjawiska i ustaleniu jego fazy. • Diagnoza prognostyczna – polega na określeniu przewidywanego kierunku zmian badanej rzeczywistości, określeniu przypuszczalnego rozwoju badanego zaburzenia oraz skutków, które mogą się ujawnić w wyniku obecnego stanu.

7. Diagnoza psychologiczna • dotyczy różnych aspektów funkcjonowania osobowości, przyczynia się do oceny struktur osobowości i w konsekwencji do wyjaśnienia mechanizmów kierujących zachowaniem człowieka.

8. Diagnoza pedagogiczna • skoncentrowana jest na procesie kształcenia i wychowania, ale powinna obejmować również cechy osobowości wychowanka, jeśli ich zdiagnozowanie przyczynia się do rozpoznania i oceny rezultatów procesu wychowania i uczenia się.

9. Główne zadania diagnozy psychopedagogicznej: • optymalizacja warunków rozwoju wychowanka; • doskonalenia oddziaływań pedagogicznych; • terapia powstałych zakłóceń w procesach rozwoju i wychowania.

10. Przedmiot diagnozy psychopedagogicznej: • czynności percepcyjne i motoryczne; • czynności intelektualne; • czynności werbalne (jąkanie, seplenienie, szeplenienie); • funkcjonowanie społeczno-emocjonalne (trudności w adaptacji szkolnej); • struktura i funkcje osobowości (autoagresja).

11. Specyficzne właściwości diagnozy psychologicznej dla celów wychowawczych: • teleologiczny charakter badań; • kompleksowość i złożoność problemów; • wielospecjalistyczny charakter badań diagnostycznych; • aspekt rozwojowy rozpoznawanych zjawisk; • syntetyczność i praktyczna zastosowalność rozwiązania problemów.