PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA

1. PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA Istota "przełomu humanistycznego": Zmiana obrazu człowieka (protest przeciw urzeczowieniu i „biologizacji” jednostki) . Uwarunkowania biologiczne a uwarunkowania kulturowe: Gdzie tkwi źródło "zła"? • Zasada holizmu. • Świadomość i samoświadomość. • Wolność wyboru. • Celowość działań - orientacja ku przyszłości.

2. Istota autentyczności - "..istnienie człowieka pozostaje w harmonii z istnieniem świata" (Bugental.). W przybliżeniu: • otwarcie na świat zewnętrzny (świat innych ludzi); • otwarcie na samego siebie (swoje emocje, potrzeby i doświadczenia); • przyzwolenie (akceptacja) świata i siebie Świadomość a: - poczucie skończoności własnego istnienia; - możliwość dokonywania wyboru (doświadczanie autonomii); - poczucie odpowiedzialności za własny los;

3. Przełom humanistyczny a koncepcja zdrowia psychicznego: Idea samoaktualizacji (Maslow, Rogers). (zdrowie jako brak choroby vs. pozytywne zdrowie psychiczne) KONCEPCJA A. MASLOWA:  1. pojęcie natury ludzkiej 2. pojęcie samourzeczywistnienia 3. konsekwencje "zanegowania" wewnętrznej natury człowieka; 3. Motywacja deficytu (niedoboru) a motywacja wzrostu; 4. zaspokojenie potrzeb podstawowych jako warunek samoaktualizacji.

4. TEORIA C. ROGERSA Założenia filozoficzne: PODEJŚCIE FENOMENOLOGICZNE - Podkreśla znaczenie tego, co dzieje się w polu fenomenologicznym, czyli tego, czego człowiek doświadcza. Poznanie innej osoby - to próba spojrzenia na to, jak ta osoba odbiera świat i co robi z jej własnej perspektywy (rola empatii).

5. NATURA CZŁOWIEKA - fundamentalnie pozytywna, jeżeli tylko umożliwić jej naturalną ekspresję: pozytywny obraz siebie, brak niepokoju, znajomość silnych i słabych stron swojej osoby; aktywność twórcza; pozytywny stosunek do innych (zaufanie, szacunek). Podstawowe pojęcia: SAMOAKTUALIZACJA (self-actualization) fundamentalna tendencja organizmu do samourzeczywistnienia jego potencjalnych możliwości.

6. Wyraża się w przechodzeniu od - prostoty do złożoności [np. obrazu siebie]; - zależności do niezależności; - od sztywności (fiksacji) do swobody ekspresji. Przykład operacjonalizacji dążenia do samoaktualizacji: 15-itemowa skala Jonesa i Crandalla (1986), dotycząca: (a) zdolności do działania w sposób niezależny, (b) samoakceptacji i pozytywnej samooceny, (c) akceptacji własnego życia emocjonalnego, oraz (d) zaufania w relacjach interpersonalnych.

7. Przykłady itemów:  Jest dla mnie rzeczą ważną, by to co robię spotkało się z aprobatą innych ludzi (F) Często boję się, że coś jest ze mną nie tak (F) Nie wstydzę się żadnego z moich uczuć‘ (P) Wierzę w to, że ludzie są zasadniczo dobrzy i że można im ufać (P) SPÓJNOŚĆ "JA" I ZGODNOŚĆ (self-consistency, congruence): Organizm dąży do utrzymania spójności Ja (braku konfliktu między autopercepcjami), oraz do zgodności między Ja i doświadczeniem.

8. Stan niezgodności - to stan rozbieżności między postrzeganym Ja a rzeczywistym doświadczeniem osoby. Własne doświadczenie zagraża pozytywnemu obrazowi Ja. Poprzez proces subcepcji jednostka jest zdolna do "odbioru" tego doświadczenia i reagowania na nie obroną. Przyjmuje ona dwie formy: - zniekształcenie sensu doświadczenia (distortion) - zaprzeczanie istnieniu tego doświadczenia (denial) Konsekwencje obrony: istotne aspekty własnego doświadczenia nie są symbolizowane w "ja"; proces rozwoju osobistego - wymagający takiej symbolizacji nowych doświadczeń i ich integracji w samowiedzy - ulega zahamowaniu.

9. POTRZEBA POZYTYWNEJ OCENY (need for positive regard) - Manifestuje się w dążeniu do ciepła, bycia lubianym, współczucia, szacunku, i akceptacji ze strony innych. Stopień jej zaspokojenia decyduje o wystąpieniu w przyszłości stanu zgodności bądź niezgodności Ja z doświadczeniem. Akceptacja bezwarunkowa (unconditional positive regard) - to akceptacja osoby niezależnie od tego, jaka jest i co robi. Akceptacja warunkowa (conditional positive regard) - dziecko otrzymuje sygnały aprobaty ze strony rodziców tylko wtedy, kiedy zachowuje się zgodnie z ich oczekiwaniami.

10. Badania empiryczne (Rogers & Coopersmith, 1967) nad genezą samoakceptacji. Trzy czynniki sprzyjają formowaniu się pozytywnej samooceny:  (1) stopień akceptacji (ciepło, miłość, zainteresowanie dzieckiem); (2) formułowanie wymagań wobec dziecka ukierunkowujących jego działania, a zarazem - dostarczanie nagród; (3) "demokratyczne" podejście do dziecka (brak przymusu, liczenie się z uprawnieniami i opiniami dziecka). Psychologia humanistyczna a psychoanaliza i psychologia akademicka.