Psychologia

1. Psychologia • Psychologia definiowana jest jako naukowe badanie zachowania jednostek i ich procesów psychicznych • Psychologia jest: • Nauką społeczną • Nauką behawioralną • Nauką o mózgu • Nauką o poznawaniu • Nauką o zdrowiu

2. Cele psychologii • Celem psychologii jest pogłębianie wiedzy o czynnościach psychicznych, dzięki którym człowiek reguluje swoje stosunki z otoczeniem, poznaje je i przekształca zgodnie ze swoimi potrzebami (Tomaszewski 1991). • Cele psychologii to: • Eksploracja i deskrypcja • Eksplanacja procesów psychicznych • Predykcja i zachowań ludzkich • Oddziaływanie

3. Przedmiot zainteresowania psychologii • Psychologia ogólna wypracowała sobie wiele klas zagadnień szczegółowych, których opisem i interpretacją się zajmuje: • sfera motywacyjna człowieka – określająca mechanizmy ukierunkowujące zachowania; • sfera emocji i uczuć – dotycząca rozkładów stanów aktywacji i mobilizacji energii, klasyfikacji stanów emocjonalnych i ich energetyzującej roli w zachowaniu; • procesy umysłowe o charakterze elementarnym – poszukiwania, odbioru i selekcji informacji; integrowania, redukowania i transformowania informacji; utrwalania, przechowywania i odtwarzania informacji oraz procesy wieloaspektowej analizy i przetwarzanie informacji; • złożone programy umysłowe przewidywania, programowania, kontroli i korekcji działania; świadomość; plany i programy działania; poziomy organizacji zachowania, postawy wobec otoczenia. • Mechanizmy komunikacji: geneza i struktura języka, komunikacja wewnętrzna i zewnętrzna: językowe i pozajęzykowe środki komunikacji; • Geneza i struktura osobowości

4. Strukturalizm (Wilhelm Wundt, Titchener) • koncentracja na strukturze czy treści psychiki (co?) • ujawnienie struktury zasadniczej struktury ludzkiej psychiki • introspekcja jako główna metoda poznania • doznania psychiczne są kombinacją prostych zdarzeń czy elementów • wprowadził eksperyment, który był metodologicznym uzupełnieniem introspekcyjnej Funkcjonalizm (John Dewey, William James) • koncentracja na celach i funkcjach, którym służą dane zachowania • przedmiotem zainteresowania stała się świadomość jako ciągły strumień, a nie sprowadzany do elementów treści i struktur. • nacisk na przystosowanie do środowiska i na praktyczną użyteczność działań przez badanie całego funkcjonującego organizmu, wchodzącego w interakcje ze środowiskiem. • większe znaczenie akty i funkcje procesów psychicznych, a nie treść psychiki (jaka jest funkcja czy cel określonego zachowania?)

5. Ewolucjonizm 1859 r. • idea doboru naturalnego - organizmy, które lepiej przystosowują się do swoich środowisk, b. efektywnie przekazują swoje geny potomstwu. W ciągu wielu generacji utrzymuje się przy życiu więcej organizmów lepiej przystosowanych i liczba ich stopniowo wzrasta. Ten kumulacyjny proces mutacji i doboru naturalnego wytworzył ogromna liczbę gatunków • t. Darwina pozbawiła człowieka szczególnego miejsca wśród istot żywych, przypisując mu przodków wspólnych ze zwierzętami • wielu psychologów stała się oddzielić wpływ natury (czynników dziedzicznych) od wpływu czynników środowiskowych. Z ewolucyjnego punktu widzenia jest niecelowe, ponieważ nasza ukształtowana w drodze ewolucji odziedziczona natura determinuje, jak i dlaczego czynniki środowiskowe będą wpływać na nas przez całe nasze życie. • uświadomienie sobie tego faktu spowodowało, ze t. Ewolucji zaczęła wpływać na rozumienie procesów poznawczych i motywacji za pośrednictwem psychologii ewolucjonistycznej. • wszystkie gatunki ciągle się zmieniają • analiza, w jaki sposób czynniki ewolucyjne dokonywały selekcji pewnych przystosowawczych zachowań i procesów umysłowych

6. Kierunki współczesnej psychologii • Psychologia postaci ( Kurt Lewin) • Psychoanaliza (Zygmunt Freud) • Behawioryzm (John Watson, B.F. Skinner) • Psychologia humanistyczna (A.H. Maslow, K. Rogers) • Psychologia poznawcza • Psychologia ewolucyjna (Herbert Spencer)

7. Psychoanaliza (Zygmunt Freud) • podejście psychodynamiczne - podstawowe pojęcie - motywacja • przyczyna działań ludzkich są wrodzone instynkty, biologiczne popędy, • osobowość wg Freuda: Id, Ego, Superego. • Id – najbardziej podstawowa, nieświadoma struktura, stanowi źródło energii –funkcjonuje wedle zasady przyjemności • Ego – pełni role koordynatora kontaktów z rzeczywistością i rządzi się zasadą realizmu • Superego – zinternalizowane reguły postępowania i normy moralne, pełnią funkcję samokontroli. • redukcja napięcia wewnętrznego • istota zachowania jest rozwiązywanie konfliktów miedzy potrzebami i wymaganiami zewnętrznymi • zachowanie napędzane przez potężne siły wewnętrzne

8. Behawioryzm (John Watson, B.F. Skinner) • Człowiek rodzi się bez bagażu genetycznego, tabula rasa • pełna środowiskowa determinacja zachowania • Dajcie mi niemowlę, a zrobię z niego, kogo chcecie • przedmiotem badań zewnętrzne zachowania organizmów jako obserwowalne aspekty funkcjonowania jednostki • zachowanie jest dostępne obserwacji • oparty na formule S – R • warunkowanie jako wszelka forma zmiany zachowania nabywania doświadczeń i procesów intelektualnych Psychologia humanistyczna • (A.H. Maslow, Carl Rogers, Rollo May) • podejście holistyczne do człowieka • reakcja na nurt psychoanalizy i behawioryzmu • człowiek z natury jest istotą aktywną, dobrą i ma zdolność swobodnego wyboru • podnoszenie i doskonalenie własnego potencjału • koncentracja na subiektywnym świecie, doświadczanym przez jednostkę • odrzuca obiektywność naukową, do której pretendowały inne nurty psychologii • stoi na stanowisku relatywizmu poznawczego

9. Psychologia poznawcza • przedmiotem zainteresowania jest myśl ludzka i procesy związane z gromadzeniem wiedzy – • człowiek działa, bo myśli, a myśli, bo jest istotą rozumną • myślę, więc jestem Kartezjusza • dzięki świadomości własnych procesów umysłowych ludzie mogą mieć poczucie osobistej tożsamości; • myśli danej osoby nadają znaczenie wszystkim jej doświadczeniom, a także kształtują percepcję i reakcje na świat • jednostka jest reaktywna i aktywna, bo wybiera i tworzy indywidualne środowiska bodźcowe • jednostka reaguje na rzeczywistość jaka przedstawia się w subiektywnej przestrzeni wewnętrznego świata myśli i wyobraźni. • człowiek rodzi się ani dobry ani zły, a jedynie z potencjałem możliwości • zachowanie jest tylko częściowo zdeterminowane charakterem bodźca i konsekwencjami uprzednich zachowań

10. Psychologia ewolucyjna • Podstawą podejścia ewolucjonistycznego jest pojęcie adaptacyjności zachowania i umysłu. • Podejście to zakłada, że zdolności ludzkiego umysłu ewoluowały w ciągu milionów lat służąc konkretnym celom przystosowawczym, podobnie jak nasze zdolności fizyczne. • Mózgi zwierząt ewoluują zupełnie tak samo jak inne narządy: dobór naturalny kształtuje ich strukturę i funkcje stosownie do wymagań środowiska fizycznego i społecznego • Postępy ewolucjonizmu pozwalają badaczom lepiej poznać, co znaczy zachowanie przystosowawcze;