Psychologia

1. Psychologia Przegląd teorii psychologicznych

2. Czym zajmiemy się na tych wykładach? • Przegląd teorii psychologicznych • Procesy poznawcze • Spostrzeganie • Uwaga • Pamięć • Uczenie się • Potrzeby i motywacja • Emocje i stres • Różnice indywidualne • Osobowość • Temperament • Inteligencja • Inteligencja emocjonalna • Wpływ społeczny

3. Literatura • Aronson, E. (2004). Człowiek istota społeczna. Warszawa: PWN • Maruszewski, T. (2001). Psychologia poznania. Gdańsk: GWP • Pervin, L. A. (2002). Psychologia osobowości. Gdańsk: GWP • Strelau, J. (2000). Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 2. Gdańsk: GWP • Zimbardo, P. (2001). Psychologia i życie. Warszawa: PWN

4. Psychologia • Psychologia definiowana jest jako naukowe badanie zachowania jednostek i ich procesów psychicznych • Psychologia jest nauką: • społeczną • behawioralną • o mózgu • o poznawaniu • o zdrowiu

5. Cele psychologii • Celem psychologii jest pogłębianie wiedzy o czynnościach psychicznych, dzięki którym człowiek reguluje swoje stosunki z otoczeniem, poznaje je i przekształca zgodnie ze swoimi potrzebami (Tomaszewski 1991) • Cele psychologii to: • Eksploracja i deskrypcja • Eksplanacja (wyjaśnianie) procesów psychicznych • Predykcja (przewidywanie) i zachowań ludzkich • Oddziaływanie

6. Przedmiot zainteresowania psychologii • sfera motywacyjna człowieka – określająca mechanizmy ukierunkowujące zachowania • sfera emocji i uczuć – dotycząca rozkładów stanów aktywacji i mobilizacji energii, klasyfikacji stanów emocjonalnych i ich energetyzującej roli w zachowaniu • procesy umysłowe o charakterze elementarnym – poszukiwania, odbioru i selekcji informacji; integrowania, redukowania i transformowania informacji; utrwalania, przechowywania i odtwarzania informacji oraz analiza i przetwarzanie informacji • złożone programy umysłowe przewidywania, programowania, kontroli i korekcji działania; świadomość; plany i programy działania; poziomy organizacji zachowania, postawy wobec otoczenia • Mechanizmy komunikacji: geneza i struktura języka, komunikacja wewnętrzna i zewnętrzna: językowe i pozajęzykowe środki komunikacji • Geneza i struktura osobowości

7. Strukturalizm (Wilhelm Wundt, Titchener) • Początek psychologii jako nauki • Wszelkie doznania psychiczne można zrozumieć jako kombinację prostych zdarzeń czyli elementów. • Zasadniczą strukturę ludzkiej psychiki można ujawnić przez analizowanie wszystkich podstawowych elementów wrażeń i innych doświadczeń, które tworzą życie psychiczne jednostki - poprzez - badanie struktury doświadczenia • Koncentracja na strukturze czy treści psychiki (co? a nie jak) • Introspekcja jako główna metoda poznania • Doznania psychiczne są kombinacją prostych zdarzeń czy elementów • Wprowadzenie eksperymentu, który był metodologicznym uzupełnieniem metody introspekcyjnej (pierwsze laboratorium psychologiczne – Lipsk, 1879)

8. Funkcjonalizm (John Dewey, William James) • koncentracja na celach i funkcjach, którym służą dane zachowania (dlaczego? i po co?) • funkcja świadomości polega na tym, iż ułatwia dostosowanie zachowania jednostki do jej środowiska, co jest istotne dla jej przeżycia • przedmiotem zainteresowania stała się świadomość jako ciągły strumień, a nie sprowadzany do elementów treści i struktur. • nacisk na przystosowanie do środowiska i na praktyczną użyteczność działań przez badanie całego funkcjonującego organizmu, wchodzącego w interakcje ze środowiskiem • większe znaczenie mają akty i funkcje procesów psychicznych, a nie treść psychiki (jaka jest funkcja czy cel określonego zachowania?)

9. Ewolucjonizm 1859 r. • idea doboru naturalnego - organizmy, które lepiej przystosowują się do swoich środowisk, bardziej efektywnie przekazują swoje geny potomstwu. • t. Darwina pozbawiła człowieka szczególnego miejsca wśród istot żywych, przypisując mu przodków wspólnych ze zwierzętami • wielu psychologów starało się oddzielić wpływ natury (czynników dziedzicznych) od wpływu czynników środowiskowych. Z ewolucyjnego punktu widzenia jest to niecelowe, ponieważ wszystkie dziedziczone cechy i tak były ukształtowane w jakimś sensie przez środowisko • wszystkie gatunki ciągle się zmieniają

10. Kierunki współczesnej psychologii • Psychoanaliza (Zygmunt Freud) • Behawioryzm (John Watson, B.F. Skinner) • Psychologia humanistyczna (A.H. Maslow, K. Rogers) • Psychologia poznawcza • Psychologia ewolucyjna (Herbert Spencer) • Psychologia pozytywna (Seligman, Csiksentmichalyi)

11. Psychoanaliza (Zygmunt Freud) • Podejściepsychodynamiczne - podstawowe pojęcie - motywacja • przyczyną działań ludzkich są wrodzone instynkty, biologiczne popędy, • osobowość wg Freuda: Id, Ego, Superego. • Id – najbardziej podstawowa, nieświadoma struktura, stanowi źródło energii –funkcjonuje wedle zasady przyjemności • Ego – pełni role koordynatora kontaktów z rzeczywistością i rządzi się zasadą realizmu • Superego – zinternalizowane reguły postępowania i normy moralne, pełnią funkcję samokontroli. • redukcja napięcia wewnętrznego • istotą zachowania jest rozwiązywanie konfliktów miedzy potrzebami i wymaganiami zewnętrznymi • zachowanie napędzane przez potężne siły wewnętrzne

12. Behawioryzm(John Watson, B.F. Skinner) • Człowiek rodzi się bez bagażu genetycznego, „tabula rasa” • pełna środowiskowa determinacja zachowania • „Dajcie mi niemowlę, a zrobię z niego, kogo chcecie” • przedmiotem badań jest zewnętrzne zachowania organizmów jako obserwowalne aspekty funkcjonowania jednostki • zachowanie jest dostępne obserwacji i oparte na formule S – R • warunkowanie jako wszelka forma zmiany zachowania nabywania doświadczeń i procesów intelektualnych

13. Psychologia humanistyczna (A.H. Maslow, Carl Rogers, Rollo May) • podejście holistyczne do człowieka • reakcja na nurt psychoanalizy i behawioryzmu • człowiek z natury jest istotą aktywną, dobrą i ma zdolność swobodnego wyboru • podnoszenie i doskonalenie własnego potencjału • koncentracja na subiektywnym świecie, doświadczanym przez jednostkę • odrzucenie obiektywności naukowej, do której pretendowały inne nurty psychologii • stoi na stanowisku relatywizmu poznawczego

14. Psychologia poznawcza • przedmiotem zainteresowania jest myśl ludzka i procesy związane z gromadzeniem wiedzy • człowiek działa, bo myśli, a myśli, bo jest istotą rozumną- „myślę, więc jestem” Kartezjusza • dzięki świadomości własnych procesów umysłowych ludzie mogą mieć poczucie osobistej tożsamości • myśli nadają znaczenie wszystkim naszym doświadczeniom, a także kształtują percepcjęi reakcję na świat • jednostka jest reaktywna i aktywna, bo wybiera i tworzy indywidualne środowiska bodźcowe • jednostka reaguje na rzeczywistość jaka przedstawia się w subiektywnej przestrzeni wewnętrznego świata myśli i wyobraźni

15. Psychologia ewolucyjna(Herbert Spencer) • podstawą podejścia ewolucjonistycznego jest pojęcie adaptacyjności zachowania i umysłu • zdolności ludzkiego umysłu ewoluowały w ciągu milionów lat służąc konkretnym celom przystosowawczym, podobnie jak nasze zdolności fizyczne • mózgi zwierząt ewoluują zupełnie tak samo jak inne narządy: dobór naturalny kształtuje ich strukturę i funkcje stosownie do wymagańśrodowiska fizycznego i społecznego • postępy ewolucjonizmu pozwalają badaczom lepiej poznać, co znaczy zachowanie przystosowawcze

16. Podsumowanie • Żadna z tych teorii psychologii „nie wymarła” • Każda z nich może mieć zastosowanie w innych dziedzinach życia • Współczesna nauka czerpie w jakimś stopniu z każdej z nich

17. 0 Jakość życia Psychologia pozytywna Jak przeżyć? Czy jak dobrze żyć? Obiektem zainteresowania jest „przeciętny” zdrowy człowiek, który prowadzi satysfakcjonujące go życie Celem jest wyjaśnienie w jaki sposób takie dobre życie można osiągnąć oraz wypracowanie metod wsparcia podmiotu na drodze do dobrego życia PP dokonuje tego przy pomocy badań naukowych prowadzonych zgodnie ze standardami metodologicznymi w tzw. tradycyjnym nurcie psychologii (Bacon, 2005).

18. Główni przedstawiciele PP Martin Seligman – PensylvaniaUniversity – optymizm MihalyCsikszentmihalyi – ClaremontGraduateUniversity of California – flow Ed Diener – Illinois University – dobrostan Charles Snyder (zm. 2006) – Kansas University – nadzieja Barbara Fredrickson - University of North Carolina at Chapel Hill – pozytywne emocje SonyaLyubomirsky - University of California – szczęście