ŞAP HASTALIĞININ KONTROLÜNE İLİŞKİN YÖNETMELİK

1. ŞAP HASTALIĞININ KONTROLÜNE İLİŞKİN YÖNETMELİK Cihangir Gültekin GÜMÜŞTEPE HAYVAN SAĞLIĞI DAİRE BAŞKANLIĞI Hayvan Hastalıkları İle Mücadele Şube Müdürü 2011 /ANTALYA 1

2. MEVZUAT • 13 Haziran 2010 tarihli ve 27610 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu • 04 Şubat 2011 tarihli ve 27836 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Şap Hastalığının Kontrolüne İlişkin Yönetmelik • 24 Şubat 2011 tarihli ve 2011/6 sayılı Hayvan Hastalıkları İle Mücadele ve Hayvan Hareketleri Kontrolü Genelgesi

3. AMAÇ • Şap hastalığına karşı hazırlıklı olmak, • Şap hastalığına duyarlı hayvanları hastalıktan korumak ve hastalıkla mücadele etmek için hastalık mihraklarında alınacak asgari kontrol önlemlerini belirlemek, • Şap hastalığı hakkında çiftçilerin bilinç düzeylerini, yetkili birimlerin ve tarım sektörünün hazırlık durumunu artırmak,

4. BİLDİRİM • 22 Ocak 2011 tarihli ve 27823 sayılı Gazete’de yayımlanan İhbarı Mecburi Hayvan Hastalıkları ve Bildirimine İlişkin Yönetmelik gereği ihbarı mecburi • Yönetmelik / Madde 5 / Fıkra 1 / b bendi / hayvan bakıcı ya da sahibi, yetkili birime şap hastalığı şüphesi ya da varlığını bildirmek ve şap hastalığı ile enfekte veya enfekte olduğundan şüpheli hayvanları, diğer duyarlı hayvanlardan uzak tutmakla, • 5996 / Madde 36 / Fıkra 1 / c bendi / bulaşıcı hayvan hastalığını ya da sebebi belli olmayan hayvan ölümlerini Bakanlığa bildirmeyen hayvan sahipleri ve bakıcıları ile muayene eden veteriner hekimlere 538 TL idarî para cezası, • 5996 / Madde 36 / Fıkra 1 / b bendi / hastalıkların yayılmasının önlenmesi amacıyla Bakanlık tarafından alınan tedbirlere uymayanlara 5385 TL idarî para cezası verilir.

5. ŞÜPHE DURUMU/1 • İnceleme başlatılır, laboratuvar incelemesi için örnek alınır, • İşletme gözetim altına alınır, • İşletmede duyarlı tüm hayvanların sayımı yapılır, ölen, enfekte ve şüpheli hayvanlar belirlenir, • Hastalık şüphesi dönemi boyunca yetkili birime bilgi vermek üzere doğan ve ölen hayvanların kaydının işletme sahibince tutulması sağlanır, • İşletmeden elde edilen hayvansal ürünlerin, katı ve sıvı atıklar ile yem ve altlık stoklarının kayıt altına alınmasını ve saklanmasını, • İşletmeye ve işletmeden hayvan hareketleri kısıtlanır, • İşletmede duyarlı hayvanların bulunduğu yere giriş ve çıkışlarda dezenfeksiyon, • Epidemiyolojik araştırmalar yürütülür,

6. ŞÜPHE DURUMU/2 • Yönetmelik / Madde 7 / Fıkra 1 / • a bendi / tüm hayvansal ürünlerin, hayvan yemi ve kaplar dahil tüm malzemelerin, katı ve sıvı atıkların işletme dışına hareketi kısıtlanır, • b bendi / duyarlı olmayan hayvanların hareketi, • c bendi / kişilerin işletmeye giriş çıkışları, • ç bendi / araçların işletmeye giriş çıkışları, • Yönetmelik / Madde 7 / Fıkra 2 / süt depolanamıyorsa imha ya da en yakın işleme tesisine ısıl işleme tabi tutulmak üzere resmi veteriner gözetimi altında sevke izin, • Yönetmelik / Madde 7 / Fıkra 3 / b, c, ç bentlerinin istisnası olarak yetkili birim şap virüsünün bulaşmasını engelleyecek tedbirlerin alınması şartıyla işletmeye giriş, çıkışa izin,

7. TEYİD DURUMU • Yönetmelik / Madde 12 / Fıkra 1 / şüphede alınan önlemelere ek, • a bendi / tüm hayvanlar yerinde itlaf, istisnai durumda nakil ve itlafta gerekli önlemleri alarak amaca uygun en yakın yerde, (yönetmelik madde 67/itlaf hükümleri Bakanlıkça belirlenen yer) • b bendi / epidemiyolojik inceleme için örnek alımı, • c bendi / ölen ya da itlaf edilen hayvanlar virüsün yayılmasının önlenmesi için gerekli işlemlere tabi tutulur, • ç bendi / Kontaminasyon şüphesi ortadan kaldırılana kadar tüm ürün ve maddeler izole edilir veya resmi veteriner hekim gözetiminde şap virüsünün imha edilmesini sağlayacak işlem, • Yönetmelik / Madde 12 / Fıkra 2 / duyarlı türden hayvanların öldürülmesinden, işlenmesinden sonra binalar, çevreleri ve nakil için kullanılan araçlar ile kontamine olması muhtemel yerlerde temizlik ve dezenfeksiyon, (Yönetmelik / Ek-3)

8. EPİDEMİYOLOJİK ÇALIŞMA • Yönetmelik / Madde 15 / Fıkra 1 / Şap hastalığı salgınları ile ilgili epidemiyolojik araştırmalar epidemiyoloji eğitimi almış resmi veteriner hekimler tarafından, (mihrak bilgi formu / 2011/6) • a bendi / Şap hastalığı şüphesinden veya bildirimin yapılmasından önce, hastalığın işletmede muhtemel bulunma süresinin uzunluğu • b bendi / İşletmedeki şap virüsünün muhtemel kaynağı ve aynı kaynaktan enfekte veya kontamine olmasından şüphe duyulan hayvanların bulunduğu diğer işletmelerin belirlenmesi, • c bendi / Büyükbaş hayvanlar ve domuzlar dışında, diğer duyarlı türden hayvanlarda muhtemel enfeksiyon veya kontaminasyon ihtimali, • ç bendi / Söz konusu işletmelerden şap virüsünü taşıyabilecek olan hayvan, kişi, araç ve maddelerin giriş ve çıkışı,

9. KORUMA VE GÖZETİM BÖLGESİ • Yönetmelik / Madde 21 • Fıkra 2 / şap hastalığı salgınını merkez alarak, yarıçapı asgari 3 km. olacak şekilde bir koruma bölgesi ve koruma bölgesini de kapsayacak ve yarıçapı asgari 10 km olan bir gözetim bölgesi, • Fıkra 3 / koruma ve gözetim bölgelerinin girişlerindeki yolların yeterli büyüklükteki levhalarla işaretlenmesi, • Fıkra 4 / Ulusal ve yerel hastalık kontrol merkezinin kurulumu, • Fıkra 5 / koruma bölgesindeki bir işletmede tahmini olarak enfeksiyonun görüldüğü ilk tarihten, en az 21 gün öncesinden başlayarak bu bölgelerden çıkan hayvanları takip, • Fıkra 6 / koruma bölgesindeki duyarlı türden olan hayvanlardan elde edilen ve üretilen taze et, et ürünleri, çiğ süt ve çiğ süt ürünlerinin takibi, uygun olarak işleme tabi tutulmasını veya şap virüsü kontaminasyon riski kaldırılana kadar el konulması,

10. KORUMA BÖLGESİ / ÖNLEMLER • Yönetmelik / Madde 21 / Fıkra 1 / • a bendi / duyarlı türden hayvan bulunan tüm işletmelerin tespiti ile bu işletmelerde bulunan tüm hayvanların sayımı ve sayımın sürekli güncellenmesini, • b bendi / işletmelere hayvan giriş çıkış kontrolünün yapılması için listelerin güncel tutulmasının sağlanması ve denetimi, • c bendi / duyarlı türden olan hayvanların bulundukları işletmeden çıkarılmaması, • Fıkra 2 / (1/c) istisnası, acil kesim için resmi veteriner gözetiminde sevk, nakil araçlarında temizlik ve dezenfeksiyon, • Fıkra 3 / fıkra 2 deki sevk enfekte ya da kontamine olmamış hayvanlarda,

11. KORUMA BÖLGESİ / ÖNLEMLER • Yönetmelik / Madde 25 / koruma bölgesinde üretilen taze et • Fıkra 1 / Menşei koruma bölgesi olan duyarlı türden olan hayvanlardan elde edilen taze et, kıyma ve hazır et ürünlerinin pazara sürülmesi yasaktır, • Fıkra 2 / Koruma bölgesinde yerleşik olan tesislerde duyarlı türden olan hayvanlardan elde edilen taze et, kıyma ve hazır et ürünlerinin pazara sürülmesi yasaktır, • 2011/6 sayılı Genelge/1.1.33/Anadolu enfekte, Trakya ari bölge, etler Anadolu’da tüketilecekse hükümler uygulanmayacak, Trakya’da tüketime sunulacaksa uygulanacaktır, • Yönetmelik/Ek-6 ve Ek-7/ şap virüsünün yok edilmesi için gerekli işlemler

12. KORUMA BÖLGESİ / ÖNLEMLER • Yönetmelik/Madde 27/koruma bölgesinde üretilen süt ve süt ürü, • Fıkra 1 / menşei koruma bölgesi olan duyarlı türden olan hayvanlardan elde edilen sütün ve bu sütten üretilen ürünlerin pazara sürülmesi yasaktır, • Fıkra 2 / koruma bölgesinde yerleşik olan tesislerde duyarlı türden olan hayvanlardan elde edilerek üretilen süt ve süt ürünlerinin pazara sürülmesi yasaktır, • Fıkra 4 / koruma bölgesi menşeli duyarlı türden olan hayvanlardan elde edilen süt ile bu sütten elde edilen süt ürünleri şap virüsünün imhası için gerekli işlemlere tabi tutulduktan sonra tüketime sunulabilir, • Yönetmelik / Ek-8 / şap virüsünün yok edilmesi için gerekli işlemler

13. KORUMA BÖLGESİ / ÖNLEMLER • Yönetmelik/Madde 28 / • Sperma, ova ve embriyolara ilişkin önlemler, • Pazara sürülmez, • 21 gün önce toplanan ve dondurulmuş olarak depolananlar hariç, • Enfeksiyon döneminde toplananlar, • Sperma toplama merkezindeki tüm hayvanların klinik muayeneden geçirilmiş olması ve sperma toplanan hayvanın sperma toplama tarihinden en az 28 gün sonra serolojik teste tabi tutularak şap virüsü antikorları yönünden negatif olarak bulunması durumunda kısıtlama uygulanmaz,

14. KORUMA BÖLGESİ / ÖNLEMLER • Gübre ve dışkıların nakledilmesi ve dağıtılması, • 21 gün önce üretilen dışkı veya gübre duyarlı türden olan hayvanların barındırıldığı işletmelerden yeterli uzaklıkta bir araziye alçaktan serpilmeli ve bir an evvel toprakla karıştırılmalıdır. • Post ve derilerin kullanımı, Ek-6 • Koyun yünü, geviş getiren hayvanların kılı ve domuz kılı, Ek-6 • Yem, saman, kuru ot ve saplar, Ek-6

15. KORUMA BÖLGESİ / İSTİSNALAR • Yönetmelik / Madde 34 / • Koruma bölgesi için belirlenen yasaklamalar, yetkili birim tarafından, ürünler koruma bölgesini terk etmeden önce yeterli bir süre zarfında bütün gerekliliklerin yerine getirilmiş olmasına ve şap virüsünün yayılması riskinin olmadığı kanaatine varılması sonucu alacağı, özel bir kararla kaldırılabilir.

16. KORUMA BÖLGESİ / ÖNLEMLERİN KALDIRILMASI • Yönetmelik / Madde 35 / • İşletmedeki hayvanların öldürülmesi ve imha edilmesi sonrası ön temizlik ve dezenfeksiyon yapılmasının ardından en az 15 gün, • Tüm işletmelerde tetkiklerin tamamlanması, negatif sonuç,(Ek-2) • Klinik muayene, • Tüm işletmeler, en az % 95 güvenilirlikle, % 5 oranında prevalans saptamaya uygun bir örnekleme ile, • Koruma bölgesi için önlemlerin kaldırılmasından sonra, gözetim bölgesinde uygulanan önlemler kaldırılana kadar, en az 15 gün daha,

17. GÖZETİM BÖLGESİ / ÖNLEMLERİN KALDIRILMASI • Yönetmelik / Madde 43 / • Enfeksiyonun doğrulandığı işletmedeki hayvanların öldürülmesi ve imhası sonrası ön temizlik ve dezenfeksiyon yapılmasının ardından en az 30 gün geçmesi • Koruma bölgesinde önlemlerin kaldırılması için gerekli şartların yerine getirilmesi ve tetkiklerde negatif sonuçların elde edilmesi, • Tüm işletmelerde tetkiklerin tamamlanması, negatif sonuç,(Ek-2) • Klinik muayene, • Tüm işletmeler, en az % 95 güvenilirlikle, % 2 oranında prevalans saptamaya uygun bir örnekleme ile,