دکتر زهرا اباصلتی مسئول بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد

1. گروه بهبود تغذيه مرکز بهداشت استان

2. تاثیر حمایت تغذیه ای زنان باردار نیازمند بر وزن زمان تولد نوزادان ،وزن گیری مادران وروند رشد کودک در طول بارداری در شهرستان های محروم خراسان رضوی در سال 90 دکتر زهرا اباصلتی مسئول بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد

3. مقدمه • اهمیت توجهبه تغذیه مادران • اهمیت توجه به تغذیه جنین • توجه به توسعه جامعه

4. وزن‌گيري در دوران بارداری بارداری افزایش نیاز به مواد مغذی افزایش نیازمندی جفت و جنین افزایش ذخیره مواد مغذی کنترل افزایش وزن مادر بهترین و آسانترین راه اندازگیری رشد مناسب جنین است. وزن گیری ناکافی مادر کاهش رشد جنین و تولد زودرس جنین افزایش وزن دوران بارداری نتیجه یک فرایند فیزیولوژیک و از اجزاء رشد و تکامل طبیعی مادر و جنین است.

5. مهمترین علل و عواملی که سبب وزن‌گيري نامناسب خانم‌ها در دوران بارداری مي‌شوند : • دسترسی ناکافی به برخی گروه‌های غذایی مواد غذایی؛ • عادات غذایی نامناسب و پیروی از رژیم‌های غذایی خاص (درمانی و یا خرافات غذایی)؛ • تهوع و استفراغ دوران بارداری؛ • ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای یا سابقه ابتلا به آنها (مانند بیماری‌های قلبی ـ عروقی، دیابت و...)؛ • عفونت‌هاي ادراری؛ • مصرف زیاد و غیر عادی مواد خوراکی و غیر خوراکی (ویار حاملگی و پیکا)؛ • ابتلا به اختلالات روانی و افسردگی؛ • مشکلات خانوادگی و نارضایتی از بارداری؛ • اعتیاد به مواد مخدر و دخانیات؛ • مشکلات اقتصادی و درآمد ناکافی خانواده؛ • حجم زیاد کار روزانه و استراحت ناکافی؛ • و.....

6. مواد و روشها در این بررسی تعداد مادر تحت پوشش قرار گرفته : 1254 برنامه شامل آموزش،مراقبت،اهدا سبد،پایش و ارزشیابی شناسایی زنان باردار توسط مرکز بهداشتی درمانی شهری روستایی وخانه های بهداشت به منظور تعیین وضعیت تغذیه ای وانجام مراقبتهای بهداشتی ومعرفی به بنیاد علوی طی یک لیست محرمانه رعایت برنامه های تنظیم خانواده پس اززایمان برای کلیه زنان باردار تحت پوشش به عنوان شرط شرکت در طرح الزام کلیه زنان باردار تحت پوشش طرح به دریافت کارت مراقبت وشرکت در کلاسهای آموزشی مربوطه وانجام کلیه توصیه های کارکنان بهداشتی ، درمانی. ارائه سبد غذایی به صورت دوماهه(هر سبد 80000 هزارتومان )به مدت یکسال (سبد غذایی توسط بنیاد علوی بصورت متمرکز تهیه شده و با همکاری مراکز بهداشتی توزیع گردید.) شروع برنامه برای مادران باردار واجد شرایط از پایان سه ماهگی بارداری تا6 ماه پس از زایمان ( جمعاً مدت یکسال تمام ) ویا مادران باردار شیردهی که بین این مدت زمان شرایط حمایت راپیدا می کنند. افراد بهره مند :مادران باردار وشیرده مبتلا به سوء تغذیه(طبق دستوالعملهای مرکزبهداشت )ونیازمند

7. شاخصهای بهداشتی تغذیه جهت انتخاب مادران باردار: 1 – وزن گیری نا کافی در دوران بارداری 2- کم وزنی ( وزن کمتراز 45 کیلوگرم ) 3- کم خونی 4-دو قلوئی و بیشتر 5-سابقه تولد نوزاد کم وزن 6-BMI کمتر از 18.5

8. نتایج و بحث • 88.5% مادران روند وزن گیری مطلوبی داشته اند • 11.5% وزن گیری نامطلوب بوده است • 95% مادران در دوره های آموزشی شرکت کرده بودند. • 92.5% نوزادان وزن بالای 2500گرم داشته • 7،5% آنها زیر 2500 گرم وزن داشته اند • بر اساس منحنی وزن برای سن 97.5%شیرخواران روند وزن گیری مطلوب و 2.5% روند وزن گیری نامطلوب داشته اند.

11. چه باید کرد • افزایش آگاهی در زمینه تغذیه سالم • عادات غذائی صحیح • آشنائی با غذاهای بومی • ارجاع به سازمان های حمایتی • خدمات بهداشتی درمانی

12. مستندات قانونی برنامه های مربوط به امنیت غذایی

13. 1- قانون اساسی • اصل 3، بند 12:دولت جمهوری اسلامی ایران، موظف است جهت پی ریزی اقتصادی صحیح و عادلانه براساس ضوابط اسلامی و برای ایجاد رفاه و رفع فقر و بر طرف ساختن هر نوع محرومیت در زمینه تغذیه، همه امکانات خود را به کار ببرد. • اصل 21، بند 2: دولت موظف است حقوق زن را در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی، تضمین نماید و به حمایت از مادران، بالخصوص در دوران بارداری و حضانت فرزند و حمایت ازکودکان بی سرپرست بپردازد. • اصل 43:برای تامین استقلال اقتصادی جامعه و ریشه کن کردن فقر و محرومیت و برآوردن نیازهای انسان در جریان رشد، یکی از نیازهای اساسی، تأمین خوراک و تغذیه فرد است.

14. 2- سند چشم انداز جمهوری اسلامی برخورداری از سلامت، رفاه و امنیت غذایی، تأمین اجتماعی، فرصت های برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده، به دور از فقر، فساد، تبعیض و بهره مند از محیط زیست مطلوب، یکی از ویژگی های جامعه ایرانی است.

15. 3- آئین نامه چتر ایمنی رفاه اجتماعی (مصوب هیئت وزیران در تاریخ 22/3/1384) ماده 3: خانوارهای دارای فقر شدید، بصورت کامل تحت پوشش چتر ایمنی رفاه اجتماعی، قرار می گیرند و اولویت ارائه خدمات به خانوارهای دارای فقر مطلق، به ترتیب زیر خواهد بود: الف) کودکان بی سرپرست ب) زنان سرپرست خانوار وخود سرپرست پ) معلولان ت) سالمندان ث)سایرین (بیکاران، معتادان، بیماران مزمن جسمی و روانی و ...) تبصره: تعیین ضوابط تشخیص مصادیق گروههای هدف، از نظر آسیب پذیری و اولویت ارائه خدمات، بر عهده وزارت رفاه است. ماده 4: اقدامات و برنامه های حمایتی موضوع این آئین نامه عبارتند از: امنیت تغذیه، بهداشت و درمان پایه، اشتغال مولد، توانمندسازی، ارتقای آگاهی عمومی، مسکن و مدیریت مخاطرات است.

16. 4- سند کاهش فقر و هدفمند کردن یارانه ها اهداف کیفی مرتبط با امنیت غذا و تغذیه در سند کاهش فقر به شرح ذیل است: • بهبود وضعیت تغذیه • بهبود سطح دسترسی به خدمات بهداشتی ، درمانی و توانبخشی مورد نیاز • کاهش آسیب های ناشی از مخاطرات طبیعی ، سیاسی و اجتماعی

17. 5- برنامه پنج ساله چهارم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ماده 95 : امکان تامین غذای سالم و کافی ، در راستای سبد مطلوب غذایی و تضمین خدمات بهداشتی ، درمانی و توانبخشی رایگان و تامین مسکن ارزان قیمت ، همچنین حصول اطمینان از قرار گرفتن جمعیت کمتر از 18 سال تحت پوشش آموزش عمومی رایگان برای خانوارهای واقع در سه دهک پایین درآمدی ، از طریق جابجایی و تخصیص کارآمد منابع یارانه ها ، بر عهده دولت می باشد .

18. با تشکر