Wspólna Polityka Rolna UE i oddziaływanie grup interesu

1. Wspólna Polityka Rolna UEi oddziaływanie grup interesu Marta Muzyczka

2. Plan prezentacji: • Pojęcie, geneza i pierwotne cele WPR • Reformy i aktualny kształt • WPR jako polityka sektorowa • Teoria wyboru publicznego i działalność grupy interesu • WPR zalety i wady • Konflikt interesów państw członkowskich • Wizje przyszłości rolnictwa, WPR i aktualne tendencje • Nowe cele WPR

3. Pojęcie Wspólnej Polityki Rolnej • WPR- wszystkie przedsięwzięcia dotyczące sektora rolnego, podejmowane przez Wspólnotę Europejską w celu wypełnienia postanowień zapisanych w Traktacie Rzymskim. Obejmuje: rolnictwo, leśnictwo, uprawę winorośli oraz ogrodnictwo. Jest to pierwsza wspólna polityka WE.

4. Geneza WPR • WPR została powołana przez Traktat Rzymski z 1957. Jest ona jednym z najważniejszych czynników spajających UE. Dzięki niej zniszczone wojną kraje europejskie szybko uniezależniły się od importu żywności a potem stały się jej eksporterami.

5. Pierwotne Cele WPR • Bezpieczeństwo żywnościowe dla konsumentów • Stabilizacja rynku rolnego • Sprawiedliwy udział rolników w dochodach generowanych przez gospodarkę • Wzmocnienie produktywności i konkurencyjności producentów rolnych • Dostępność żywności po umiarkowanych cenach

6. Pierwotny kształt WPR • Polityka ta polegała na całym systemie dotowania produkcji oraz finansowego wspierania rolnictwa i wsi. • Podstawowym elementem były dopłaty bezpośrednie do produkcji, głównie zbóż i bydła mięsnego • Efektem była szybko rosnąca produkcja kosztem jakości wytworzonych płodów rolnych i bez względu na stan środowiska naturalnego. • Tak powstałe nadwyżki były lokowane przy użyciu subsydiów na rynkach zewnętrznych

7. Podstawowe reformy i aktualny kształt (1) • Reforma MacSharry’ego - przyjęta w 1992 r. - dotyczyła rynków zbóż, roślin oleistych i wysokobiałkowych, mleka, wołowiny oraz wprowadzała szereg działań strukturalnych, realizowanych przez kraje członkowskie w ramach programów wieloletnich. • Rynki rolne stały się bardziej zrównoważone, a wielkość zapasów publicznych uległa znacznej redukcji • Ceny produktów rolnych zbliżyły się do cen światowych. • Ograniczenie wsparcia cen rynkowych oraz wprowadzenie płatności bezpośrednich spowodowało większą przejrzystość pomocy dla rolników, a przez to lepszą kontrolę wydatków na WPR

8. Podstawowe reformy i aktualny kształt (2) • Agenda2000 – powstała w wyniku niekorzystnych prognoz rozwoju sytuacji na rynkach rolnych UE w nadchodzących latach. Unia ponownie stała przed problemem nadprodukcji towarów rolnych • Nacisk na wzrost konkurencyjności europejskiego rolnictwa • Politykę rozwoju wsipromującą rozmaite inicjatywy na obszarach wiejskich • Restrukturyzacja gospodarstw, różnicowanie produkcji, a także poprawie marketingu produktów • Próg budżetowy gwarantujący podatnikom, że koszty WPR nie wymkną się spod kontroli

9. WPR jako polityka sektorowa • Polityka sektorowa jest rodzajem polityki publicznej której cele nakierowane na rozwiązywanie problemów w sektorze rolniczym których nie rozwiązuje swobodnie funkcjonujący mechanizm rynkowy • Uruchomienie polityki sektorowej jest zazwyczaj efektem działania silnych grup interesów bądź istnienia silnych przesłanek do podjęcia działań korygujących zawodność rynku

10. Teoria wyboru publicznego i działalność grupy interesu • W latach 60/70 –tych XX w. powstała nowa cześć teorii ekonomii nazwaną „teorią wyboru publicznego” bada ona między innymi wpływ grup interesu na decyzje podejmowane w sektorze publicznym • WPR realizowana na poziomie Europejskim stała się natychmiast przedmiotem wpływu grup interesu w tym przypadku przede wszystkim państw członkowskich

11. Zalety Rozwój gospodarstw rolnych i produkcji rolnej Podniesienie poziomu rozwoju technologicznego Zapewnienie samowystarczalności Zwiększenie dochodów gospodarstw rolnych Stabilizacje cen płodów rolnych Zwiększenie troski o środowisko naturalne i kulturę wsi Zapewnianie wynagrodzenia za poza ekonomiczne aspekty działalności rolników Wady Największymi beneficjentami WPR są firmy rolne, a nie rolnicy indywidualni Nierówny rozdział subsydiów między rolników w różnych krajach Sztuczne podnoszenie dochodów rolników ponad dochody reszty ludności Ciągła produkcja nadwyżek Konieczność substytucji eksportu Wyższe ceny żywności niż na rynkach światowych Nierówny podział subsydiów miedzy państwa WPR

12. Konflikt interesów państw członkowskich • Nierówne podział subsydiów miedzy państwa członkowskie • Nierówność ponoszonych nakładów • Różne wizje przyszłości WPR • Różny poziom rozwoju rolnictwa między starą piętnastką a nowymi członkami

13. Wielka Brytania Rolnictwo konkurencyjne w skali międzynarodowej bez opierania się na subsydiach i protekcjonizmie Wynagrodzenie przez rynek za to co się produkuje Wynagrodzenie za efekty korzystne społecznie Nie zniekształcanie gospodarki światowej Francja Większa orientacja na konsumenta i jego potrzeby Dostosowania do reguł handlu światowego (WTO) Wielofunkcyjne przyjazne środowisko i rozwój obszarów wiejskich Wizje przyszłości rolnictwa

14. Wielka Brytania Rolnictwo włączone do ogólnej polityki konkurencji UE WPR koncentracja na kwestiach ekologicznych i rozwój obszarów wiejskich Wydatki w ramach WPR podporządkowane celom II Filaru Eliminacja instrumentów wspierania cen subsydiowania eksportu i innych form subsydiów. Francja Zmniejszenie znaczenia interwencji w ramach WPR Wzrost znaczenia Filaru II Uproszczenie procedur i administrowania w ramach WPR Zwiększenie stabilności dochodów rolników i ochrona przed perturbacjami na rynkach zewnętrznych i problemami klimatycznymi Wizje przyszłości WPR

15. Aktualne tendencje • Obniżenie cen produktów rolnych • Zwiększenie skali produkcji przez powiększenie gospodarstw • Wzrost znaczenia jakości żywności a zatem sposobów jej wytwarzania • Dążenie do trwałego i zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich • Promocja rolnictwa bardziej przyjaznego przyrodzie • Przypisanie nowych ról rolnikom

16. Nowe cele WPR • Trwały i zrównoważony rozwój wszystkich obszarów wiejskich • Promocja rolnictwa przyjaznego środowisku • Na nowo sformułowane bezpieczeństwo żywnościowe • Bezpieczna żywność (food safety) • Wielofunkcyjność rolnictwa • Stabilizacja rynków • Nowa rola rolników jako strażników krajobrazu oraz bogatego dorobku kulturowego europejskiej wsi

17. W jakim zakresie polityka rolna powinna być polityką wspólnotową?

18. Bibliografia • J.Wilkin Ekonomia polityczna systemu wsparcia bezpośredniego w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, 2008 • J.Wilkin, red.Teoria wyboru publicznego. Wstęp do ekonomicznej analizy polityki i funkcjonowania sfery publicznej, 2005 • J.Zegar Z czego żyje polska wieś, w: Polska wieś 2008. Raport o stanie wsi, 2008 • Reformy Wspólnej Polityki Rolnejhttp://www.ukie.gov.pl/www/serce.nsf/0/F1EBF407F4AB1A54C1257188004CC84D?Open • Komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego Przygotowania do oceny funkcjonowania reformy WPR, COM(2007) 722 http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2007:0722:FIN:PL:PDF

19. Dziękuję