720 likes | 1.02k Views
21.yüzyılda solunum sistemi infeksiyonları. Eyüp Sabri Uçan. SARS Kuş gribi Bioterörizm TKP – HKP Ufuktaki yeni ilaçlar. SARS. Severe Acute Respiratory Syndrome Kasım 2002 Epidemi Şubat 2003 Çok sayıda ülkede Açıklanamayan atipik pnömoni salgını Ölümler %4
E N D
21.yüzyılda solunum sistemi infeksiyonları Eyüp Sabri Uçan
. SARS Kuş gribi Bioterörizm TKP – HKP Ufuktaki yeni ilaçlar
SARS • Severe Acute Respiratory Syndrome • Kasım 2002 • Epidemi • Şubat 2003 • Çok sayıda ülkede • Açıklanamayan atipik pnömoni salgını • Ölümler %4 • Hong Kong, Çin, Singapur,Kanada, Tayvan, ABD
SARS • Küreselleşen dünya • Hızla artan olgu sayıları • Hızla yayılma:küresel dolaşım olanakları ! • Hastalarda hızlı progresyon • Antibiyotikler etkisiz • ARDS ve ölüm görülüyor • Etken ?! • Söylentiler • Morbidite / mortalite verileri • Klinik – radyolojik bulgular, etken, korunma • Ortak veri bankaları, veri paylaşımı,inanılmaz bilgi akışı • DSÖ, CDC • Rehberler • Ekonomik yansımaları
SARS : etken • 24 Mart CDC • 2 Tayland’lı 1 Hong Kong’lu hasta sekresyonlarında • Coronavirus • İnsan ve hayvanlarda • RNA virusu • ASYİ, enterokolit • Damlacık çekirdeği • Yüzeylerde 3 saat canlılık MMWR 2003;52:241-8
SARS : bulaş yolu • Yakın temas • Damlacık çekirdeği: hapşırık, öksürük • Hastanın eli, mendil, havlu • Kan donorlüğü kısıtlaması(ABD) • Endemik bölgeden dönenler 14 gün • SARS semptomları düzeldikten sonraki 28 gün
SARS olgu tanımı DSÖ 1.5.2003 • Yakın temas • Şüpheli SARS yada olası SARS olguyla • Birlikte yaşamak • Bakım vermek • Solunum sekresyonları ve vücut salgıları ile temas etmek
SARS olgu tanımı DSÖ 1.5.2003 • Şüpheli olgu 1: • 1 Kasım 2002’den sonra • Yüksek ateş > 38oC VE • Öksürük veya nefes darlığı VE • Semptomların başlamasından önceki 10 gün içerisinde aşağıdakilerden biri yada daha fazlasının bulunması: • SARS şüpheli yada SARS olası olgu ile yakın temas • SARS’ın lokal olarak yayıldığı bölgede yaşıyor olmak • SARS’ın lokal olarak yayıldığı bölgeye seyahat etmiş olmak
SARS olgu tanımı DSÖ 1.5.2003 • Şüpheli olgu 2: • 1 Kasım 2002’den sonra • Otopsinin yapılamadığı, açıklanamayan akut solunumsal hastalık nedeniyle ölüm VE • Semptomların başlamasından önceki 10 gün içerisinde aşağıdakilerden biri yada daha fazlasının bulunması: • SARS şüpheli yada SARS olası olgu ile yakın temas • SARS’ın lokal olarak yayıldığı bölgede yaşıyor olmak • SARS’ın lokal olarak yayıldığı bölgeye seyahat etmiş olmak
SARS olgu tanımı DSÖ 1.5.2003 • Olası olgu: • Şüpheli olgunun akciğer grafisinde pnömoni veya respiratuvar distress sendromu bulguları • Şüpheli olguda SARS coronavirus için bir veya daha fazla laboratuvar kanıtı (seroloji, PCR, kültür) • Şüpheli olgunun otopsisinde başka nedenle ilişkili olmayan respiratuvar distress sendromu bulguları • Dışlama: • Bulguların başka bir tanıyla açıklanabilmesi
SARS klinik • Kuluçka dönemi 2-7 gün(10 gün !) • Ateş >38oC • Titreme , terleme • Başağrısı • Kas ağrıları • Hafif solunumsal bulgular MMWR 2003;52:255-6
SARS klinik • 3-7 gün sonra: ASYİ bulguları • Kuru öksürük • Nefes darlığı • Hipoksemi • ARDS % 10 –20 • Tedavi: ab etkisiz; oseltamivir, ribavirin, steroid; etkin tedavi bilinmiyor • Ölüm % 3 ?! MMWR 2003;52:255-6
SARS laboratuvar incelemeleri • Grafi • Nabız oksimetresi • Kan kültürleri • Balgamın Gram bakısı ve kültür • Inf A-B,RSV, atipik bakteriler için serolojik incelemeler • SARS CoV serolojisi,PCR, kültürü
SARS Kanada ve Hong Kong deneyimi NEJM 31 Mart 2003 • Grafi • Buzlu cam görünümü • Fokal konsolidasyon • Yamalı infiltrasyon • Alt zonlarda çok daha sık (%80) • Olmayanlar: kalsifikasyon, kavite, adenopati, plörezi
SARS : PA / HRCT • Şüpheli SARS / Olası SARS • PA Akciğer grafisi • İnfiltrasyon varsa grafi ile izlem • İnfiltrasyon yoksa HRCT
Tedavi Destek Beta laktam+makrolid: Etkisiz SARS kanıtlanana dek verilmeli(atipik pnömoni) Oseltamivir Ribavirin Steroid Etkin tedavisi bilinmemektedir
Bulaştırıcılık : CDC • Ateş ve solunumsal semptomların kaybolmasını izleyen 10 gün boyunca infeksiyon kontrol önlemleri sürmeli • El yıkamak, alkol bazlı dezenfektanların kullanımı, maske, eldiven • Korunmasız olarak olası/şüpheli SARS olgusu ile temasta: • 10 gün evde izolasyon • Günlük olarak bilgi aktarımı
Kuş Gribi (Avian Influenza) • Influenaz A • Göçmen kuşlarda • Kümes haynalarına bulaş • 15 hemaglütinin alt tipinin tümü • A. Patojenitesi yüksek kuş gribi(HPAI) • H5 , H7 • Mortalite % 100 • B.Patojenitesi düşük kuş gribi(LPAI)
Influenza A H5N1 • Doğal rezervuar: yeşil başlı ördekler • Yaban kuşları, kümes hayvanları • Nadiren: domuzlar, leopar, kaplan • 1878 İtalya • 1961 Güney Afrika • Tükrük, burun salgıları, dışkı • Virus • soğuk ortamda 3 ay • 22’C de 4 gün canlı kalır • Bulaşta: dışkı, kontamine gereçler, vektörler
Influenza A H5N1 • İnsana sınırlı olarak bulaşıyor • Tavukçuluk yapanlar %17 • Tavuk imha ekipleri %3 • Sağlık çalışanları %0.7 • Eş zamanlı insan ve kuş gribi enfeksiyonu: yeni bir alt tip
İnsanda Influenza A H5N1 • 1997 Hong Kong • Tavuklar arasında salgın • 3 gün içinde 1.5 milyon kümes hayvanı itlafı • 18 insanda infeksiyon, 6 ölüm • 1999 Hong Kong • 2 çocukta • 2003 Hollanda • Kuşlarda H7N7 • 260 kişi infekte, 1 ARDS ile ölüm • 1 hafta içinde 70 milyon kuş itlafı
İnsanda Influenza A H5N1CDC tanı kriterleri • İnfluenza A H5N1 testi yapılması zorunlu: • Pnömoni, ARDS, ağır solunum zorluğu • VE belirtilerden 10 gün önce kuş gribi salgını olan ülkeye seyahat öyküsü • Testin yapılması için olgu bazlı karar: • 38’C aşan vücut sıcaklığı • VE öksürük, boğaz ağrısı, nefes darlığı • VE belirtilerden 10 gün önce kuş gribi salgını olan ülkeye seyahat öyküsü
İnsanda Influenza A H5N1 • 2003 Hong Kong • Çocuk, H9N2 • 2003 – 2005 Güney Kore, Doğu Asya Ülkeleri • Tavuk, ördek, yaban kuşları • Domuz, insan • Büyük tehlike: • Tür engeli aşılması • İnsana özgü virus geni içerirse: • Büyük pandemiler
Kuşlarda H5N1 • 2004 ilk ayları: • Kümes hayvanları arasında • Çin, Endonezya, Güney Kore, Hong Kong • Japonya, Kamboçya, Laos, Tayland, Vietnam • 100 milyondan fazla kümes hayvanı ölmüş/itlaf edilmiş • Haziran 2004’de yatışmakta olan salgında yeniden alevlenme • Malezya’ya sıçrama
İnsanlarda H5N1 • Vietnam 51 hasta, 33 ölüm • Tayland 17 hasta, 12 ölüm • Genetik yapı: kuşa özgü virus izole edilmiş • Amantadin, Rimantadine dirençli • Oseltamivir ve Zanamivire direnç yayınlanmamış