600 likes | 1.35k Views
PULMONER TROMBOEMBOLİ. Prof.Dr.Serhat Fındık Difüz parenkimal akciğer hastalıkları ve pulmoner vasküler hastalıklar çalışma grubu. VENÖZ TROMBOEMBOLİZM. Pulmoner Tromboemboli. Derin ven trombozu. Non-rezolusyon. Şok. Post-trombotik sendrom. Rekürren tromboembolizm. Nüks. Ölüm.
E N D
PULMONER TROMBOEMBOLİ Prof.Dr.Serhat Fındık Difüz parenkimal akciğer hastalıkları ve pulmoner vasküler hastalıklar çalışma grubu
VENÖZ TROMBOEMBOLİZM Pulmoner Tromboemboli Derin ven trombozu Non-rezolusyon Şok Post-trombotik sendrom Rekürren tromboembolizm Nüks Ölüm Pulmoner hipertansiyon
EPİDEMİYOLOJİ • İnsidans : 21-69 /100.000/yıl • Kardiyovasküler mortalite nedenlerinde 3.sırada • Tüm hastane ölümlerinin %5-10’u • Tanı konulamaz ise mortalite %30 • Tanı konup tedaviye başlandığında mortalite %8 • En zor tanı konulan hastalıklardan biri • PTE düşünülen hastaların %25’in de gerçekten PTE mevcut
ETYOLOJİ • Virchow triadı: Staz, hiperkoagulabilite, endotel hasarı • Pulmoner tromboemboli’nin %90’ının nedeni alt ekstremite derin venlerindeki tromboz [özellikle proksimal DVT (İLEOFEMORAL DVT)] • Tedavisiz kalan DVT’nin %50’sinde PTE oluşur
RİSK FAKTÖRLERİ- AKKİZ • Uzun süreli immobilite veya paraliz • Kanser • Major cerrahi (abdomen, pelvis, alt ekstremiteler) • Travma • Obesite • Estrojen yüksekliği (gebelik, doğum kontrol hapları, hormon replasman tedavisi) • Nefrotik sendrom • Varikoz venler
RİSK FAKTÖRLERİ- AKKİZ • Kor pulmonale • Konjestif kalp yetmezliği • Myokard enfarktüsü • Strok • Pelvis, kalça, bacak kırıkları • Femoral ven kateteri • İnflammatuar barsak hastalıkları • Heparin indükte trombositopeni • Myeloproliferatif bozukluklar (polisitemia vera, hiperviskosite sendromları)
RİSK FAKTÖRLERİ-GENETİK • Aktif protein C rezistansı (Faktör V Leiden) • Antirombin III eksikliği • Protein C , S eksikliği • Antifosfolipid antikorları ve lupus antikoagulanları • Disfibrinojemi • Plazminojen ve plazminojen aktivatör eksikliği • Hiperhomosistinemi
KLİNİK TABLO • Submasif PTE nefes darlığı / hipoksi pulmoner enfarktüs • Masif PTE
PULMONER ENFARKTÜS • %10 • Plöritik göğüs ağrısı • Hemoptizi • Hemorajik plevral efüzyon • Kama şeklinde periferal opasite • Eşlik eden kalp veya akciğer hastalığında
NEFES DARLIĞI / HİPOKSİ • En sık görülen tablo • Nefes darlığı ve hipoksemi • +/- göğüs ağrısı • +/- pulmoner enfarktüs • +/- radyolojik infiltrasyonlar
MASİF PULMONER EMBOLİ • Hipotansiyon • Senkop • Hipoksemi Siyanoz • Şok • Ani ölüm • Göğüs ağrısı • Emboli Proksimal pulmoner dolaşım • CxR: Kardiyomegali (infiltrasyon genellikle yok)
KLİNİK BELİRTİ VE BULGULAR • Dispne • Takipne • Taşikardi • Akut kor pulmonale bulguları • Alt ekstremite muayenesi (DVT ?) • Ateş (%14) • Senkop • Vizing
LABORATUAR • CBC • Kan biyokimyası • EKG • Arteryel kan gazı (AKG) • Plazma D-Dimer • Kardiak troponinler • “Brain natriuretic peptide” (BNP)
ELEKTROKARDİYOGRAFİ • Sinüzal taşikardi %60-75 • Normal sinüs ritmi • Nonspesifik ST ve T dalgası değişiklikleri %80 • Atrial fibrillasyon • P pulmonale • Sağ ventrikül yüklenme paterni %50Sağ dal bloğu, S1Q3T3 \ S1Q3, V1-V4 T(-)
PLAZMA D-DİMER • Fibrin yıkım ürünü • Rapid-ELISA ve standart ELISA • “Cut-off” düzeyi : 0.5 mg \ L • Sensitivitesi %95 ancak spesifikliği %55 İleri yaş Travma Hamilelik Postoperatif dönem Enfeksiyon Kanser Myokard enfarktüsü Felç
KARDİAK TROPONİNLER VE BNP • PE tanısında çok önemli yerleri yok • Yükseklikleri kötü prognozu gösterebildiğinden daha agresif tedavi gerektiren hastaların tanımlanmasında faydalı olabilirler Meyer G, Roy PM, Sors H, Sanches O. Respiration 2003;70:125-132.
AKCİĞER GRAFİSİ • Diyafragma elevasyonu • Plevral efüzyon %35-55 • Atelektazi • Hilar arterde amputasyon % 36 • Hampton hörgücü* “Hamptom’s hump” %12 • Westermark belirtisi* % 5-45 (oligemi) • Konsolidasyon % 15 • Hilar arterde belirginlik* • Kardiyomegali • SVC’de belirginlik • NORMAL %14-30
EKOKARDİYOGRAFİ • Transtorasik veya transösefageal • Direk trombüsün görülmesi (%15) • İnterventriküler septal şift • Pulmoner basınç • Sağ ventrikül fonksiyonu • Foramen ovale • McConnell bulgusu
TEDAVİ SONRASI TEDAVİ ÖNCESİ
SPESİFİK TANI YÖNTEMLERİ • Kompresyon ultrasonografisi (DVT) • Akciğer sintigrafisi • Spiral CT Anjiografi (CTPA) • MR Anjiografi • Pulmoner anjiografi
KOMPRESYON USG • Doppler ile birlikte kullanılır (DUPLEX USG) • Kompresyon usg: (proksimal DVT) Primer bulgu : Venin comprese olmaması Sekonder bulgular : Anormal akım, akımın yokluğu, pıhtının görülmesi Lensing AWA, Prandoni P, Brandjes D. N Engl J Med 1989;320:342-345
PRE KOMPRESYON PRE KOMPRESYON
AKCİĞER SİNTİGRAFİSİ Ventilasyon\Perfüzyon uyumsuzluğu (V\Q mismatch) kriter alınır • Yüksek olasılık:≥2 büyük segmenter uyumsuz perfüzyon defekti veya 1 büyük + ≥ 2 orta uyumsuz defekt veya ≥ 4 orta uyumsuz defekt • Orta olasılık : 1 orta + 1 büyük segmenter uyumsuz defekt veya 1 uyumlu segmenter V\Q defekti (CxR:Normal) • Düşük olasılık : Nonsegmenter perfüzyon defektleri Ventilasyon ile uyumlu perfüzyon defektleri (1-Normal CxR 2- Normal perfüzyon alanları) Muhtelif sayıda küçük perfüzyon defektleri (CxR:N) • Normal : Perfüzyon defekti yok Gottschalk A, Sostman HD, Coleman RE. J Nucl Med 1993;34:1119-1126.
AKCİĞER SİNTİGRAFİSİ Ventilasyon / Perfüzyon sintigrafisi (Revised PIOPED) • Normal sonuç : PE < %1 • Düşük olasılık : PE ≤ %19 • Orta olasılık : PE : %20-79 (%30) • Yüksek olasılık : PE ≥ %80 (%88-90)
SPİRAL CT ANJİOGRAFİ • Embolinin direk görünümü • Parenkim değerlendirilmesi • PE tanısında sensitivitesi %57-100 spesifikliği %78-100 • Ana ve lober pulmoner arterlerde tanı oranı > %90 • İzole subsegmenter pulmoner arter embolisi:%6-30 • Inferior vena kava’dan popliteal venlere kadar tüm venler değerlendirilebilirStein PD, Henry JW. Chest 1997;111:1246-1248
SPİRAL CT ANJİOGRAFİ • Negatif sonuç pulmoner emboli tanısını kesin olarak dışlayamaz (negatif prediktif değeri: %82) Perrier A, Howarth N, Didier D. Ann Intern Med 2001;135:88-97 • Perfüzyon sintigrafisinin negatifliği çok daha anlamlıMusset D, Parent F, Mayer G. Lancet 2002;360:1914-1920 Mullins MD, Becker DM, Hagspiel KD.Arch Intern Med 2000;160:293-298
PULMONER ANJİOGRAFİ • PE tanısı için gold standart tanı yöntemiThorax 2003;58:470-484 Kearon C. Can Med Ass J 2003;168:183-194 Fedullo PF, Tapson VF. N Engl J Med 2003;349:1247-1256 • Sensitivitesi %98, spesifikliği %95-98 • Yan etkiler, Teknik güçlükler • Noninvaziv testler yeterli olmadığında veya ağır semptomları olan hastalarda tanıya ulaşmada veya tedavinin kontraindike olduğu durumlarda
PULMONER EMBOLİ TANISINA ULAŞILAN DURUMLAR • Pozitif pulmoner anjiografi • Pozitif spiral CT anjiografi • PE ile uyumlu perfüzyon sintigrafisi + klinik olarak yüksek\orta olasılıklı PE • Yüksek olasılıklı V\Q sin + klinik olarak yüksek\orta olasılıklı PE • Pozitif EKO + klinik olarak yüksek olasılıklı PE
PULMONER EMBOLİ TANISININ DIŞLANDIĞI DURUMLAR • Negatif pulmoner anjiografi • Negatif\normale yakın perfüzyon sintigrafisi • Negatif spiral CT anjiografi + klinik olarak düşük olasılıklı PE • Negatif D-Dimer+klinik olarak düşük olasılıklı PE
TEDAVİ • MASİF PTE • Önce trombolitik tedavi verilir • Sonrasında antikoagulan tedaviye geçilir • Trombolitik tedavi (Streptokinaz, doku plazminojen aktivatörü, Urokinaz) • SUBMASİF PTE • Antikoagulan tedavi • Önce parenteral antikoagulan [heparin, düşük molekül ağırlıklı heparin (DMAH), fondaparinuks] • Sonra oral antikoagulan
TROMBOLİTİK TEDAVİ • Streptokinaz • Plazminojen ile bir kompleks oluştururak etki gösterir • Uygulama dan 15-30 dakika önce premedikasyon (asetaminofen + prednizolon + anti-histaminik) • Yükleme : 250.000 ünite intravenöz (30 dakika içinde) • İdame : 100.000 ünite / saat (24 saat) • Yan tesirleri : Kanama ve alerjik reaksiyonlar • Son 6-12 ay içinde uygulandı ise verilemez.
TROMBOLİTİK TEDAVİ • TPA • Rekombinan • Fibrine bağlanır Fibrinin plasminojene afinitesini artırır Plazminojen aktivasyonunu artırır İntravasküler fibrinolizis • 100 mg (2 saat iv infüzyon) • Plazma yarılanma süresi en kısa (2 – 6 dakika) • Yan tesirleri : Kanama
TROMBOLİTİK TEDAVİKESİN KONTRAENDİKASYON • AKTİF MAJOR KANAMA • İntrakranyal kanama • Retroperitoneal kanama • Toraks içi kanama (akciğer – plevra) • Hemoglobinde > 2 gr / dL üzerinde düşmeye yol açan kanamalar
ANTİKOAGULAN TEDAVİ- DMAH • Heparinin enzimatik veya kimyasal depolimerizasyonu sonucu elde edilir • Antitrombin üzerinden etkili, Anti Xa aktivitesi heparinden 1000 misli daha güçlü • Biyoyararlanımları daha iyi • Plazma yarılanma süresi daha uzun günde 1-2 kez uygulama (SUBKUTAN) • Sabit doz (monitorizasyona ihtiyaç yok *) • Yan tesir : Kanama, trombositopeni (heparinden daha az)
ANTİKOAGULAN TEDAVİ- HEPARİN • Terapötik indeksi çok dar • Yakın monitorizasyon şart (APTT) • Plazma yarılanma süresi 30 dakika- 3 saat • Antitrombin üzerinden etkisini gösterir • Endotel ve tormbositler ile etkileşir • Sürekli iv infüzyon (vücut ağırlığı doz uygulaması) • 80 U/kg bolüs, takiben 18 U/kg/saat infüzyon • 4-6 saat sonra aPTT [Hedef aPTT (1.5-2.5 N)] • Yan tesir: Kanama, trombositopeni
ANTİKOAGULAN TEDAVİ- FONDAPARİNUKS • Sentetik pentasakkarid (heparinin antitrombine bağlantı yeri) • Trombini inhibe etmeksizin antitrombin üzerinden anti-Xa aktivitesi • Subkutan (günde bir kez) (monitorizasyon gereksiz) • Vücut ağırlığı – doz (< 50 kg:5 mg, 50-100 kg:7.5 mg, >100 kg:10 mg • Kontraendikasyon : Aktif kanama, Akut bakteriyel endokardit, gebelik, laktasyon , ağır böbrek yetmezliği • Yan tesir: Kanama
ORAL ANTİKOAGULAN1 • K vitaminine bağlı faktörlerin (II, VII, IX ve X) sentezi inhibe olur • Varfarin en sık kullanılan ve en iyi bilineni • Parenteral antikoagulan ile aynı anda veya sonra (ilk 72 saat) • Parenteral antikoagulan ile en az 5 gün birlikte verilmeli + en az üst üste iki gün INR değeri 2-3 arasında olmalı
ORAL ANTİKOAGULAN2 • Hedef değere ulaşıldıktan sonraki ilk ay haftada bir, ikinci ay iki haftada bir, Üçüncü aydan itibaren aylık • İlaç etkileşimi çok fazla • İdame doz değişken : Yaş, metabolizma, eşlik eden tedaviler, diet, hastalıklar • Yan tesirleri : TERATOJENİK, kanama,karaciğer fonksiyon testlerinde bozulma, cilt nekrozu, alopesi,dermatit, ürtiker • Kontraendikasyon: Aktif kanama, gebelik, protein C eksikliği
ANTİKOAGULASYONKESİN KONTRAENDİKASYON AKTİF MAJOR KANAMA • İntrakranyal kanama • Retroperitoneal kanama • Toraks içi kanama (akciğer – plevra) • Hemoglobinde > 2 gr / dL üzerinde düşmeye yol açan kanamalar
İNFERİOR VENA KAVA FİLTRESİ • Antikoagulasyon kontraendikasyonu • Antikoagulasyona rağmen rekürren PTE oluşumu • Antikoagulasyona bağlı major kanama • Masif PTE, kronik tromboembolik pulmoner hipertansiyon gibi pulmoner vasküler ağın ağır derecede etkilenmesi