320 likes | 1.69k Views
AKUT MONOARTRİTLERE YAKLAŞIM. Prof.Dr.Şule Yavuz MÜ Romatoloji Bilim Dalı. AKUT MONOARTRİT. 2 haftadan kısa süreli Aktif ve pasif ROM kısıtlı Stres ağrısı Daima acil değerlendirme gerekir. Vaka 1. AB- 14 yaşında kız öğrenci Kastamonu doğumlu
E N D
AKUT MONOARTRİTLERE YAKLAŞIM Prof.Dr.Şule Yavuz MÜ Romatoloji Bilim Dalı
AKUT MONOARTRİT • 2 haftadan kısa süreli • Aktif ve pasif ROM kısıtlı • Stres ağrısı Daima acil değerlendirme gerekir
Vaka 1 • AB-14 yaşında kız öğrenci • Kastamonu doğumlu • Temmuz 1991’ de acil servise 2 gündür olan idrara çıkamama ve yüksek ateş ile başvuruyor • 15 gün önce bisikletten düşüp dizini yaralıyor • Atel altında dizde şişme
Acil servise başvurduğunda hasta septik şokta • Diz eklemi ileri derecede şiş • Ponksiyonda pü aspire ediliyor
Vaka-2 • 46 yaşında erkek hasta • Sol dizinde 2 gün önce başlayan şiddetli ağrı, kırmızılık ve ateşlenme ile başvuruyor • Öyküde 2 yıldır hipertansiyon nedeniyle ACE inh+tiazid kombinasyonu ve adını bilmediği antihiperlipidemik ilaç dışında özellik yok • Bir de hastanın zaman zaman olan dirsek ve diz çevresinde kabuklanma ve kızarma ile karakterize döküntüler dikkat çekici
Vaka-3 • 26 yaşında bankacı erkek • 1 hafta önce yaptığı halı saha futbol maçı sonrası dün gece gelişen sağ dizinde şişlik ve ağrı nedeniyle başvuruyor • Muayenede sağ dizde efüzyon dışında özellik yok • Eklem ponksiyonunda hücre sayısı 1500/mm3 ve çoğunluğu lenfosit
ANAMNEZ • Eklemde enflamasyon var mı? • Geçici mi yoksa ilerleyici mi?
Bakterial Artritler • Romatolojik acillerden • Yıllık insidens: 2-10/100.000 (genel populasyon) 30-70/100.000 (RA, protez) • %10-25 mortalite • %25-50 morbidite • %80-90 non-gonokokal
Klinik Bulgular • Her yaşta görülebilir • %50 diz eklemi tutulur. (Diz>kalça>omuz>el-ayak bileği) • %15-60’nda ateş görülmez >38.9C, titremeyle yükselen ateş nadir • Lökositoz, kan kültüründe üreme ~ %50 • Eklem sıvısında üreme ~ %85-95
Gram-pozitif aeroblar ~ %80 Staphylococcus aureus ~ %60 Non-grup A steroptococci ~ %15 Streptoccocus pneumoniae ~ %3 • Gram-negatif bakteriler ~ %18 • Anaeroblar
Gonokoksik Artrit • Sıklık değişken • Non-gonokoksik bakteriyel artritlerden daha sık • K/E :2-3/1 • Gezici tendinit ve artrit, monoartrite öncülük edebilir • Tedaviye yanıt hızlı ve tam
Kristal Artropatisi • Monosodyum ürat (MSU) ve kalsiyum pirofosfat en sık sebep • En sık 1.MTP, ayak bileği,diz olmakla birlikte her eklem tutulabilir • Başlangıç çoğunlukla monoartrit şeklinde • Ateş (infeksiyon???) • Pseudo-gut en çok diz ve el bileğinde
Ürik asit düzeyi : • 7-7.9mg/dl (0.42-0.47mmol/l) ---0.9 kişi her 1000/yıl • 8-8.9 mg/dl (0.48-0.53mmol/l)---4.1 • >9mg/dl (0.54mmol/l)--- 49 • %7 erkek asemptomatik hiperürisemi • Atak sırasında ürik asit düzeyi düşebilir
Başka Kristaller??? • Eklem içi steroid veya hyalürinik asit enjeksiyonları • Kalsiyum-oksalat (dializ hastaları) ve lipid kristalleri
Enflamatuar Sebepler • Çocukluk çağı idiopatik artriti - %30, kız çocuklarda iritis sık ve ANA ile ilişkili • Romatoid artrit - RA’ların 1/3’ü, erkeklerde sık • Akut reaktif artrit - Alt ekstremite, gonokok artriti taklit eder
Diğer Sebepler • Kronik gidişli osteoartritte ani alevlenme • Travma veya aşırı kullanmaya bağlı dizde efüzyon • Yaşlılarda özellikle spontan osteonekroz (efüzyonla birlikte veya efüzyonsuz)
Akut Monoartrite Yaklaşım Tam anamnez ve fizik muayene Yumşak doku problemlerini ayır Travma öyküsü veya lokal ağrı TKS, ESR ve ürik asit düzeyi X-ray OA,kondorkalsinozis Efüzyon veya inflamasyon Efüzyonsuz Fraktür Artrosentez CT/MRI SF WBC <2000 SF WBC >2000 Kristal SF WBC>100.000 SF kanlı Yağ damlası Septik artrit Antibiyotik,drenaj Non-enflamatuar OA vs. Enflamatuar artrit Travma,TM Tedavi
Anamnez • Semptom kronolojisi hızlı başlangıç-enfeksiyon,gut sinsi başlangıç-mantar veya mikobakter • Ağrının karakteri hareketle ağrı, istirahatle düzelme – fraktür • Ataklar halinde artritin tekrarı Gonokok, gut, romatizmal ateş
Seksüel risk faktörleri, uyuşturucu kullanımı , seyahat öyküsü • Eşlik eden medikal durumlar döküntü-SLE, ishal, üveit,üretrit – SpA gibi • Kullanılan ilaçlar diüretikler-gut gibi
YAKLAŞIM • Fizik muayene • Bursit, tendinit, sellülit • Döküntü, oral ülser, eritema nodosum... • Genel fizik muayene bulguları (ateş,taşikardi,tofüs ....)
US yardımı olmadan da her eklem ponksiyona uygundur, yapmaktan kaçınmayın
•Artrosentez ve sinovyal sıvı incelemesi - Lökosit sayısı ve dağılımı - Gram boyama - Kristal aranması - Kültür
Sinovyal Sıvı Hücre Sayısı • Yorum • Normal • Non-enflamatuar • Enflamatuar • Hafif (RA,SLE) • Septik (Gut,septik artrit, RA) • Septik (septik artrit) • Lökosit sayısı • <200 • <2000 • >2000 • 20.000-50.000 • >50.000 • >100.000
•Sinovyal biyopsi ve artroskopi - Kültür ve PCR ( gonokok& mikobakter) - İnfiltratif hastalıklar (amiloidoz, sarkoidoz, PVS,Tm)
Hatalar Eklem ağrısı var öyleyse problem eklemde Kristal görmek enfeksiyonu ekarte ettirir Ateş enfeksiyonu anlamada yararlıdır Normal serum ürik asit seviyesi gutu ekarte ettirir SS kültürü enfeksiyon tanısında yeterlidir Gerçekler Eklem çevresi yapıların iltihabı Kristal septik artritli bir eklemde görülebilir Septik artrite ateş eşliketmeyebileceği gibi gutta ateş görülebilir Akut atakta sıklıkla serum ürik asit seviyesi düşebilir Kan,idrar veya primer enfeksiyon bölgesinin kültürlerinin alınması gerekebilir Sık Yapılan Hatalar
TEDAVİ • Antibiyotik Kültür sonuçlarına göre - Gram + kok : sefazolin 3-6 gr / gün, vankomisin 30mg/kg - Gram – basil: 3. Kuşak sefalosporinler (seftazidim, seftriakson veya sefotaksim) • Drenaj
Oral/IV kolşisin • NSAİİ • Eklem içi steroid