انواع گروه‌هاي مواد خطرناك و روش‌هاي شناسايي پلاكاردها

2. انواع گروه‌هاي مواد خطرناك و روش‌هاي شناسايي پلاكاردها

3. چه موادي خطرناك هستند؟ • هرماده‌اي كه براي انسان، حيوان و محيط زيست مضر است. • نمونه‌هايي از اين مواد عبارتند از: - مواد نفتي - مواد شيميايي - مواد راديو اكتيو - و ....

4. لوزي شناسايي خطر

5. لوزي شناسايي خطرات مواد استاندارد NFPA كد 704m

6. لوزي شناسايي خطر • 1- قابليت اشتعال • ويژگي از مواد است كه مقدار آن با اعداد صفر تا 4 مشخص شده و در خانه قرمز رنگ ( خانه بالايي ) لوزي شناسايي خطر ثبت مي گردد. هرچه قابليت اشتعال ماده بيشتر باشد اين عدد بزرگتر مي شود. عدد 4 شديدترين قابليت اشتعال و عدد صفر علامت غيرقابل اشتعال بودن ماده است.

7. لوزي شناسايي خطر • 2- قابليت فعل و انفعال شيميايي واكنش پذيري • در خانه زرد رنگ ( خانه سمت راست ) لوزي شناسايي خطر قابليت فعل و انفعال شيميايي و ميزان پايداري و يا تركيب با آب را براي ماده نشان مي دهد. اين خانه نيز با شماره هاي صفر تا 4 و با توجه به ويژگي ماده در واكنش پذيري آن طبقه بندي مي گردد . اين ويژگي ها عبارتند از: • 4 = ماده احتمالاً خطر انفجار دارد • 3 = در صورت وارد آمدن شوك يا حرارت احتمال انفجار دارد • 2 = تغيير شيميايي شديد ( واكنش پذيري شديد ) دارد. • 1 = در مجاورت حرارت ناپايدار است • 0 = مقاوم و پايدار هميشگي

8. لوزي شناسايي خطر • 3- خطرات بهداشتي • در خانه آبي رنگ لوزي خطر ( خانه سمت چپ ) ويژگي هاي خطرات بهداشتي و عوارض مواد بر اندام هاي انسان و محيط زيست مشخص مي شود. در اين خانه نيز با اعداد صفر تا 4 ميزان خطرات بهداشتي مواد خطرناك براي سلامتي انسان معين مي گردد و مانند خانه هاي ديگر هرچه عدد بزرگتر باشد به همان نسبت بر ميزان خطر ماده افزوده مي گردد مفهوم و ويژگي هرعدد به شرح زير است : • 4 = مواد كشنده 3 = مواد بسيار خطرناك 2 = ماده خطرناك • 1 = ماده كم خطر 0 = ماده معمولي يا بدون خطر

9. لوزي شناسايي خطر • 4- خطرات خاص • در پايين ترين خانه لوزي كه معمولاً سفيد يا بدون رنگ و برنگ زمينه محل الصاق برچسب مي باشد خطرات خاصي را كه ماده در شرايط ويژه اي از خود نشان مي دهد معين مي كنند. • خطراتي مثل واكنش پذيري با آب – اسيد يا باز بودن – مسموميت – اكسيدكنندگي – پلي مريزاسيون – راديواكتيويته كه به ترتيب با علامت هاي W – ACID – ALKALI – Cor – Oxy و P نمايش مي شود.

10. چرا حساسيت كشورها در حمل مواد خطرناك اينقدر زياد است و براي آن دستورالعمل تهيه مي‌كنند و بطور مداوم در حال بهنگام كردن آن هستند؟ • براساس تعريف مواد خطرناك، “هرماده‌اي كه براي انسان، حيوان و محيط زيست مضر است”. • حدود نيمي از كليه بارهايي كه حمل مي‌شوند، متعلق به گروه مواد خطرناك است. • يك ليتر نشت بنزين موجب آلودگي 100 هزار ليتر آب آشاميدني مي‌گردد.

11. توسعه تجارت با حمل كالاها از يك كشور به كشورهاي ديگر ميسر مي‌گردد. براي دستيابي به اين مهم وجود دستورالعمل‌ها و آئين‌نامه‌هاي يكسان در كشورهاي مختلف ضرورت دارد.

12. آئين‌نامه مربوط به حمل و نقل مواد خطرناك از طريق جاده : كنوانسيون ADR در رابطه با حمل و نقل مواد خطرناك از طريق جاده مباحث زير را ارائه مي‌كند: • گروه‌بندي مواد خطرناك • ارائه تمهيدات لازم براي توليدكنندگان، سازندگان خودرو، حمل‌كنندگان • تمهيدات لازم براي تخليه و بارگيري مواد خطرناك • و ...

13. انواع گروه‌هاي مواد خطرناك مواد خطرناك به 9 گروه اصلي تقسيم‌بندي مي‌شوند: گروه اول: مواد منفجره گروه دوم: گازها گروه سوم: مايعات قابل اشتعال گروه چهارم: جامدات قابل اشتعال گروه پنجم: اكسيدكننده‌ها گروه ششم: مواد سمي گروه هفتم: مواد راديواكتيو گروه هشتم: مواد خورنده گروه نهم: مواد متفرقه

14. گروه: 1 زيرگروه: 1 مواد منفجره مانند باروت اين مواد به محض تماس با شعله به صورت انبوه منفجر مي‌گردند. اطفاء حريق: • جلوگيري از سرايت و پيش‌روي حريق • انجام عمليات اطفاء از پشت مكان امن • استفاده از آب به مقدار زياد به صورت سيلاب انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

15. گروه: 1 زيرگروه: 2 تركيبات نيتراتي مانند نيترات سلولز، نيترات پتاسيم، و ... اين گروه از مواد و تركيبات به سرعت و سهولت مي‌سوزند و حريق بزرگي توليد مي‌كنند. قدرت انفجار اين گروه كمتر از گروه 1-1 است. • روش مقابله: استفاده از آب به مقدار زياد به صورت سيلاب • در صورت نشتي در سيلندرها بايد فورا به هواي آزاد منتقل و دور از هر نوع شعله و حرارت كنترل شود. انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

16. گروه: 1 زيرگروه: 3 تركيبات نيتروژني اين مواد درصورتيكه با آتش زياد در تماس باشند همانند گروه 1-1 منفجر مي‌شوند اطفاء حريق: • انجام عمليات اطفاء از پشت مكان امن • استفاده از آب به مقدار زياد به صورت سيلاب انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

17. گروه: 1 زيرگروه: 4 تركيبات كلرورها اين مواد به محض مجاورت با شعله حرارت به شدت سوخته و گرماي زيادي توليد مي‌كنند. در اطفاء حريق بايستي از دستگاه‌هاي تنفسي استفاده كرد و دفت نمود كه اثري از مواد فسفري بجاي نماند چون اين مواد به محض خشك‌شدن، مجددا خود به خود شعله‌ور گرديده و مي‌سوزد و موجب حريق ديگري مي‌شوند. انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

18. گروه: 1 زيرگروه: 5 سوزاننده‌ها اين مواد در هنگام سوختن، مواد سمي توليد مي‌كنند. خطر انفجار در اين مواد كم است. اطفاء حريق: • استفاده از آب به مقدار زياد به صورت سيلاب • استفاده از دستگاه‌هاي تنفسي انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

19. گروه: 1 زيرگروه: 6 مهمات‌ها اين مواد بايد مدت زيادي در مجاورت شعله قرار بگيرند تا منفجر شوند. اين مواد در زمان آتش‌سوزي و انفجار ايجاد قطعات پرتاب‌شونده مي‌كند. اطفاء حريق: • انجام عمليات اطفاء از پشت مكان امن • كنترل حريق با استفاده از مهپاش با فشار زياد انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

20. گروه: 1 زيرگروه: 7 مواد آتش‌زا بايد مدتي در معرض شعله يا حرارت باشند تا كاملا منفجر شوند. خطر انفجار در اين گروه كمتر از گروه‌هاي قبلي است. اطفاء حريق: • انجام عمليات اطفاء از پشت مكان امن • كنترل حريق با استفاده از مهپاش با فشار زياد و در صورت گسترش از سيلاب استفاده شود. • استفاده از دستگاه‌هاي تنفسي انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

21. گروه: 1 زيرگروه: 8 مواد منفجره راديولوژيكي در صورت مواجه شدن با شعله يا حرارت، منفجر و مواد پرتاب‌شونده از آن توليد شده و افراد متفرقه بايد در فاصله‌اي حداقل 1500 متر باشند. اطفاء حريق: • انجام عمليات اطفاء از پشت مكان امن • استفاده از لباس ايمني • استفاده از مهپاش آب جهت خنك‌كردن و استفاده از كف سنگين براي خفه‌كردن شعله • معاينه و رفع آلودگي كليه تجهيزات پس از اطفاء حريق انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

22. گروه: 1 زيرگروه: 9 پودر فلزات مانند منيزيم، آلومينيوم، پودر روي، ... اطفاء حريق: • استفاده از مواد خشك مانند پودر هواي فشرده، سيمان نسوز، ماسه خشك براي اطفاء حريق • عدم استفاده از گاز CO2 ، كف ، آب ، و مواد تبخيرشونده انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

23. گروه: 1 مواد منفجره در ADR اين گروه براساس ميزان خطرناكي به 6 زيرگروه تقسيم مي‌شود. بعضي از اين مواد، شامل مواد جامد، مايع يا مخلوطي از مواد مختلف هستند که در صورت انفجار موجب تخريب محيط اطراف خود مي‌شوند. انواع گروه‌هاي مواد خطرناك علامت زيرگروههاي 1-1 و 1-2 و1-3 علائم زيرگروههاي 1-4، 1-5 و 1-6

24. گروه: 2 گازها به طور كلي گازها به سه گروه گازهاي قابل اشتعال،گازهاي غيرقابل اشتعال و غيرسمي و گازهاي سمي تقسيم‌بندي مي‌شوند.در حمل و نقل انواع آن عبارتست از: گازهاي فشرده ، گازهاي مايع ، گازهاي مبرد، گازهاي محلول در صورت عدم رعايت اصول ايمني، امكان انفجار و ايجاد خطر انتشار گازهاي محرك بيهوشي، سمي، سوزانندگي و اكسيدكنندگي (بسته به نوع ماده، يك يا تمام اين خصوصيات را دارا مي‌باشند). انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

25. گروه: 2 گازها مانند گاز بوتان، اكسيژن فشرده، مونواكسيد كربن انواع گروه‌هاي مواد خطرناك علائم مربوط به گازها: گازهاي قابل اشتعال گازهاي غيرقابل اشتعال گازهاي سمي

26. گروه: 3 مايعات قابل اشتعال موادي همچون رنگ ، روغن جلا ، لاك را دربر مي‌گيرند. برخي از اين مواد منفجره و برخي از آنها سمي هستند. تنفس طولاني بخارات حاصل از سوختن اين مواد خطرناك و غير قابل تحمل است. اطفاء حريق: • استفاده از مواد خفه‌كننده همچون پودر و گاز و كف سنگين • استفاده از آب به صورت مهپاش براي خنك‌كردن مخازن انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

27. گروه: 3 علامت مربوط به مايعات قابل اشتعال مانند بنزين، گازوئيل، استون، جوهر چاپگر، .... انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

28. گروه: 4 زيرگروه: 1 جامدات قابل اشتعال، خودفعال در صورت تماس با كوچكترين شعله، مشتعل و به سرعت گسترش مي‌يابند. شامل مواد پودري، دانه‌اي و چسبنده ، و موادي است كه ممكن است از طريق اصطكاك باعث آتش‌سوزي شوند. مانند پودر آلومينيوم، سولفور، پودر تيتانيوم خطرات: سوختگي شديد، انفجار بخارات در صورت گرم‌شدن و تماس با هوا، سمي، خورنده ، سوزش شديد پوست و چشم در صورت تماس اطفاء حريق: • استفاده از مواد خشك مانند پودر هواي فشرده، سيمان نسوز، ماسه خشك براي اطفاء حريق • عدم استفاده از دي‌اكسيدكربن و آب (موجب افزايش خطرات مي‌شوند). انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

29. گروه: 4 زيرگروه: 2 جامدات با قابليت اشتعال خود به خود • مواد آتش‌زا : اين مواد در مجاورت هوا در مدت زمان 5 دقيقه شعله‌ور مي‌شوند. • موادي كه در تماس با هوا بدون نياز به انرژي قادر به توليد گرما هستند. • خطرات: زنگ‌زدگي، مسموميت و ايجاد آتش‌سوزي • مانند: كربن، سولفيد سديم، فسفر سفيد و زرد اطفاء حريق: • استفاده از مواد خشك مانند پودر، ماسه خشك براي اطفا حريق انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

30. گروه: 4 زيرگروه: 3 جامدات توليدكننده گازهاي قابل اشتعال در مجاورت آب اين مواد در مجاورت هوا بدون منبع انرژي خودبخود گرم شده و مشتعل مي‌شوند. برخي از اين مواد در صورت مخلوط شدن با آب يا تماس با هواي مرطوب خودبخود آتش مي‌گيرند و برخي از آنها در زمان آتش‌سوزي از خود گاز سمي توليد مي‌كنند. خطرات: سوختگي شديد و سريع، تاول زدن، مسموميت و خورندگي مانند: كاربيد، باريم، کلسيم، ليتيم اطفاء حريق: • استفاده از مواد پودري و كفي در صورت مايع بودن مواد • استفاده از آب بصورت مهپاش در صورت جامد بودن مواد و سازگاري آنها با آب انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

31. گروه: 4 انواع گروه‌هاي مواد خطرناك مواد توليدكننده گازهاي قابل اشتعال در مجاورت آب مواد قابل اشتعال خود به خود مواد قابل اشتعال، خودفعال و منفجرشونده غيرحساس

32. گروه: 5 زيرگروه: 1 مواد اكسيدكننده اين مواد قابل اشتعال نيستند ولي با توليد اكسيژن باعث اشتعال ساير مواد مي‌شوند. مانند نيترات آلومينيوم، كلرات كلسيم، نيترات باريم انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

33. گروه: 5 زيرگروه: 2 پراكسيدهاي آلي در مجاورت گرما تجزيه و هيدروژن آنها آزاد و منفجر و باشدت زياد محترق مي‌شوند. در مقابل تماس و اصطكاك حساس بوده و با ساير مواد واكنش‌هاي خطرناك انجام مي‌دهد و به چشم آسيب مي‌رساند. مانند پراكسيد بنزيل استيل اطفاء حريق: • استفاده از مواد خفه‌كننده همچون پودر و گاز • استفاده از آب به صورت سيلاب در حريق‌هاي گسترده • استفاده از دستگاه‌هاي تنفسي انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

34. گروه: 6 مواد سمي و مواد عفوني مواد سمي در صورت بلعيدن، استنشاق، يا تماس با پوست بدن مي‌تواند باعث مرگ انسان شود و در مجاورت آتش يا گرماي بالا از خود گازهاي سمي متصاعد مي‌كند. مانند آرسنيك، نيترات جيوه، نيكوتين، پتاسيم، ... مواد عفوني حاوي عوامل بيماري‌زا همچون ميكروب، ويروس و ... مي‌باشند. مانند فاضلاب‌هاي بيمارستاني اطفاء حريق: • استفاده از خاموش‌كننده‌هاي پودري و كف سنگين • استفاده از دستگاه‌هاي تنفسي انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

35. انواع گروه‌هاي مواد خطرناك • گروه: 6 مواد سمي و مواد عفوني مواد عفوني (ميكروبي) مواد سمي

36. گروه: 7 مواد راديواكتيويته اين مواد خودبخود قابل اشتعال نبوده ولي در آتش‌سوزيها خطرات تشعشع را به همراه دارد. در جعبه‌هاي سربي بايستي حمل شوند. بر اساس ميزان تشعشع ساطع شده به سه گروه سفيد، زرد و زرد با شرايط خاص تقسيم‌بندي مي‌كنند اطفاء حريق: • استفاده از آب به صورت مهپاش براي جلوگيري از ذوب و سوختن جعبه سربي (بسته‌بندي مواد) • استفاده از لباس‌هاي ايمني كامل • استفاده از دستگاه‌هاي تنفسي انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

37. گروه: 7 مواد راديواكتيويته مانند اورانيوم انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

38. گروه: 8 مواد خورنده اين مواد در صورت تماس موجب آسيب مي‌گردند (آسيب به انسان، فلزات، ساير كالاها و وسيله حمل). بلعيدن يا استنشاق بخار آنها موجب مسمويت مي‌شود. برخي از اين مواد در مجاورت آب يا ساير مواد آلي (مانند چوب، كاغذ، فيبر) توليد گرما مي‌كنند. وسايل لازم در حمل اين مواد عبارتست از: لباسهاي ضدمواد شيميايي(ماسك تنفسي، كلاه، عينك، پيش‌بند، دستكش و چكمه) ، اب و چشم شور اطفاء حريق: • استفاده از مواد خفه‌كننده همچون پودر و گاز و كف سنگين • استفاده از آب به صورت مهپاش براي خنك‌كردن مخازن انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

39. گروه: 8 مواد خورنده انواع اسيدها، اسيد فسفريك، اسيد سولفوريك، اسيد فرميك انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

40. گروه: 9 ساير مواد خطرناك شامل موادي است كه در ساير گروه‌ها قرار نمي‌گيرد. مواد مربوط به اين گروه، پس از انجام آزمايشات لازم و شناسايي ماهيت دقيق آنها در يكي از گروه‌هاي هشت‌گانه قبلي طبقه‌بندي مي‌شوند. اطفاء حريق: • استفاده از مواد خفه‌كننده همچون پودر و گاز و كف سنگين • استفاده از آب به صورت مهپاش براي خنك‌كردن مخازن مانند باطريهاي ليتيم، جامدات و مايعات آلوده‌كننده محيط زيست، .... انواع گروه‌هاي مواد خطرناك

41. نحوة شناسايي مواد خطرناک نحوة شناسايي مواد خطرناک از روي جداول مخصوص ADR ليست کلية مواد خطرناک در جداولی تحت عنوان جداول مخصوص ADR ارائه شده است. در اين جداول اطلاعات مختلفی در مورد هر يک از مواد مذکور داده شده است که از اين طريق می‌توان به خصوصيات و ويژگيهای مادة خطرناک موردنظر پی برد. از جملة اطلاعات مندرج در اين جداول می‌توان به موارد زير اشاره کرد: 1- شمارة بين‌المللي مواد خطرناک 2- نام و تعريف مادة خطرناک 3- شمارة گروه 4- کد طبقه‌بندی مادة خطرناک

42. نحوة شناسايي مواد خطرناک کدهاي شناسايي مواد خطرناکي که در حال حاضر در کشور حمل مي‌گردند شماره‌هاي شناسايي و گروه طبقه‌بندي برخي از مهمترين مواد خطرناكي كه در كشور حمل مي‌گردد

43. 3- نکات و ملاحظات اجرايي مربوط به حمل‌ونقل مواد خطرناک انواع پلاكاردهاي قابل حمل بر روي وسايل نقليه حامل مواد خطرناك • انواع تابلوها : • تابلوي ثابت • تابلوی لولايي • تابلوی كشويي شماره شناسايي خطر ← شماره بين‌المللي ←

44. نحوة شناسايي مواد خطرناک نحوة شناسايي مواد خطرناک از روي پلاک مخصوص ADR شمارة شناسايي خطر يک مادة خطرناک شامل دو يا سه رقم می‌باشد که نوع و شدت خطرناکی مادة خطرناک را تعيين ‌می‌کند. رقم اول از سمت چپ مويد نوع ماده (گروه ماده خطرناک) مي‌باشد و ارقام دوم يا سوم نشان دهنده ويژگيهاي ماده خطرناک مي‌باشد که به شرح ذيل مي‌باشد:

45. نحوة شناسايي مواد خطرناک

46. نحوة شناسايي مواد خطرناک

47. نحوة شناسايي مواد خطرناک نحوة شناسايي مواد خطرناک از روي پلاک مخصوص ADR تکرار يک عدد در شمارة شناسايي نشان‌دهندة افزايش شدت آن خطر خاص می‌باشد. وجود حرف X قبل از شمارة شناسايي مبين اين امر است که آن ماده در مجاورت آب واکنش شديدی خواهد داد. به طور مثال، بنزين به عنوان يكي از مهمترين مواد خطرناكي كه در كشور حمل مي‌شود، داراي كد شناسايي 33 مي‌باشد. رقم اول مبين اين امر است كه بنزين متعلق به گروه 3 مواد خطرناك (مايعات قابل اشتعال) مي‌باشد و رقم دوم نشان‌دهنده قابليت اشتعال بالاي اين ماده مي‌باشد. در صورتي که، خطر مادة خطرناک را بتوان با استفاده از يک رقم نمايش داد، بعد از آن رقم صفر قرار داده می‌شود

48. نحوة شناسايي مواد خطرناک نحوة شناسايي مواد خطرناک از روي پلاک مخصوص ADR طريقه صحيح نصب پلاكارد در عقب وسيله نقليه (شماره شناسايي گازوئيل)

49. نحوة شناسايي مواد خطرناک نحوة شناسايي مواد خطرناک از روي پلاک مخصوص ADR در راستاي آشنايي بيشتر با نحوه قرائت و شناسايي ارقام مربوط به خطرات مواد خطرناك، جدول زير شماره‌هاي شناسايي خطر متداول برخي از مواد خطرناك را نشان مي‌دهد.

50. نحوة شناسايي مواد خطرناک نحوة شناسايي مواد خطرناک از روي پلاک مخصوص ADR در راستاي آشنايي بيشتر با نحوه قرائت و شناسايي ارقام مربوط به خطرات مواد خطرناك، جدول زير شماره‌هاي شناسايي خطر متداول برخي از مواد خطرناك را نشان مي‌دهد.