770 likes | 1.09k Views
Akciğer Kanseri. Doç. Dr. Tuncay Göksel Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Toraks Derneği Kış Okulu 2005. Dünyada Akciğer Kanseri Parkin DM, Int J Cancer 1999; 80:827-41. K anser ölümlerinin %17.8’ dir Dünyada tüm kanserlerin %12.8 si
E N D
Akciğer Kanseri Doç. Dr. Tuncay Göksel Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Toraks Derneği Kış Okulu 2005
Dünyada Akciğer KanseriParkin DM, Int J Cancer 1999; 80:827-41 • Kanser ölümlerinin %17.8’ dir • Dünyada tüm kanserlerin %12.8 si • Tüm dünyada global olarak insidens her yıl %0,5 artmaktadır
Türkiye’de durum Erkeklerde kanser Oranİnsidens(/100.000) 1-Akciğer%38.6 61.6 2-Deri %7.1 11.5 3-Larinks %6.9 10.6 4-Mesane %6.8 11.0 5-Mide %5.2 8.0 6-Prostat %3.1 5.4 Fidaner, Eur J Cancer 2001; 37(1): 83-92
Kadınlarda kanser Oranİnsidens(/100.000) 1-Meme%26.7 24.4 2-Deri %8.8 8.8 3-Uterus %6.5 6.4 4-Over %6.4 5.9 5-Serviks %5.9 5.4 6-Akciğer %5.2 5.1 Fidaner, Eur J Cancer 2001; 37(1): 83-92
ETİYOLOJİK FAKTÖRLER • SİGARA • ENDÜSTRİYEL ve ÇEVRESEL MARUZİYET • Asbest • Nikel ve nikel bileşenleri • Polisiklik aromatik hidrokarbonlar • Radyasyon • Krom, berilyum • Kadmiyum • Formaldehid • GENETIK YATKINLIK
Sigara/Akciğer kanseri: Danimarka Skulodottir et al. Lung Cancer 2000; 27:107-18 males females
Sigara ve erkeklerde akciğer CA’dan ölüm riski*Fishman’s Pulmonary Diseases and Disorders-1998 Sigara U.S. Veterans British Doctors İçmeyen 1.0 1.0 İçen 12.1 14.0 1-9 5.5 7.8 10-19 9.9 17.4 20-39 17.4 25.1 >40 23.9 -- * Rölatif risk
Sigarayı bırakma ve erkeklerde akciğer Ca gelişme riski*Fishman’s Pulmonary Diseases and Disorders-1998 Bırakma yılı U.S. Veterans British Doctors 0 11.3 15.8 1-4 18.8 16.0 5-9 7.5 5.9 10-14 5.0 5.3 15-19 5.0 2.0 >20 2.1 * Rölatif risk
Türkiye’de durum(11849 akciğer kanserli olgu) • Erkek: %90.4 Kadın: %9.6 • Sigara: %77.9 : sigara içici %10.8 : bırakmış %11.3 : hiç içmemiş • Asbest maruziyeti: %1.0 T. D. Akciğer ve Plevra Maligniteleri Çalışma Grubu, Respiration 2002; 69: 207-10
Protein kinaz inhibitörleri Büyüme inhibe edici faktörler Süpresör genler Protein kinazlar Büyüme faktörleri Onkogenler
Kanser gelişiminin önlenmesi • Sigara ile mücadele • Gençlerin başlaması önlenmeli • İçenlere yönelik bıraktırma tedavisi • Beta karoten, retinol, asetil sistein ile kemoprevensiyonun yararı yok
Erken tanı için tarama • Erken tanı için tarama önerilmez • X-Ray • Balgam sitolojisi • Düşük doz spiral toraks BT: Yararı olmadığı kanıtlandı önerilmesi için yeterli data yok
Prognozu ve tedaviyi belirleyen en önemli 3 faktör • Histolojik tip (KHAK - KHDAK) • Evre • Performans durumu (Yaş, ek hastalık, genel durum)
Histolojik sınıflandırma (DSÖ-1999) • Küçük hücreli karsinom • Küçük hücreli dışı karsinom • Skuamöz hücreli karsinom • Adenokarsinom • Büyük hücreli karsinom • Adenoskuamöz karsinom • Pleomorfik, sarkomatoid ya da sarkomatöz elemanlar içeren karsinomlar • Karsinoid tümörler • Tükrük bezi tipindeki karsinomlar • Sınıflandırılamayan karsinomlar
Türkiye’de en sık saptanan histolojik tip hangisidir? • Küçük hücreli karsinom • Skuamöz hücreli karsinom • Adenokarsinom • Büyük hücreli karsinom
Türkiye’de en sık saptanan histolojik tip hangisidir? • Küçük hücreli karsinom • Skuamöz hücreli karsinom • Adenokarsinom • Büyük hücreli karsinom
Türkiye’de durum Histolojisi bilinen: 10251 olgu Skuamöz hücreli : %45.4 Küçük hücreli : %20.5 Adenokanser : %20.2 Büyük hücreli : %2.0 Küçük hücreli dışı (alt tipi ?) : %9.0 Küçük hücreli ve dışı kombinasyonu : %1.1 Adenoskuamöz : %0.8 Karsinoid tümör : %1.0 T. D. Akciğer ve Plevra Maligniteleri Çalışma Grubu, Respiration 2002 ; 69: 207-10
Evreleme • KHDAK: TNM sistemi • KHAK: İkili sistem • Sınırlı hastalık • Yaygın hastalık
Evreleme EVRE 0 : Tis N0 M0 EVRE IA : T1 N0 M0 EVRE IB : T2 N0 M0 EVRE IIA : T1 N1 M0 EVRE IIB : T2 N1 M0 T3 N0 M0EVRE IIIA : T1-3 N2 M0 T3 N1 M0 EVRE IIIB : T4 N M0T N3 M0EVRE IV : T N M1
KHAK Evreleme • Sınırlı hastalık Hastalık tek bir hemitoraks ve bölgesel lenf nodları ile sınırlı (Evre I-III) • Yaygın hastalık Sınırlı hastalıktan daha yaygın durum (Evre IV)
Aşağıdakileren hangisi en sık metastaz yerleri arasında yer almaz? • Kemik • Karaciğer • Sürrenal • Beyin • Deri
Aşağıdakileren hangisi en sık metastaz yerleri arasında yer almaz? • Kemik • Karaciğer • Sürrenal • Beyin • Deri
Türkiye’de durum • Küçük hücreli dışı Evre I : %5.6 Evre II : %7.7 Evre IIIA : %14.2 Evre IIIB : %32.1 Evre IV : %40.4 • Küçük hücreli karsinomSınırlı Hastalık : %37.9 Yaygın hastalık: %62.1 T. D. Akciğer ve Plevra Maligniteleri Çalışma Grubu, Respiration 2002 ; 69: 207-10
61 yaşındaki erkek hasta Mediastende LAP yok toraks USG plevral kalınlaşma var, sıvı yok Üst batın, beyin BT ve kemik sintigrafisi olağan Bronkoskopi normal BT eşliğinde yapılan TTİİA skuamöz hücreli CA Hastanın evresi ? • Evre IB • Evre IIA • Evre IIB • Evre IIIA • Evre IIIB
61 yaşındaki erkek hasta Mediastende LAP yok toraks USG plevral kalınlaşma sıvı yok Üst batın, beyin BT ve kemik sintigrafisi olağan Bronkoskopi normal BT eşliğinde yapılan TTİİA skuamöz hücreli CA Hastanın evresi ? • Evre IB • Evre IIA • Evre IIB (T3N0M0) • Evre IIIA • Evre IIIB 6 cm
56 yaşındaki erkek hasta Mediastende LAP yok Üst batın, beyin BT ve kemik sintigrafisi olağan Bronkoskopi: sol üst lob bronş ağzında tm BiopsiKHDAK • Hastanın evresi ? • Evre IB • Evre IIA • Evre IIB • Evre IIIA • Evre IIIB
61 yaşındaki erkek hasta Mediastende LAP yok Üst batın, beyin BT ve kemik sintigrafisi olağan Bronkoskopi: sol üst lob bronş ağzında tm BiopsiKHDAK • Hastanın evresi ? • Evre IB (T2N0M0) • Evre IIA • Evre IIB • Evre IIIA • Evre IIIB
Tanı • Klinik ve radyolojik olarak inoperabl akc. Ca düşünülen olgularda en kolay tanı yöntemi seçilmelidir. • Balgam sitolojisi • Bronkoskopi • TTİİA (akciğer, LAP, metastaz) • Torasentez • Plevral effüzyonu olan olgularda ilk tanı girişimi plevral ponksiyon olmalıdır. • Eksudalarda 2 kez sitoloji negatif ise ve operasyona engel başka bir neden yoksa 2. girişim torakoskopi olmalıdır.
Non-invaziv evreleme (1) • Toraks BT’de kısa çapı 1 cm’den büyük LAM’lar anlamlı kabul edilir ama bu metastatik anlamına gelmez. • Toraks MR • Süperior sulkus tümörlerinin evrelemesinde kullanılmalı • Mediasten ya da toraks duvarı invaz. değerlendirmek için önerilmez.
Non-invaziv evreleme (2) • Metastaz kuşkusunu arttıran bulgular her hastada sorgulanmalıdır. • Kilo kaybı (>%10) • Lokal kemik ağrısı, kemiklerde hassasiyet • Nörolojik semptomlar ya da bulgular • >1 cm periferik LAM • Ses kısıklığı, VCSS • Hepatomegali • Yumuşak doku kitlesi • Anemi (erkekte <%40, kadında <%35) • Ca, ALP, SGOT, GGT yüksekliği
Non-invaziv evreleme (3) • Uzak metastaz araştırma endikasyonları • Anormal klinik bulgu varsa • N2-3 varsa • Mediasten invaze tümör (T4) varsa ve radikal tedavi düşünülüyorsa • Evre I ve II’de, klinik değerlendirme normal ise metastaz araştırmaya gerek yoktur. • KHDAK’un alt gruplarının prognostik önemi yoktur. Metastaz taramada farklı davranılmaz.
Non-invaziv evreleme (4) • İncelemeye hangi bölgeye ait bulgu varsa oradan başlanmalıdır (batın BT, beyin BT/MR, kemik sintigrafisi). • Eğer klinik ve radyolojik görünüm metastaz ile çok uyumlu ise radyolojik bulgu metastaz kabul edilir. Onun dışında kesin metastaz demek ve cerrahiyi dışlamak için İİA ya da doku biopsisi yapılmalıdır.
İnvaziv evreleme (1) • BT’de LAP pozitif operabl olgularda mediastinoskopi zorunludur. • Servikal mediastinoskopi ile 2R, 2L, 4R, 4L, 7 (anterior) ve 1. ile 3. istasyonlara ulaşılabilir. • 5 ve 6 numara için genişletilmiş mediastinoskopi ya da torakoskopi gerekir. • 7 (posterior), 8, 9 numaralar için torakoskopi gerekir. • TTİİA, TBİİA, mediastinoskopiye alternatiftir, ancak negatif sonuçlar metastazı dışlamaz.
İnvaziv evreleme (2) • BT’de LAP negatif operabl olgularda mediastinoskopi opsiyoneldir. • Cerrahi düşünülen Pancoast tümörlerde ve santral tümörlerde yapılmasında yarar vardır. • Periferik tümörlerde ihmal edilebilir. • Sol üst lob tümörlerinde genişletilmiş mediastinoskopi ya da torakoskopi gerekir.
PET • Her yerde olmaması ve maliyeti nedeniyle rutin olarak önerilmez. • Yanlış pozitiflik • İnfeksiyon • Granulomatozhastalıklar • TB, aktif sarkoidoz, Wegener • Yanlış negatiflik • Karsinoid tümör • Bronkoalveolar karsinom • 1 cm’den küçük lezyon
PET’in medastinoskopiye rehberliği • Mediastinal LAP tutuluşu pozitif ise mediastinoskopi ile doğrulama gerekir. • Mediastinal LAP tutuluşu negatif ise mediastinoskopi zorunlu değildir, direkt cerrahi uygulanabilir.
Yanlış negatif • Bronkoalveolar karsinom
Küçük hücreli akciğer karsinomu • Tüm hastalarda rutin evreleme yapılmalıdır • Tam kan, biyokimya, toraks, batın BT, beyin BT veya MR, kemik sintigrafisi • LDH yüksek ya da sitopeni varsa kemik iliği aspirasyon ve biopsisi önerilir. • Metasataz taraması semptom olan bölgeden başlanır. Bir bölgede metastaz saptanan asemptomatik olgularda ileri taramaya gerek yoktur. • Cerrahi düşünülen çok erken evre olgularda mediastinoskopi yapılmalıdır.