Instrumenten voor vroege marktbetrokkenheid bij de planning van infrastructuur

1. Instrumenten voor vroege marktbetrokkenheid bij de planning van infrastructuur Wim Leendertse

2. Beleid over infra, duurzaamheid, RO en markt: • V&W Procesversnelling • Politiek/Biza: Sober en doelmatige overheid (New Management stroom) • EZ marktstimulering en innovatie • EZ regelgeving • EZ Gebiedsontwikkelagenda’s(BV Nederland) • VROM duurzaamheid (gericht op schaarse energiebronnen) • Financien :druk op PPS (sinds Ruding vooral DBfM) • VROM en V&W: RO via MIRT en decentrale nieuwe WRO • RWSAgenda 2012: • “toonaangevend opdrachtgeverschap” : beter benutten van marktpartijen in alle fasen van een project o.a. vroege inschakeling van marktpartijen • “publieksgericht”: omgeving en gebruiker.

3. Spanning tussen infra en gebiedsontwikkeling • Gebiedsontwikkeling: • Integraal • Functie ingepast • Gebieds PPS • Gebiedsgericht: • Functie gestapeld • Functie gemitigeerd • Infra PPS

4. Kansen van een “brede” benadering: • Functie combinaties • Locatie optimalisatie (alignment en inpassing) • Optimalisatie ruimtelijke planning (functies op juiste plek) • Value capturing • Draagvlak • Gebiedsontsluiting • Samenwerkingsconstructie • Procesoptimalisatie (bijvoorbeeld WRO)

5. Voorbeeld omlegging A9 Badhoevedorp

6. Voorbeeld A2 Maastricht

7. Voorbeeld Marktverkenning Afsluitdijk

8. Voorbeeld Zuidas ontwikkeling (A10 en spoor)

9. Toegevoegede waarde marktbetrokkenheid: • Haalbaarheid en betaalbaarheid (commitment) • Conceptuele creativiteit (win-win’s en dilemma’s) • Integrale kijk (over grenzen heen) • Benadering vanuit gehele keten • Overheids onafhankelijk, draagvlak • Ervaring met gebiedsontwikkeling en functie combi • Business denken, financiering • Veelal ook grondposities Juiste partij, via het geschikte instrument, op het juiste moment betrekken !

10. Trends: • Gedegen tijdige afweging van marktbetrokkenheid (marktscan, marktconsultatie) • Betrokkenheid vroeg in het proces • Selectie van geschikte partij • Detailniveau overeenkomstig procesfase • Creatieve ruimte bieden • Creativiteit belonen (gunnen op waarde, transactiekosten, intellectueel eigendom) • Open dialoog gericht op kansen • Delen in plaats van verdelen (alliantie denken) • Betrokkenheid gericht op totale proces in plaats van contractmoment • Ketenintegratie

11. Gebruikte instrumenten marktbetrokkenheid: • Markscan • Vormvrije marktbetrokkenheid: • Marktconsultatie • Marktverkenning • Prijsvraag • Unsollicited Proposal • Geintegreerde contractvormen • Aanbestedingsvormen: • Concurrentie gerichte dialoog • Vervlechten van procedures • PPS/allianties

12. MarktscanGestructureerd de mogelijkheden van vroegtijdige betrokkenheid van de markt onderzoeken • Kan vroege betrokkenheid van de markt meerwaarde toevoegen aan het project? • Welke markt is interessant? • Wanneer (hoe vroeg) is zinvol de markt te betrekken? • Hoe kan de markt worden betrokken? Rijkswaterstaat 23 12 11 maart 2009

13. Marktbetrokkenheid zonder aanbesteding: • Marktconsultatie • Marktverkenning • Prijsvraag • Unsollicited Proposal • Prijs voor creativiteit? • Intellectueel eigendom • Welke “markt”? • Voorkennis • Intra- en interdepartementale afstemming Rijkswaterstaat 23 13 11 maart 2009

14. Geintegreerde contracten • D&B = D+B • Functioneel specificeren • Werking van F component • Concurrentie gerichte dialoog • O doen we veelal separaat Rijkswaterstaat 23 14 11 maart 2009

16. Dialoog(Concurrentie gerichte) Dialoog • Detailniveau • Dialoog = monoloog • Gericht op risico’s verdelen • Sterk gereguleerd, gejuridificeerd • Gelijkwaardigheid Rijkswaterstaat 23 16 11 maart 2009

17. Vervlechten van procedures • Bestuurlijk proces is leading • Democratie eist zijn vrijheid • Aanbesteding levert info aan bestuurlijk traject • Flexibiliteit in speelruimte aanbestedingsregelgeving • Step-out mechanisme => Voldoende stabiliteit scope (voorkeursbeslissing?) Rijkswaterstaat 23 17 11 maart 2009

18. PPS essenties: • Publiek-publiek samenwerking • Publiek-private samenwerking • Co-alignment van belangen • Samenwerking ontstaat uit een wil niet een noodzaak • Wil ontstaat uit het samen zoeken van kansen (win-win’s), meer dan uit het oplossen van een probleem. • Partijen zijn complementair, maar hebben elkaar wel nodig voor resultaat • Samenwerking is niet een contract (mensen die willen) • Wel heldere afspraken (alliantieregeling) als basis

20. Positionering PPS Ministerie V&W Politiek Collega departementen Regio Stakeholders RWS PPS Markt Marktketen van collegabedrijven, leveranciers, mkb, adviesbureau’s etc.

21. Een aantal stellingen tot slot: • Huidige marktinstrumenten zijn sterk infra gerelateerd en verhouden zich slecht tot integrale gebiedsontwikkeling • De huidige (GWW)cultuur is infra gerelateerd en verhoudt zich slecht tot integrale gebiedsontwikkeling • Win-win’s ontstaan door een houding van loslaten en kansen zoeken • Loslaten en kansen zoeken is risico’s durven nemen • Gebiedsontwikkeling is meer een proces (interactie), minder een project (control) • Samenwerken moet je willen, niet moeten • Vroege marktbetrokkenheid is noodzakelijk en nuttig • Het gaat erom de juiste partij, via het meest geschikte instrument, op het juiste moment te betrekken.

22. Vragen ? Rijkswaterstaat 23 22 11 maart 2009