Porez na dohodak građana u Srbiji

1. Porez na dohodak građana u Srbiji

2. Osnovni elementi poreza • Poreski obveznik • Ko je prema Zakonu obavezna da porez plati • ...razlikuje se od poreskog platca (poreski platac – lice koje vrši uplatu poreza na račun budžeta) • Poreska osnovica (predmet oporezivanja) • Na šta se porez plaća? • Poreske olakšice • Da li postoje izuzeća/oslobođenja od opšteg režima oporezivanja? • Poreske stope • Koliko poreza treba da se plati? • Oporezivanje dohotka građana u Srbiji (svi elementi) uređeno Zakonom o porezu na dohodak građana

3. Poreski obveznik • Poreski obveznici su fizička lica: • rezidenti Srbije - plaćaju u Srbiji PDG na dohodak ostvaren u Srbiji i svetu • nerezidenti - plaćaju u Srbiji PDG samo na dohodak ostvaren u Srbiji • Ko je poreski rezident Srbije? • Lice koje u Srbiji provede duže od 183 dana u periodu od 12 meseci • Lice koje ima centar poslovnih i životnih interesa u Srbiji (npr. zaposleno je u Srbiji ili mu porodica živi u Srbiji)

4. Predmet oporezivanja • Mešoviti sistem oporezivanja dohotka građana u Srbiji: • svi prihodi, osim nekih izuzetaka, oporezuju se cedularno tokom godine • lica koja ostvare prihod iznad određenog nivoa plaćaju dodatni godišnji porez na dohodak • Predmet oporezivanja • dohodak (zbir prihoda ostvarenih u toku kalendarske godine, umanjen za troškove povezane sa ostvarivanjem dohotka) • Oporezivi dohodak je manji od zbira prihoda po osnovu: • troškova vezanih za ostvarenje dohotka • izuzimanja određenih prihoda od oporezivanja • ostalih oslobađanja i olakšica

5. Predmet oporezivanja • U okviru PDG oporezuju se sledeći prihodi: • Zarade • Prihodi od samostalne delatnosti • Prihodi od autorskih prava, intelektualne svojine i sl. • Prihodi od kapitala • Kapitalni dobici • Ostali prihodi • Brojne vrste prihoda uglavnom socijalnog i humanitarnog karaktera (npr. socijalna pomoć, penzije i invalidnine, otpremnine, učeničke i studentske stipendije, premije i regresi za poljoprivredu i dr.) izuzete su od oporezivanja

6. Porez na zarade • Zarada čini preko 80% oporezivih prihoda fizičkih lica u Srbiji • Porez na zarade učestvuje sa oko 77% u prihodima od poreza na dohodak • Poreski obveznik • ...je fizičko lice koje ostvaruje zaradu • ...a poslodavac je poreski platac • Poreska osnovica • ...je bruto zarada i druga lična primanja iz radnog odnosa umanjeni za neoporezivi iznos • Neoporezivi minimum u 2013. iznosi oko 11.000 dinara • Poreska stopa - proporcionalna i iznosi 10% • Poreska oslobađanja • relativno brojna, ali nisu bilansno značajna (prevoz do posla, dnevnice, smeštaj na službenom putu, premije dobrovoljnog penzijskog osiguranja do određenog limita i dr.)

7. Doprinosi za socijalno osiguranje • Pored poreza, na zarade se plaćaju i doprinosi za obavezno socijalno osiguranje • ...platac doprinosa je poslodavac • Osnovica za obračun doprinosa: • Bruto zarada (ne umanjuje se za neoporezivi iznos) • Najviša osnovica za obračun doprinosa – petostruka prosečna zarada u Srbiji • Najniža osnovica za obračun doprinosa – 35% prosečne zarade u Srbiji • Stope doprinosa (37,8%): • Penzijsko i invalidsko osiguranje 24% (12% na teret zaposlenog i 12% na teret poslodavca) • Zdravstveno osiguranje 12,3% (6,15% na teret zaposlenog i 6,15% na teret poslodavca) • Osiguranje za slučaj nezaposlenosti 1,5% (0,75% na teret zaposlenog i 0,75% na teret poslodavca)

8. Obračun poreza na zaradu i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje

9. Primer obračuna poreza i doprinosa na zaradu

10. Porez na prihode od samostalne delatnosti • Predmet oporezivanja • prihod ostvaren pružanjem profesionalnih usluga, kao i od drugih delatnosti, koji nije oporezovan po drugom osnovu • Poreski obveznik • preduzetnik (npr. frizeri, advokati, poljoprivrednici...) • Poreska osnovica - oporeziva dobit koja se utvrđuje: • u skladu za Zakonom o porezu na dobit (preduzetnici koji vode dvojno knjigovodstavu) ili • Zakonom o porezu na dohodak građana (preduzetnici koji vode prosto knjogovodstvo) • Poreska stopa iznosi 10% • Poreske olakšice se odobravaju na način definisan Zakonom o porezu na dobit

11. Porez na prihode od samostalne delatnosti • Mogućnost paušalnog oporezivanja • za lica koja nisu u stanju da vode poslovne knjige ili bi im vođenje knjiga otežalo obavljanje delatnosti • Paušalni prihod i iznos poreske obaveze određuje Poreska uprava • Pravo na paušalno oporezivanje nemaju: • Osnivači ortačkih radnji • Preduzetnici koji ostvaruju prihod iznad određenog iznosa (sada preko 8 mliona dinara) • Obveznici PDV, i dr.

12. Porez na prihode od autorskih prava, intelektualne svojine i sl. • Poreski obveznik • fizičko lice imalac prava ili naslednik koji ostvaruju prihod po ovom osnovu • Poreska osnovica • neto prihod (bruto prihod umanjen za stvarne ili normirane troškove koji iznose 34%/43%/50% bruto prihoda) • Nominalna poreska stopa iznosi 20% • ... a efektivna? • Nema poreskih oslobađanja • ... ali postoji mogućnost vremenskog razgraničenja prihoda do 5 godina

13. Porez na prihode od kapitala • Predmet oporezivanja • prihodi od kamata, dividendi, udela u dobiti, izdavanja u zakup nepokretnosti • Poreski obveznik • fizičko lice koje ostvaruje te prihode • poreski platac je preduzeće koje isplaćuje dividendu, banka koja isplaćuje kamatu... • Poreska osnovica - ostvareni bruto prihodi • Poreska stopa iznosi 15% • Poreska oslobađanja • kamate na dinarsku štednju i prihod od hartije od vrednosti države i NBS

15. Porez na kapitalne dobitke • Predmet oporezivanja • kapitalni dobitak koji se definiše kao razlika između prodajne i revalorizovane nabavne cene • oporezuje se realizovani dobitak prilikom prodaje: • prava vlasništva nad nekretninama • udela i vlasničkih hartija od vrednosti i dr. • Poreska osnovica • pozitivna razlika između prodajne cene i revalorizovane nabavne cene • Prodajna cena je ugovorene cena ili cena koju odredi poreski organ (ako je ugovorena cena manja od tržišne) • Poreska stopa iznosi 15% • Mogućnost prebijanja kapitalnih dobitaka i kapitalnih gubitaka, kao i prenošenje gubitaka u naredni period (do pet godina) • Poresko oslobađanje • pri prodaji nekretnina, ako poreski obveznik ostvareni prihod iskoristi za rešavanje stambenog pitanja (sopstvenog ili članova porodice)

16. Porezi na ostale prihode • Ostali prihodi • od izdavanje pokretnih stvari u zakup, dobitaka od igara na sreću, od osiguranja lica, prihodi sportista i sportskih stručnjaka i dr. • Poreski obveznik - fizičko lice koje ostvruje navedene prihode • Poreski platac – isplatilac prihoda • Poreska osnovica • ostvareni bruto prihod umanjen za normirane troškove • Kod igara na sreću nema normiranih troškova, ali postoji minimalni iznos za oporezivanje • Poreska stopa iznosi 20%

17. Godišnji porez na dohodak građana • Poreski obveznici su: • Lica koja su ostvarila dohodak veći od trostrukog iznosa godišnje prosečne zarade • Godišnji PDG u Srbiji plaća oko 17 hiljada ljudi (<1% ukupnog broja poreskih obveznika) • Predmet oporezivanja • zbirni iznos svih oblika prihoda osim prihoda od kapitala, kapitalne dobiti i dobitaka od igara na sreću • Dohodak za oporezivanje • Zbirni godišnji prihod umanjen za porez na dohodak i doprinose za socijalno osiguranje plaćene tokom godine, kao i za neoporezivi deo dohotka

18. Godišnji porez na dohodak građana • Poreska osnovica - razlika između dohotka za oporezivanje i ličnih odbitaka: • Za poreskog obveznika u iznos od 40% od prosečne godišnje zarade u Srbiji • Za svako izdržavano lice u iznosu 15% od prosečne godišnje zarade u Srbiji • Navedeni odbici mogu da iznose najviše 50% dohotka za oporezivanje • Poreske stope su progresivne i iznose: • 10% - do nivoa šestostruke prosečne godišnje zarade, odnosno 15% na iznos preko šestostruke prosečne godišnje zarade • 10% do nivoa osmostruke prosečne godišnje zarade, odnosno 15% na iznos preko osmostruke prosečne godišnje zarade (za rezidente strance i rezidente građane Srbije upućene na rad u inostranstvo)

19. Zadatak 1. • Novak Đoković je poreski rezident Monaka. On je u 2013. godini ostvario sledeće prihode: prihod od dividende iz Nemačke, prihod od pobede na teniskom turniru u SAD i prihod od davanja u zakup stana u Srbiji. • Na koje bi prihode Novak Đoković trebalo da plati porez u Srbiji? • ...a na koje prihode bi trebalo da plati porez u Srbiji, kada bi bio poreski rezident Srbije?

20. Zadatak 2. • Ivana je u novembru 2013. godine ostvarila bruto zaradu od 50.000 dinara, Jovan je ostvario bruto zaradu od 12.000, a Tamara bruto zaradu od 380.000 dinara. Prosečna zarada u Srbiji iznosi 45.000 dinara. Neoporezivi limit iznosi 11.000 dinara. • Koliko iznosi Ivanina, Jovanova i Tamarina obaveza za porez na zaradu? • Koliko iznosi obaveza za doprinose za socijalno osiguranje na teret zaposlenog za svakog od njih? A na teret poslodavca? • Koliko iznosi neto zarada svakog od njih? • Koliko svako od njih ukupno košta svojeg poslodavca?

21. Zadatak 3. – za domaći • Na osnovu rezultata dobijenih u zadatku 2, ocenite da li je fiskalni tretman zarada zaposlenih u Srbiji progresivan, proporcionalan ili regresivan. Odgovor obrazložite analitički i grafički.

22. Zadatak 4. - domaći • Petrova obaveza za porez na zaradu u novembru 2012. iznosi 40.000 dinara. Neoporezivi deo zarade je 7.822. dinara, a prosečna bruto zarada u Srbiji iznosi 50.000 dinara. Koliko iznosi Petrova neto zarada, a koliko on ukupno košta svojeg poslodavca?

23. Domaći zadatak za danas • Vlada u cilju smanjenja fiskalnog deficita namerava da ostvari dodatne poreske prihode u iznosu od 10 mlrd dinara. Predstavnici jedne političke opcije zalažu se za to da se uvede opšti porez na dohodak građana po jedinstvenoj stopi. Ukupan godišnji dohodak građana iznosi 100 mlrd dinara, dok dohodak od kapitala (pq) iznosi 33 mrld dinara. Kompenzovana elastičnost tražnje za ukupne dohotke građana iznosi 0,3, dok kompenzovana elastičnost tražnje za dohotke od kapitala iznosi 1,5. • Izračunajte višak poreskog tereta (kao % poreskih prihoda) koji bi nastao u slučaju uvođenje ovog poreza?