Áhrif hagræðingar og sparnaðar í heilbrigðiskerfinu á fjölskyldur Kristín Björnsdóttir

1. Áhrif hagræðingar og sparnaðar í heilbrigðiskerfinu á fjölskyldurKristín Björnsdóttir Stefnumótun í heilbrigðiskerfinu og áhrif hennar á líf kvenna - Morgunverðarfundur á vegum Heilbrigðishóps Feminista félagsins á Grand Hótel í Reykjavík 28. október 2003

2. Hagræðing og sparnaður í heilbrigðiskerfinu • Legutími styttur • Reynt að fyrirbyggja innlögn á stofnanir • Aukin áhersla á göngudeildarþjónustu • Þjónustugjöld tekin upp á fleiri sviðum • Þátttaka sjúklings í kostnaði aukin

3. Hagræðing í heilbrigðiskerfinu (framh.) • Viðfangsefni heilbrigðis-þjónustunnar endurskilgreind – fleiri viðfangsefni félagslegs eðlis og falla því ekki undir heilbrigðisþjónustu • Aukin áhersla á sjálfshjálp sjúklinga og fjölskyldna

4. Hagræðing í heilbrigðiskerfinu (framh.) • Áhersla á óbeina þjónustu – styðja til sjálfshjálpar frekar en veita beina aðstoð • Auknar væntingar til almennings um framkvæmd sérhæfðra viðfangsefna • Stóraukin notkun upplýsinga- og fjarskiptatækni. Símaráðgjöf, ráðgjöf veitt um sjónvarp – telehealth care

5. Afleiðingar fyrir almenning • Umfangsmikil vinna skilgreind utan heilbrigðisþjónustunnar • Aukin útgjöld heimilanna • Ábyrgð á æ stærri þætti þess sem áður taldist heilbrigðisþjónusta er nú hluti af daglegu lífi fjölskyldunnar

6. Afleiðingar fyrir fjölskyldur Þær breytingar sem orðið hafa á heilbrigðiskerfum Vesturlanda á liðnum árum fela í sér umfangsmikla tilfærslu á ábyrgð á heilsu og vinnu við umönnun frá hinu opinbera til fjölskyldna

7. Lög um heilbrigðisþjónustu Fyrstu lögin um heilbrigðisþjónustu voru staðfest á Alþingi árið 1973 og tóku gildi 1. janúar árið eftir. Þau hefjast með hinni fleygu setningu: Allir landsmenn skulu eiga rétt á bestu heilbrigðisþjónustu sem völ er á til verndar andlegri, líkamlegri og félagslegri heilbrigði (lög um heilbrigðisþjónustu, nr. 97/1990).

8. Hvernig eru (nútíma)fjölskyldur? • Samsettar – óhefðbundnar og breytilegar • Einstæðir foreldrar • Atvinnuþátttaka kvenna stóraukin • Langur vinnudagur – krafa um að standa sig í samkeppninni • Samlokukynslóðin

9. Áhrif innan fjölskyldna Hver tekur að sér hin óformlegu umönnunarstörf í fjölskyldum? • Rannsóknir víða í heiminum sýna að það eru oftar konur sem veita umönnun á heimilum, en þó taka karlmenn víða mikinn þátt (mismunandi eftir löndum og aldri) • Í sumum tilvikum eru það börn sem annast um foreldra eða systkini

10. Óformleg umönnun – áhrif og afleiðingar • Streita • Álag • Heilbrigðisvandamál – þunglyndi, svefnerfiðleikar, háþrýstingur • Félagsleg vandamál – einangrun, fjárhagslegir erfiðleikar

11. Áhrif hagræðingar á konur (rannsóknir) • Konur sinna heimilisstörfum snemma eftir að þær útskrift af sjúkrahúsi • Konur fá síður aðstoð heima en karlar • Konur upplifa óformlega umönnun neikvæðar en karlar

12. Konur og velferðarríkið • Hin Norrænu velferðarríki – jöfn atvinnuþátttaka kynjanna og jöfn laun • Hið opinbera skipuleggur umfangsmikla þjónustu sem er forsenda jafnréttis • Því er afar mikilvægt fyrir konur að varðveita velferðarþjónustu

13. Siðfræði og velferð • Varðveita og efla frelsi • Við erum öll háð hvort öðru á ákveðnum tímum í lífinu • Til að viðhalda og efla frelsi þarf hið opinbera að styðja aðstandendur – doula • Umönnun er ekki einkamál fjölskyldunnar

14. Leiðir • Rannsaka þarf afleiðingar hagræðingar með hliðsjón af aðstæðum heima og kynjamun • Efla þjónustu sem kemur til móts við þarfir þeirra sem búa heima • Þjónusta sveigjanleg og fjölbreytt • Tryggja þarf launajafnrétti kvenna og karla

15. Leiðir • Jafnréttisáætlun í umönnunarmálum • Umönnun þarf að verða hluti af lífi allra • Taka þarf tillit til umönnunarábyrgðar á vinnustöðum – sveigjanlegur vinnutími og vinnuhlutfall - umönnunarleyfi