Bilgi Okuryazarlığı Programlarının Önemi ve Planlanması

1. Bilgi Okuryazarlığı Programlarının Önemi ve Planlanması Prof. Dr. Serap Kurbanoğlu serap@hacettepe.edu.tr Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü 1

2. Bilgi okuryazarlığı - tanımlar • Bilgi okuryazarlığı, bilgiye ulaşma ve bilgiyi kullanma becerisidir (AASL & AECT, 1998) • Bilgi okuryazarlığı, bilgi problemlerini çözme becerisidir (ALA, 2000) • Bilgi okuryazarlığı, bilgi gereksinimini tanımlama, gereksinim duyulan bilgiyi bulma, değerlendirme, etkin şekilde kullanma ve iletme becerisidir

3. Görsel okuryazarlık Ağ okuryazarlığı Bilgisayar okuryazarlığı Medya okuryazarlığı Kavram kargaşası

4. Yaşam boyu öğrenme Bağımsız öğrenme Bilgi okuryazarlığı

5. Bilgi okuryazarlığının önemi • Yaşam boyu öğrenmenin temel şartıdır • Yeni bilgi üretimi için zorunludur • Mevcut bilgiyi ve becerileri geliştirme olanağı sağlar • Gelişmeleri anlama ve kavramaya yardımcı olur • Öngörü kazandırır • Kişisel, mesleki ve entellektüel gelişime yardımcı olur • Nitelikli iş gücü ve güçlü toplumlar yaratır • Değişimle başa çıkabilmeyi sağlar • Bireylerin, kurumların ve ulusların rekabet gücünü artırır • Fırsat eşitliği sağlar • İş bulmayı kolaylaştırır • Kişisel seçenekleri artırır • Sosyal dışlanmayı engeller • Sosyo ekonomik gelişim için gereklidir • Bilgi toplumuna uyum sağlamaya yardımcı olur

6. Elektronik çağda bilgi okuryazarlığı • Bilgi okuryazarlığının önemi artıyor • Bilgi okuryazarlığı eğitiminin kapsamı genişliyor • Bilgi okuryazarlığı eğitiminin formatı değişiyor

7. Bilgi miktarındaki artış

8. Bilgi miktarındaki artış

9. Bilgi miktarındaki artış

10. Bilgi miktarındaki artış

11. Bilginin niteliğindeki belirsizlik

12. Yeni neslin özellikleri

13. Yeni neslin özellikleri

14. Yeni neslin özellikleri

15. Yeni neslin özellikleri

16. Etik konular

17. Bilgi okuryazarlığı becerileri hiç bu kadar önemli olmamıştı • Bilginin katlanarak artışı karşısında bilgi okuryazarlığı becerilere her zamankinden daha fazla gereksinim var • Niteliği belirsiz bilginin artışı eleştirel düşünce becerilerinin önemini artırıyor • Yeni neslin bilgi arama ve bilgi kaynaklarını kullanma konusundaki eğilimleri bilgi okuryazarlığı becerilerinin önemini artırıyor • Olanakların ve yeni ortamların etik davranışlar konusunda yarattığı karmaşanın çözülebilmesi için bilgi okuryazarlığı becerilerine ihtiyaç var

18. Bilgi okuryazarlığı eğitiminin içeriği genişliyor • Yeni bilgi kaynakları (wikiler, bloglar, vb.) • Yeni web araçları (Technorati, RSS feed, vb.) • Yeni bilgi kaynaklarının değerlendirilmesi • Sosyal web’i kullanmanın faydaları ve tehlikeleri • Etiketleme ve folksonomi (kişiselleştirilmiş sınıflama) • Yeni kaynak türlerine gönderme • Sosyal web’de etik sorunlar

19. Bilgi okuryazarlığı eğitiminin fromatı değişiyor • Gelişen teknoloji ve yeni neslin beklentileri bilgi okuryazarlığı eğitiminde değişiklikler gerektiriyor • Eğitimde yeni yaklaşımlar/araçlar denemenin zamanı • Kullanıcının ilgisini çekebilecek programlar hazırlamak önem kazanıyor • Kullanıcıyla bulunduğu ve hoşlandığı ortamda buluşmak önem kazanıyor • Web 2.0 ortamları yeni nesle ulaşmak için uygun ortamlar gibi görünüyor

20. Bilgi okuryazarlığı eğitimi 2.0 .

21. Bilgi okuryazarlığı eğitiminin önemi Araştırmalara göre öğenciler; • üniversiteye temel bilgi okuryazarlığı becerilerinden yoksun geliyorlar • üniversiteden bilgi okuryazarlığı becerilerinden yoksun mezun oluyorlar • bu becerileri kendi kendilerine geliştiremiyorlar

22. Bilgi okuryazarlığı programlarının gerekliliği • Öğrencilere bilgi okuryazarlığı becerilerini kazanma ve kullanmaları için fırsatlar yaratılmadıkça bu beceriler geliştirilemez • Bilgi okuryazarlığı becerileri günümüzde akreditasyon kurumları ve iş verenler tarafından istenen beceriler haline gelmiştir • Diplomaların ömrü kısalmıştır. Öğrencilerin okulda öğrendikleri ya unutmakta ya da güncelliğini hızla kaybetmektedir. Bu durum formal eğitim sürecinden sonra da öğrenmenin devam etmesini zorunlu kılmaktadır

23. Bilgi okuryazarlığı programlarının gerekliliği Bilgiyi kullanma becerilerinden yoksun bir gelecek nesil; bilginin toplanması, düzenlenmesi, depolanması, erişimi ve uzun süreli korunması adına yapılan tüm yatırımların çöpe atılması demektir. (Rockman, 2004)

24. Eğitim programlarının planlamaya başlarken • Tekerleği yeniden keşfetmeyin: • Kuruma uygun bir BO modeli seçin • BO standartlarını adapte edin • Başkalarının tecrübelerinden öğrenin (iyi uygulamaları örnek alın) • Bir stratejik plan hazırlayın • Kütüphanenin, kütüphanecinin ve öğretmenlerin BO eğitimindeki rollerini ve sorumluluklarını belirleyin • Bilgi kaynakları ve erişim araçlarını öğretmenin ötesine geçin. Araştırma sürecini öğretin • Sorunlarla karşılaşmaya hazırlıklı olun 24

25. Potansiyel sorunlar • Alt yapı, finansal ve insan kaynakları ile ilgili sorunlar • Yönetimden ve öğretim üyelerinden destek alamamak • Hedeflerin, amaçların net olmaması • Varsayımlar • Statü problemi • Değişime gösterilen direnç • İletişimle ilgili sorunlar (farklı dillerde konuşmak) • Öğrenci motivasyonu (öğrenciler ekstra hiç bir şey yapmak istemezler) • Mükemmellliyetçilik 25

26. Planlama 26

27. Planlama • Misyon (amaç ve hedeflerin belirlenmesi) • Eylemlerin belirlenmesi • Çevre araştırması / taraması • Fırsatlar ve tehditler • Kaynaklar • Bütçe • Yönetimsel ve kurumsal destek • Müfredatla bütünleştirme • İşbirliği • Pedagoji • Duyuru ve tanıtım • Değerlendirme • Öğrencinin özellikleri • Öğretim ortamı ve formatı 27

28. Öğretim ortamı ve formatı Çok çeşitli yaklaşımlar mümkün: • Derslere entegre edilmiş eğitim • Müstakil dersler • Jenerik eğitim • Konu spesifik eğitim • Seminerler • Çalışma yaprakları • Web tabanlı eğitim • Kütüphane turları • Video sunumları 28

29. Öğretim ortamı ve formatına karar vermek • Eğitim programının hedefleri ve içeriğiyle uyumlu olmalı • Olanaklar göz önüne alınmalı • Birden fazla yaklaşım bir arada kullanılabilir 29

30. Web-tabanlı eğitimin avantajları • 7/24 heryerden erişilebilir olması • Herkesin kendi birikimi ve öğrenme hızına göre ilerlemesine olanak sağlaması • Her tür platfromdan erişilebilir olması • Erişimin kontrol edilebilmesi • İçeriğin hızla ve kolayca güncellenebilmesi • Kaynak yetersizliği problemine çözüm olması (personel, yer, ekipman, vb.)

31. Web-tabanlı BO eğitimi • Popülerlik kazandı • Pek çok kütüphane web-tabanlı bo eğitim programları sunuyor • Bu programlar bazen yüz yüze eğitime alternatif olarak kullanılırken, bazen destekleyici olarak kullanılıyor

32. Web-tabanlı BO eğitimi • İstenen niteliklerde yeterli sayıda personel olmadığı zaman iyi bir seçenek • Danışma kütüphanecilerine zamanlarını ve enerjilerini disipline yönelik ileri düzey (yüz yüze) eğitim programlarına ayırma olanağı sağlıyor • Çok sayıda kullanıcıya kısa sürede ulaşma olanağı sağlıyor

33. Web-tabanlı BO eğitimi programlarının geliştirilmesi • Özel yazılımlar kullanmayı gerektiriyor • İçerik geliştirmeyi gerektiriyor • Çeşitli konularda uzmanlık gerektiriyor • Teknik • Pedagojik (materyal geliştirme) • Estetik (grafik tasarımı) • Zaman gerektiriyor • Finansal kaynak gerektiriyor

34. Açık kaynak avantajını kullanmak • Minimum kaynak harcaması • Açık kaynak yazılımlar • Açık kaynak hazır programlar • Hazır programların içeriği büyük ölçüde jenerik • Açık kaynak materyaller • metin • görsel • oyunlar • testler ve egzersizler

35. Açık kaynak - yazılım

36. Library à la Carte

37. Açık kaynak – içerik • Digital materyallerin paylaşılması, yeniden düzenlenerek, kullanılmasına olanak sağlayan düzenleme • Digial ortamda üretilmiş materyallerin maksimum düzeyde kullanımını sağlamak amacıyla geliştirilmiş bir uygulama

38. Açık kaynak – BO eğitim paketleri

39. Açık kaynak – BO eğitim paketleri

40. Components of modules

41. Games

42. Games

43. Açık kaynak – BO ölçme aracı

44. Açık kaynak – BO ölçme aracı

45. Tekerlek icat edildi!

46. Tekerleği yeniden icat etmeye gerek yok!

47. Teşekkürler Prof. Dr. Serap Kurbanoğlu serap@hacettepe.edu.tr Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü 47