SİNÜZİTE YAKLAŞIM VE RADYOLOJİK DEĞERLENDİRME

1. SİNÜZİTE YAKLAŞIM VE RADYOLOJİK DEĞERLENDİRME Araş.Gör.Dr.Tülay ALTINEL TÜTF Aile Hekimliği AD 16.01.2006 http://ailehekimligi.trakya.edu.tr

2. AMAÇ • Katılımcıların sinüzit hakkında ve sinüzitin radyolojik değerlendirilmesi konusunda bilgilendirilmeleri amaçlanmıştır.

3. TANIM • Bir veya daha fazla paranazal sinüs mukoperiostiumunun enflamasyonuna SİNUZİTdenir

4. EPİDEMİYOLOJİ • Yıllık insidans 135/1000 • Erişkinlerde ÜSYE’nın %0,5 i sinüzitle sonuçlanır • Yılda 8-9 ÜSYE geçiren çocuklarda %5-10’u sinüzitle sonuçlanır • Erişkinlerde en sık maksiller > etmoid > frontal > sfenoid • Çocuklarda en sık etmoid • Maksiller sinüzit süt çocuklarında çok nadir, 4 yaş sonrası sıklığı artar • Maksiller sinüzitlerin %10 u enfekte diş apsesinden kaynaklanır

5. PATOGENEZ OSTEOMEATAL KOMPLEKS veya sinüs osteomu mukozal ödem Sinüs osteom tıkanıklığı Sinüs O2 konsantrasyonu azalır , Siliya fonksiyonu bozulur , Sekresyon koyulaşır,sinüste birikir Bakteriyel çoğalma SİNÜZİT

6. Frontal , maksiller, anterior etmoid sinüs Meatus media Sfenoid, Posterior etmoid sinüs Meatus posterior

7. Hastalık önce burundan başlar (rinit), ostiumlar vasıtası ile sinüslere ilerler. • Bu nedenle “RİNOSİNOZİT” olarak adlandırmak daha doğru. • Genellikle birden fazla sinüs tutulmuştur. Nedeni osteomeatel kompleks. • NAMCS çalışması: Sinüzit , antibiyotik tedavisi verilen 5. en yaygın hastalık

8. OSTEOMEATAL KOMPLEKS (OMK) • Maksiller, anterior etmoid ve frontal sinüs ostiumları bulunur. • OMK bölgesindeki ostiumlar dar (<3mm) , hafif ödemde bile sinüzit olabilir. • Anterior rinoskopi ve direkt sinüs grafisi ile iyi değerlendirilemez • OMK koronal paranazal sinüs CT ile görüntülenir.

9. ETİYOLOJİK SINIFLAMA ENFEKSİYOZ Viral Viral-bakteriyal Bakteriyal Fungal NONENFEKSİYOZ Allerjik Toksik SINIFLANDIRMA • HASTALIĞIN SÜRESİNE GÖRE • Akut • Subakut • Rekürrent akut • Kronik

11. SINIFLANDIRMA LOKALİZASYONA GÖRE SINIFLAMA • Maksiller • Frontal • Etmoidal • Sfenoidal • Polisinüzit • Pansinüzit

12. ÜSYE Allerjik rinit Anatomik varyasyonlar (tonsiller-adenoit hipertrofi,septum deviasyonu,nazal polip,damak yarığı…) Dental enf./girişim/ travma İritan inh. (sigara) İyatrojenik(mek.vent.,nazotrekeal/nazal tüp) Nazal kuruluk Barotravma Sistemik faktör (DM, steroid td.,imm.yetm, malnutrisyom,…) PREDİSPOZAN FAKTÖRLER American Family Physician® > Vol. 58/No. 8 (November 15, 1998)

13. SİNÜZİT ETKENLERİ • Akut Sinüzit: S.pneomonia ve H influenza ( %70 ) Moraksella catarrhalis (%25)( çocuk ) Streptokoklar (%8) (erişkin) S.aureus (%6) (erişkin) Diğer ( Neisseria,anaeroblar, Gr(-)kok) Virüsler( çocuklarda %10 ) Funguslar ( Aspergillus ..) • Kr. Sinüzit: Anaeroplar (en sık) Streptokoklar, H. İnfluenza S.aureus

14. SİNÜZİT ETKENLERİ

15. TANI • ANAMNEZ* • FM* • GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ Direkt radyografi Endoskopik görüntüleme CT / MR • LABORATUAR (lökosit ,CRP,alerji testleri, nazal smaer, imminolojik araştırma, kültür, biyopsi)

16. ANAMNEZ • Predispoze eden faktörler sorgulanır (ÜSYE,barotravma, alerji,diş enf.,iritan madde inh., ) • Ek hastalık ( DM,immun yetm.,malnutriston,kistik fibrozis) • Lokal Semtomlar • Yüz/baş ağrısı • Burun tıkanıklığı • Burun akıntısı • Geniz akıntısı • Öksürük (sabah ) • Ağız kukusu • Ses kısıklığı • Koku alma boz. • Periorbital şişlik (öz.çocukta) • Genel Semptomlar • Halsizlik • Kırgınlık • Çalışma isteksizliği • Depresyon • Ateş

17. ANAMNEZ • Baş ağrısı:öne eğilme ,öksürme ,başını sallama ile artar , basınç hissi veya zonklayıcı şekilde, özellikle başın ön bölümündedir. • Erişkinde tek taraflı burun akıntısı sinüziti düşündürür • Baş ağrısı tutulan sinüs üzerinde hissedilir • Maksiller sinüzit: yanak üstü, üst dişlerde • Frontal sinüzit: alında • Etmoid sinüzit: burun mediali ve göz çevresinde • Sfenoid sinüzit: verteks,oksipital veya bitemporalde

18. ANAMNEZ • Göz çevresinde ödem ve yanak hizasında basmakla artan ağrı Akut Sinüzitin en tipik bulgusudur. • Geceleri şiddeti artan burun tıkanıklığı Kronik Sinüzitin en önemli bulgusudur • Kr.sinüzitte göz çevresinde ve alın hizasında sinsi baş ağrısı var. • Kr.sinüzit hastalarında >%50 alerjik faktörler bulunur.

19. ANAMNEZ

20. FİZİK MUAYENE • Pürülan nazal akıntı • Nazofarinkste postnazal pürülan akıntı • Burun mukozasında ödem ve hiperemi • Tutulan sinüs perküsyonu ile hassasiyet • Pradizpoze eden bulgular ( anatomik varyasyonlar..)

21. MAJÖR Yüzde basınç hissi/ ağrı Nazal obstrüksiyon Nazal/postnazal pürülan akıntı Hiposmi/anosmi Ateş (akut sinüzitte) MİNÖR Baş ağrısı Ateş(akut sinüzitte çok) Halitozis Diş ağrıları Öksürük Gözlerde ağrı/ basınç SİNÜZİT BULGU VE SEMPTOMLARI AAFP > Vol. 63/No. 1 (January 1, 2001) Adapted with permission from Hadley JA, Schaefer SD. Clinical evaluation of rhinosinusitis: Otolaryngol Head Neck Surg 1997; 117(3 pt 2):S8-S11.

22. Akut ve kronik sinüzit tanısında diğer nazal somptrom/bulgular yoksa, ateş veya yüz ağrısı/basınç hissi anlamlı değil • Semptomların 5 gün sonra kötüleşmesi • Semptomlar >10 gün sürmesi • Viral enfeksiyonla orantılı olmayan semptom AKUT BAKTERİYAL SİNÜZİT ? AAFP > Vol. 63/No. 1 (January 1, 2001)

23. GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ • DİREKT SİNÜS GRAFİSİ Teşhisi desteklemek için kullanılabilir WATERS : Maksiller ve frontal CALDWELL: Frontal ve kısmen etmoid LATERAL : Sfenoid ve post. frontal SUBMENTOVERTEKS : Sfenoid ve post.etmoid

24. DİREKT GRAFİDEKİ PATOLOJİLER • SİNÜS KAPALILIĞI (opak ) • MUKOZA KALINLAŞMASI (MK>6mm,uzun süreli olay) • HAVA-SIVI SEVİYESİ (akut sinüziti gösteren en önemli bulgu) MK sinüs duvarına paralel, sinüs konturuna uygun Mukoza polipoid yapıda , MK konveks görünümde Enfeksiyoz olay Alerjik olay

27. Sol maksiller sinüste opasite Sağ maksiller sinüste kist

28. DİREKT GRAFİNİN DEZAVANTAJI ? • Majör sinüsler konusunda önemli bilgi verir ancak, OMK bölgesi hakkında yeterli bilgi vermez

29. NAZAL ENDOSKOPİ • Medikel td.ye dirençli olgularda • Kr. Sinüzitte • Anatomik bozukluklar saptanır,kültür alınabilir, tedavi yapılabilir. • FONKSİYONEL ENDOSKOPİK SİNÜS CERRAHİSİ (FESS) ile kr.sinüzitlerin %90 ı tedavi edilir • Teşhis edilen her kr.sinüzit önce medikal tedavi edilmeli. • Kalıcı iltihabi değişiklikler varsa FESS uygulanır.

30. PARANAZAL SİNÜS CT • Sinüzit tanısında “ALTIN STANDART” • Sinüzit yaygınlığını,predispozan durumları,OMK anatomisini gösterir • Medikal td.ye cevapsız ,rekürrent akut sinüzit veya kr.sinüzitlerde ve operasyon düşünülen hastalarda yapılabilir.

31. Coronal computed tomographic scan (A,B,C) (bone windows, noncontrasted) through the paranasal sinuses anterior (frontal sinuses) to posterior (sphenoid sinuses). Diffuse pansinusitis with mucosal thickening and polyposis is seen. In addition, fluid is evident in a concha bullosa cell (aerated middle turbinate) on the patient's left (see arrow in B).

32. tümör

33. TEDAVİ • Diyet • Buhar • SF ile yıkama,sprey (geçici rahatlama) • Mukolitik ajanlar • Antihistaminik (Alerjiye bağlı sinüzitte) • İnranazal steroid (Semptomatik subakut ve kronik sinüzitte ) • Analjezik-antiinflamatuar

34. Topikal dekonjestan (En fazla 3-4 gün ) Phenylephrin (Rinosil damla , 6 x 2-3 damla) Naphazolin (Deltarhinol damla, 3 x 1-2 damla) (Sulfarhim burun merhemi, 3x1) Oxymetazoline (İliadin damla/sprey , 2 x 1-2) Xylometazoline (Otrivin sprey, 2-3 x 2-3 paf) (Rinizol damla/sprey,2-3 x 2-3 ) • Oral dakonjestan • Antibiyotik (En az 10 gün)

35. AAFP, Vol.58/No.8 (November 15 ,1998)

36. Semptomatik tedavi,hidrasyon ve gözlem Semptomların 5 gün sonra kötüleşmesi,Semptomlar >10 gün sürmesi,Viral enf. orantısız semptom: BAKRERİYAL ENF. ? Semptom ve bulgularda 5-7 günde gerileme varsa: VİRAL ENF lehine Senptomatik td. ve gözleme son verilir Sağlıklı erişkinde, toplumsal kaynaklı enf.; yüksek doz amoxicillin veya TM-SX , 7-14 gün Hospitalize,DM,renal yetm,immün yetm.,kr.ac hast.,kistik fibtozis, rekürrent akut enf. olup 8-9 hafta içinde antb. tedavisi alanlarda ; geniş sprekrumlu ve beta-laktamaz-rezistan AB , 7-14 gün 2-3 günde düzelme yok ise geniş spektrumlu ve beta-laktamaz-dirençli antb.7-14 gün AAFP: Vol.63/No 1(january1,2001)

37. LOKAL Mukozal kalınlaşma Nazal polip Osteomiyelit Oroantral fist ORBİTAL Preseptal sellülit Orbital sellülit Subperiostal abse Orbital abse Körlük SOLUNUMSAL Adenoit Tonsillofarenjit Larenjit KOAH ve astımı şiddetlendirir İNTRAKRANİYAL Menenjit Epidural/subdural apse Beyin apsesi Kavernöz sinüs tromboflebit KOMPLİKASYONLAR

38. SİNÜZİT ÖNLENEBİLİR Mİ ? • Günlük hayat koşullarında değişiklik yapılarak sinüzit riski azaltılabilir • Evlerde nem oranı %35-50 tutulmak • Alerji kontrol altına alınmak • Burnu tahriş eden maddelerden (sigara dumanı..) uzak durmak • Dengeli beslenmek,düzenli egzersiz yapmak • Uçak seyahati ve su altı dalışlardan kaçınmak • Soğuk algınlığı sırasında bol su içmek • Enfeksiyonu olan insanlarla ilişkileri sınırlamak veya önlem almak (el yıkama, ortak eşya kullanmama..)

39. KAYNAKLAR • American Family Physician® > Vol. 58/No. 8 (November 15, 1998),Acute Sinusitis: A Cost-Effective Approach to Diagnosis and Treatment • American Family Physician®> Vol. 63/No. 1 (January 1, 2001),Adult Rhinosinusitis: Diagnosis and Management • KBB Hastalıkları Tanı ve Tedavide İlk Adım; Prof.Dr Metin Önerci;Sinüzit, S:60-68 • www.almanhastanesi.com.tr/makale/makaleler/sinuzit.htm • www.tip2000.com/doktorlar/sinuzit.html