BULAŞICI HASTALIKLAR BİLDİRİM SİSTEMİ

1. BULAŞICI HASTALIKLAR BİLDİRİM SİSTEMİ İZMİR İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAŞICI HASTALIKLAR ŞUBESİ Uzm. Dr. Eşe Esen Özakbaş

2. SÜRVEYANS

3. Sağlık Olaylarını Neden İzliyoruz ? Hastalığın uzun dönemde gidişini izlemek Etken ve konakçı faktörlerindeki değişimleri saptamak Sağlık hizmet sunumundaki değişiklikleri saptamak Hastalık oluşum ve dağılımındaki değişiklikleri saptamak

4. Sürveyans Toplumsal programlarda planlama, uygulama, izleme ve değerlendirme yapabilmek için sistematik veri toplama, bu verileri analiz etme, yorumlama ve ilgili kurum/kuruluşlarla paylaşma işlemlerinin tümüdür.

5. Sürveyans şeması Sistematik veri toplama Verilerin Analizi Dağıtım-Geri Bildirim Yorumlama

6. Olgu/salgını saptama Kaydetme Doğrulama (epidemiyolojik/lab) Bildirim (erken/rutin) Analiz ve yorumlama (yer/ zaman/ kişi özellikleri) Sahaya bilgi verme Kontrol önlemlerinin alınması Program kararları Politika ve planlarda değişiklik Değerlendirme ve izleme ETKİLİ BİR SÜRVEYANSIN AŞAMALARI

7. BULAŞICI HASTALIKLARIN İHBARI VE BİLDİRİM SİSTEMİ 2005

8. Bildirim: Sağlık otoritesinin resmi iletişim kanalları ile olgular ya da salgınlardan haberdar edilmesi işlemi Bildirimi zorunlu hastalık: Yasal bir gereklilik ile uygun yetkide bir merciye (yerel ya da merkezi sağlık otoritesi) rapor edilmesi zorunlu hastalık İhbar: Bazı bildirimi zorunlu hastalıklarda olgu ya da salgın söz konusu olduğunda tanı koyan sağlık kurumundan yerel sağlık otoritesine durumun en kısa zamanda iletilmesidir.

9. YENİ BİLDİRİM SİSTEMİNDE YER ALAN HASTALIKLAR GRUP A GRUP B GRUP C GRUP D • AKUT HEMORAJİK ATEŞ • CREUTZFELDT-JAKOB H. • EKİNOKOKKOZ • H. INFLUENZA Tip b (Hib) ENF. • İNFLUENZA • KALA-AZAR • KONJENİTAL RUBELLA • LEJYONER HASTALIĞI • LEPRA • LEPTOSPİROZ • ŞİSTOZOMİYAZ • TRAHOM • TOKSOPLAZMOZ • TULAREMİ • CAMPYLOBACTER JEJUNI • CHLAMYDIA TRACHOMATIS • CRYPTOSPORIDIUM SP • ENTAMOEBA HISTOLYTICA • ENTEROHEMORAJİK E.COLI • GIARDIA INTESTINALIS • SALMONELLA SP. • SHIGELLA SP. • LISTERIA MONOCYTOGENES • AIDS • AKUT KANLI İSHAL • BOĞMACA • BRUSELLOZ • DİFTERİ • GONORE • HIV ENFEKSİYONU • KABAKULAK • KIZAMIK • KIZAMIKÇIK • KOLERA • KUDUZ/KUDUZ RİSKLİ TEMAS • MENİNGOKOKSİK HAST. • NEONATAL TETANOZ • POLİOMİYELİT • SİFİLİZ • SITMA • ŞARBON • ŞARK ÇIBANI • TETANOZ • TİFO • TÜBERKÜLOZ • AKUT VİRAL HEPATİTLER • ÇİÇEK • SARI HUMMA • EPİDEMİK TİFÜS • VEBA

10. Hastalıklar nasıl belirlendi? • Hastalığın ülke için halk sağlığı sorunu olması • Hastalığa tanı konabilme kapasitesi • Hastalığın özel bir programının olması • AB ülkeleri bildirim sistemlerinde ve topluluk bilgi ağı kapsamında olması

11. Bildirimi zorunlu bulaşıcı hastalıkların gruplandırılması “ GRUP A “ HASTALIKLAR (23 hastalık) “ GRUP B “ HASTALIKLAR (4 hastalık) “ GRUP C “ HASTALIKLAR (15 hastalık) “ GRUP D “ HASTALIKLAR (9 hastalık)

12. A Grubu Ülke genelindeki resmi ve özel bütün sağlık kuruluşlarından ve özel hekimlerden bildirimi yapılacak olan hastalıklar

13. B Grubu Ülke genelindeki resmi ve özel bütün sağlık kuruluşlarından ve özel hekimlerden tespit edildiği anda rutin bildirim sürecini beklemeden en acil şekilde ihbarının yapılması zorunlu olan hastalıklar.

14. C Grubu Ülke genelindeki bütün sağlık kuruluşlarından değil, sadece seçilmiş olan merkezlerden bildirimi yapılacak olan hastalıklar

15. D Grubu Ülke genelindeki seçilmiş olan laboratuvarlardan (tüm kamu kurum ve kuruluşlarına ait laboratuvarlar) bildirimi yapılacak olan hastalıklar

16. Sürveyans gerekçeleri • Hastalığa ilişkin kısa ve genel bilgiler • DSÖ Avrupa bölgesinde ve ülkemizde sürveyansının neden gerekli olduğu

17. Vaka tanımı • Klinik bulgular ile tanımlanma • Doğrulama için gerekli laboratuvar kriterleri • Bildirime esas olan vaka sınıflamasının nasıl yapılacağı

18. Sürveyans tipi • Acil olarak ihbar edilmesinin gerekli olup olmadığı, eğer gerekli ise ihbarın nereye yapılacağı • Kayıt ve bildirimin nasıl ve hangi formlarla nereye yapılacağı

19. Yeni Bildirimi Zorunlu Bulaşıcı Hastalıklar veİhbar – Bildirim Sistemindeki Yenilikler (1) • Her kurumda bildirimlerden sorumlu bir kişi veya ünite bulunacaktır. • Kurum ve kuruluşlar konu ile ilgili kişilerin adlarını il sağlık müdürlüklerine bildirecekler, kişilerin değişmesi durumunda ise il sağlık müdürlüklerine bilgi verilecektir. • Hastalıkların bildirimine esas olacak standart tanı kriterleri kullanılacaktır.

20. Yeni Bildirimi Zorunlu Bulaşıcı Hastalıklar veİhbar – Bildirim Sistemindeki Yenilikler (2) • Hastalık bildirimlerinin yapılacağı kurumlar belirlenmiştir ve seçilmiş bazı hastalıklar için sentinal sürveyans sistemi kullanılacaktır. • Her bir hastalık için ihbar ve bildirimin nasıl yapılacağı belirlenmiştir.

21. Yeni Bildirimi Zorunlu Bulaşıcı Hastalıklar veİhbar – Bildirim Sistemindeki Yenilikler (3) • Bildirim sistemi yönergesine uymayanlar hakkında “Kamu sağlığını tehlikeye düşürücü davranışlardan dolayı” Cumhuriyet Savcılıklarına İl Sağlık Müdürlükleri tarafından suç duyurusu yapılır (yönerge madde 13 - 14).

22. Özet olarak yeni Bildirim Sistemi • Bildirime esas bulaşıcı hastalıklar listesinin güncellenmesi, • Standart vaka tanımlarının getirilmesi, • Hastalıkların bildiriminde bazı özelliklere göre gruplandırılmalara gidilmesi, • Bazı enfeksiyon etkenlerinin de bildirim listesine dahil edilmesi, • Laboratuvarların doğrudan ve dolaylı olarak sistem içinde rol alması şeklinde yapılan değişiklikler ve düzenlemeler ile yenilenmiştir.

23. GRUP A HASTALIKLAR(23 hastalık) • AIDS D 86 A • AKUT KANLI İSHAL • BOĞMACA • BRUSELLOZ • DİFTERİ • GONORE • HIV ENF. D 86 B • KABAKULAK • KIZAMIK • KIZAMIKÇIK • KOLERA • KUDUZ VE KUDUZ RİSKLİ TEMAS (Kuduz Şüpheli Isırık Bildirim Formu)

24. GRUP A HASTALIKLAR(23 hastalık) • MENİGOKOKKAL HAST • NEONATAL TETANOZ • POLİOMYELİT • SITMA • SİFİLİZ • ŞARBON • ŞARK ÇIBANI • TETANOZ • TİFO • TÜBERKÜLOZ 014 TBC • VİRAL HEPATİTLER

25. GRUP A HASTALIKLAR Bildirimi, ülke genelinde hizmet veren bütün sağlık kurumlarından yapılır. (AİDS sağlık ocakları hariç ülke genelinde hizmeti veren bütün sağlık kurumlarından yapılacaktır.)

26. GRUP A HASTALIKLAR • Çoğu için ilk başvuru noktası birinci basamak • Birinci basamaktan sevk edilen ya da doğrudan ikinci basamağa başvuran hastaya tanı konulup tedavisine başlanırken; aynı zamanda hastaya ait bilgileri form 014 ileen kısa zamanda İl Sağlık Müdürlüğüne iletmekle yükümlüdür. AMAÇ Hasta ile aynı çevrede yaşayanlar arasında benzer olgular var mı? Hastalığın kaynağı ?

27. Grup A Hastalıkların Bildirim Sistemi SSK hastaneleri SB Devlet hastaneleri Üniversite Hastaneleri Belediye hastaneleri Özel Hekim Özel Sağlık Kurumları Form 014 Form 014 Günlük Form 014 İl Sağlık Müdürlüğü Sağlık ocakları Form 017 A Aylık Form 017 A Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklar Kontrolü Daire Başkanlığı Sıtma Savaş Daire Başkanlığı Verem Savaş Daire Başkanlığı Bilgi İşlem Daire Başkanlığı

28. Form 014

30. İHBAR Sağlık Ocağı dışındaki kurumlar BİLDİRİM İl Sağlık Müdürlüğü AIDS (A Grubu) GÜNLÜK Form D86 /A (posta ile ve gizli ibaresi kullanarak) Telefon ile ihbar Form D86 /A (posta ile ve gizli ibaresi kullanarak) İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK BAKANLIĞI TSHGM

31. İHBAR Doğrulama laboratuvarları BİLDİRİM İl Sağlık Müdürlüğü HIV ENFEKSİYONU (A Grubu) GÜNLÜK Form D86 /B (posta ile ve gizli ibaresi kullanarak) Telefon ile ihbar Form D86 /B (posta ile ve gizli ibaresi kullanarak) SAĞLIK BAKANLIĞI TSHGM İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ Test yapan merkezler “HIV test sonuçları çizelgesi”ni doldurarak, 3 ayda bir il sağlık müdürlüğüne gönderirler. Bunların 3 aylık icmali de Sağlık Müdürlüğünden Sağlık Bakanlığa gönderilir

32. FORM 014 ‘e ilişkin sorunlar • Bilgiler okunabilecek nitelikte yazılmıyor. • Formu gönderen kurumun adres bölümü tam doldurulmuyor • Hastanın adresi tam doldurulmuyor. • Tanı bölümü doldurulmuyor.

35. TÜBERKÜLOZ BİLDİRİM FORMU – FORM 014

36. SÜRVEYANS GEREKÇELERİ VAKA TANIMI

37. SÜRVEYANS TİPİ

38. Form 017 A

39. GRUP B HASTALIKLAR • Başta DSÖ’nün 1969 tarihli Uluslararası Sağlık Düzenlemeleri (International Health Regulations) olmak üzere çeşitli kararlar uyarınca, kuşku duyulduğu anda ihbarı zorunlu olan hastalıklardır.

40. GRUP B HASTALIKLAR SARI HUMMA VEBA TİFÜS ÇİÇEK

41. Grup B Hastalıkların Bildirim Sistemi Sağlık ocakları Hemen telefonla Ay sonunda Form 017 B Hemen telefonla Ay sonunda Form 017 B Özel Hekim Özel Sağlık Kurumları İl Sağlık Müdürlüğü Sağlık Bakanlığı Hemen telefonla Ay sonunda Form 017 B Hemen telefonla Ay sonunda Form 017 B SSK hastaneleri SB Devlet hastaneleri Üniversite Hastaneleri Belediye hastaneleri DDY hastaneleri Dünya Sağlık Örgütü

42. SÜRVEYANS GEREKÇELERİ VAKA TANIMI

43. SÜRVEYANS TİPİ

44. GRUP C HASTALIKLAR (15 Hastalık) • AKUT HEMORAJİK ATEŞ • CREUTZFELDT JAKOB HASTALIĞI (NVCJD) • EKİNOKOKKOZ (Kist Hidatik) • HAEMOPHILUS INFLUENZA TİP B MENENJİTİ • INFLUENZA (Grip) • KALA-AZAR (Visceral Leishmaniasis) • KONJENİTAL RUBELLA SENDROMU • LEJYONER HASTALIĞI • LEPRA • LEPTOSPIROZ • SSPE (Subakut Sklerozan Panensefalit) • ŞİSTOZOMİYAZ • TOKSOPLAZMOZ • TRAHOM • TULAREMİ

45. GRUP C HASTALIKLAR • Çoğu bildirim sistemine yeni dahil olan hastalıklar • Hiçbiri için birinci basamaktan bildirim istenmiyor • Hepsi için geçerli olan “sentinal sürveyans” anlayışı içinde izlenecek olmaları

46. Grup C Hastalıkların Bildirim Sistemi İlgili sağlık kuruluşları Günlük Form 014 İl Sağlık Müdürlüğü Aylık Form 017 C Sağlık Bakanlığı

47. Grup C hastalıkları AKUT HEMORAJİK ATEŞ LEPTOSPİROZ TULAREMİ SSPE Sadece enfeksiyon hastalıkları kliniği bulunan hastanelerin bildirebileceği hastalıklardır.

48. Grup C hastalıkları SSPE; Ayrıca Nöroloji ve Çocuk Hastalıkları kliniği bulunan hastaneler tarafından da bildirilecektir.

49. Grup C hastalıkları TRAHOM; Sadece Göz kliniği bulunan hastaneler tarafından bildirilecektir.

50. Grup C hastalıkları LEPRA; Sadece Lepra hastaneleri ve dispanserleri tarafından bildirilecektir.