Herstellend reageren op probleemgedrag op school

1. Herstellend reageren op probleemgedrag op school Nicole Vettenburg Majong vzw Vakgroep Sociale Agogiek, UGent nicole.vettenburg@welwijs.be Schaarbeek – 12 oktober 2012

2. Inleidend • Herstelrecht/hergo in bijzondere jeugdbijstand Bruikbaar voor onderwijs? 2. Hergo op school (2001) met bredere toepassingen

3. 1. Mogelijke reactiewijzen op probleemgedrag • School : Orde- en tuchtmaatregelen • Drie reactiewijzen: • Bestraffen – leedtoevoeging - afschrikken • Beschermen - heropvoeden – behandelen • Herstellen van schade = > constructief reageren = > vertrekt van een interactionistische visie = > past binnen een emanciperend relatiemodel in de school

4. 2. Relatiemodellen in klas/school Macht Gezag manipulerendemanciperend Gedrags- alternatieven beperkt richtend verruimd

5. 3. Herstelgericht groepsoverleg op school • Ernstige incidenten op school: • veel personen zijn slachtoffer • school weinig middelen om constructief antwoord te geven • Hergo-pilootproject in Vlaanderen (2002-2004), i.o. departement onderwijs (D. Burssens – N. Vettenburg)

6. Omschrijving: • Een herstelgericht groepsoverleg (hergo) is een begeleid overleg tussen dader(s) en slachtoffer(s) met hun respectievelijke steunfiguren. Een getrainde moderator(en) leidt het gesprek. De bedoeling is: zoveel mogelijk de opgelopen schade herstellen.

7. = > Dynamieken in hergo • Bij het slachtoffer • Bij de dader • Bij de netwerken = > Reïntegrative shaming • Afkeuren van het gedrag, niet van de persoon • Steunfiguren voor de dader • Jongere de kans geven verantwoordelijkheid op te nemen

8. Criteria : - Een incident (met nood aan herstel) - De dader neemt verantwoordelijkheid - Een vrijwillig en doorzichtig proces • Wie participeert? : Slachtoffer en hun achterban - Dader en achterban – Moderator - Vertegenwoordiger van de school - Een ‘buitencirkel’ • Fasen in hergo: • Voorbereidingsgesprekken • Groepsgesprek: inleiding; uitwisselen van gedachten en gevoelens; herstelplan opmaken • Informeel moment + ondertekening herstelplan

9. Resultaten pilootproject • Tevredenheid bij betrokkenen (slachtoffers, daders, steunfiguren, schoolpersoneel) is hoog • Het gevoel dat alles kon gezegd worden, eerlijke kans om over feiten te spreken, beleefd en respectvol behandeld werd • Slachtoffers voelden zich goed gesteund, niet gestigmatiseerd • Tevredenheid over herstelplan

10. Aandachtspunten • Voldoen aan de criteria is absolute voorwaarde • Tijdsinvestering is groot maar verdient zichzelf terug • Ook de school verdient aandacht voor haar noden • Het pedagogisch effect op de dader is van secundair belang • Deskundigheid van moderatoren is zeer belangrijk => Hergo sinds schooljaar 2006-2007 opgenomen binnen korte time-outprojecten

11. 4. Tot slot • Verdere ontwikkeling van herstelgerichte visie binnen de school • Diversiteit aan herstelgerichte methodieken na conflict, o.a. • Peer mediation • Herstelgesprek tussen leerling en leerkracht • Herstelcirkel met meerdere leerlingen • Klasherstelcirkel • Kleine herstelcirkel bij ernstig feit • Herstelgerichtgroepsoverleg (hergo)

12. Rapport: Burssens, D. & Vettenburg, N., Hergo op school. Herstelgerichte antwoorden op tuchtproblemen in de school. Herstelgericht groepsoverleg als case-study, i.o. departement onderwijs van het ministerie van de Vlaamse gemeenschap, Leuven, Onderzoeksgroep Jeugdcriminologie, 2004 • Video: HERGO – Herstelgericht groepsoverleg op school. Productie en realisatie: AVNet, K.U.Leuven, Regie: D. Butaye - Scenario: Burssens, D & Vettenburg, N., i.o. departement onderwijs van het ministerie van de Vlaamse gemeenschap, Leuven, duur: 24 min. • Boek: Walgrave, L. en Vettenburg, N. (red.) (2006). Herstelgericht groepsoverleg. Nieuwe wegen in aanpak van jeugddelinquentie en tuchtproblemen. Leuven, LannooCampus (Ter perse, verschijnt februari/maart 2006). • Welwijs: www. Welwijs.be