Uluslar arası Ormancılık Süreci ve Sürdürülebilir Orman Yönetimi SOY K&G

1. ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Uluslar arası Ormancılık Süreci ve Sürdürülebilir Orman Yönetimi SOY K&G Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı Şubat 2009

2. ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

3. ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

10. Anakaralar İtibariyle Orman Alanı ve Değişimi

11. Uluslar arası Ormancılık Süreci Son iki asırda % 40 oranında yok olarak 3.87 milyar hektara düşmüştür. 1960 – 1990 Arası çoğu tropikal orman olmak üzere 450 milyon hektar orman alanı kaybedilmiştir. Çevresel bozulmaların endişe verici boyutlara ulaştığı ve uygulanan çevre politikalarının başarısız olduğu 1970’li yıllar Ormancılığı Dünya gündemine taşımıştır. Dünya Ormanlarının Durumu

12. Uluslar arası Ormancılık Süreci Küresel Isınma NASA

13. Uluslar arası Ormancılık Süreci • 1992 – Rio Zirvesi • Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı (UNCED) Brezilyanın Rio de Janerio kentinde toplanmıştır. Bu konferans Dünya ormancılığını derinden etkileyecek ve köklü yapısal değişikliklere götürecek ve kısaca “Rio Süreci” denilen bir sürecin başlangıcı olmuştur. • Konferansın en önemli gündem maddesi Ormancılıkolmuştur. • RİO Zirvesine gelinirkenhedeflenen“Uluslararası Ormancılık Sözleşmesi”nin hazırlanıp imzalanması idi. Ancak gelişmekte olan ülkeler(77’ler) ile, gelişmiş ülkelerin anlaşamaması nedeniyle yalnızca “Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi” ile “Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi” konusunda mutabakat sağlandı. • Rio kararlarının uygulamalarını BM-Sürdürülebilir Kalkınma Komisyonu(CSD)izleyecek ve bulgularını Birleşmiş Milletler Genel Kuruluna raporlayacaktı.

14. Uluslar arası Ormancılık Süreci • Konferans Çıktıları Rio Deklarasyonu (27 madde) Çevre ve kalkınma konusunda ülkelerin hak ve yükümlülüklerini kapsayan, politik taahhüt içeren ilkelerden oluşur. Türkiye’nin de içinde bulunduğu ülkelerin devlet ve hükümet başkanları tarafından onaylanmıştır. 27 Madde den oluşmaktadır. • Rio Deklarasyonu • Ormancılık Prensipleri • Gündem 21 • Çölleşme İle Mücadele özleşmesi • Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi • İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Ormancılık Prensipleri (15 madde) Hukuki olarak bağlayıcı olmamakla birlikte, tüm ormanları kapsayan ilkelerden oluşan ayrı bir belge olarak hazırlanmıştır. Ülkelerin devlet ve hükümet başkanları tarafından onaylanmıştır. Dünyanın bütün coğrafi bölgelerindeki ve iklim kuşaklarındaki ormanların tamamının yönetimine, korunmasına ve geliştirilmesine ilişkin esasları kapsamaktadır.

15. Uluslar arası Ormancılık Süreci • Ormancılık Prensipleri özetle; • Ormanlar, şimdiki ve gelecek kuşakların sosyal, ekonomik, ekolojik, kültürel ve manevi ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde yönetilmelidir. • Ormanları korumanın getirdiği yükün paylaşımı bütün ülkelere aittir. • Ulusal politikalar ve stratejiler, ormanların ve orman arazilerinin sürdürülebilir şekilde gelişmesine imkan verecek bir çerçeve sağlamalıdır. • Hükümetler ve ilgili kuruluşlar ormanların, orman kaynaklarının ve orman programlarının ulusal düzeyde izlenmesine ve değerlendirilmesine yönelik mevcut mekanizmaları güçlendirmelidir.

16. Uluslar arası Ormancılık Süreci • Gündem 21, • Çevre ve ekonomiyi etkileyen tüm alanlarda hükümetlerin, kalkınma örgütlerinin, BM kuruluşlarının ve bağımsız sektörlerin 21.Yüzyıla girerken yapması gereken faaliyetleri tanımlayan bir eylem planıdır. • Bu belge dört temel kısımdan oluşmaktadır. • 1- Sosyal ve Ekonomik Boyutlar, • 2- Kalkınma İçin Kaynakların Korunması ve Yönetimi, • 3- Etkin Grupların Rolünün Güçlendirilmesi, 4-Uygulama Mekanizmaları’ dır. • 11 No’lu “Ormansızlaşma ile Mücadele” Bölümünde, ormanların fonksiyonlarının muhafaza edilmesi; ormanların korunması, sürekli ve dengeli yönetimi; ormanlardan elde edilen ürün ve hizmetlerin sürekli ve dengeli bir şekilde kullanımı ve değerlendirilmesi; ormanların planlanması, değerlendirilmesi ve izlenmesi için kapasite oluşturulması konuları ile ilgili hedefler ve bu hedeflere ulaşmak için yapılacak faaliyetler ve uygulama mekanizmaları tanımlanmaktadır.

17. Uluslar arası Ormancılık Süreci Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi Sözleşmenin amacı, arazi verimliliğinin geliştirilmesi, arazi ve su kaynaklarının rehabilitasyonu, korunması ve sürdürülebilir yönetimi için uzun dönem stratejiler yoluyla çölleşme ile mücadele etmek ve kuraklığın etkisini azaltmaktır. Türkiye 14 Şubat 1998’de Sözleşmeye taraf olmuştur. Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi Sözleşmenin hedefi biyolojik çeşitliliğin korunmasını, sürdürülebilir kullanımını ve uygun teknoloji transferi yoluyla, genetik kaynaklardan elde edilen faydaların adil ve eşit bir şekilde paylaşımını sağlamaktır.Ormanlar, biyolojik çeşitliliğin en büyük kaynaklarından biri olduğu için, bu sözleşmedeki maddelerin çoğu ormanları ilgilendirmektedir. Türkiye Sözleşmeye 1996’da taraf olmuştur. İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Sözleşmenin amacı, iklim değişikliğine neden olan karbondioksit ve sera gazı emisyonlarının azaltılması ve bu amaçla alınacak tedbirler için gelişme yolundaki ülkelere finansman kaynağı ve teknoloji transferi sağlanmasıdır. Ormanlarla dolaylı olarak ilgili olan bu sözleşmeyi Türkiye Şubat 2009’da Sözleşmeyi ionaylamıştır.

18. Uluslar arası Ormancılık Süreci 120 Eylem Öne. 170 Eylem Öne. 1972 1992 Eylem Planı 1987 1995 1997 1998 2000 2005 2007 2015 StocholmKon.BrutlandKomis.RİO IPF IFF UNFF/BM Ormancılık Forumu HükümetlerarasıOrmancılıkForumu IPF I IPF II IPF III IPF IV IFF I IFF II IFF III IFF IV HükümetlerarasıOrmancılıkPaneli Rio sonrası süreçin olumlu gitmemesi üzerine BM Sürdürülebilir Kalkınma Komisyonu (CSD)’nin önerisine uyarak Gelişmekte olan(G-77) ile Gelişmiş ülkeler arasındaki uyuşmazlıkları gidermek ve ormancılık ile ilgili kararlar almak üzere 1995 yılında IPF, 1998 de, IPF’in devamı olarak daha geniş katılımlı IFF’i kurmuştur.IFF’in amacı IPF sürecinde üzerinde mutabakat sağlanamayan konularda mutabakatı sağlamaktı.

19. Uluslar arası Ormancılık Süreci IPF/IFF Eylem önerileri 16 başlık altında toplanmaktadır. • Ulusal Ormancılık Programı Hazırlanması ve Uygulanması Halkın Katılımı Ormanla ilgili Geleneksel Bilgi Ormansızlaşma ile Mücadele Benzersiz Orman Tipleri ve Hassas Ekosistemlerin Korunması İzleme Değerlendirme Raporlama Terimler ve Deyimler Zayıf Orman Örtüsüne Sahip Ülkelerde Orman Muhafaza ve Islahı Bozuk Ormanların Islahı, Doğal ve Suni Ormanların İyileştirilmesi Ormanla ilgili Bilimsel Bilgi Ormanın Sağlığı ve Verimliliği Sürdürülebilir Orman Yönetimi Kriter ve Göstergeleri Ormanların Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Boyutları Bugünkü ve Gelecek Nesiller İçin Orman Örtüsünün Muhafazası Finansal Kaynaklar Sürdürülebilir Orman Yönetimi ve Uluslararası Ticaret Kapasite Artırımı, Çevreye Uygun Teknolojilerin Transferi IPF/IFF Kararlar

20. UNFF 2007-2015 hedefi toplam dört oturum ikinci tur ilk oturumu 2008’de Uluslar arası Ormancılık Süreci • IPF/IFF süreci toplam 290 kararda mutabakat sağlamayı başardı. Ancak özellikle 3 temel konuda mutabakat sağlanamamıştı. Bunlar Sürdürülebilir Orman Yönetimi için; 1) Uluslararası Yasal Araçlar, • 2) İzleme, Değerlendirme ve Raporlama, • 3) Finansal Mekanizmalar • IFF ‘ in önerisi ile, Birleşmiş Milletler uluslar arası diyaloğun daha geniş bir platformda devam ettirilmesi gerekçesi ile 2001 yılında UNFF sürecini başlattı. • UNFF ilk toplantısını 2001 yılında New-York’ta yaptı. Bu toplantıda Çok Yıllı Çalışma Programı ve Eylem Planı kabul edildi. • 14 Uluslararası Örgüt FAO Liderliğinde birleşip “Ormancılıkta İşbirliği için Ortaklık” oluşturdular ( CPF ) ve UNFF çalışmalarına katıldılar. Bunlar : FAO, Dünya Bankası, UNEP, IUCN, CIFOR, ITTO, IUFRO, UNDP, ICRAF, CBD, UNCCD, GEF, UNFCC, • UNFF,, Ormancılıktan sorumlu Bakanların CPF ile müşterek toplantısında Sürdürülebilir Orman Yönetimi için kararlılıklarını ifade etmişler, ancak “üzerinde mutabık kalınamayan 3 konu” için Ad hoc uzman gruplar oluşturulmuştur. UNFF SÜRECİ 2001-200... I II III IV V VI VII

21. Uluslar arası Ormancılık Süreci Bölgesel Süreçler RİO Süreci IPF-IFF-UNFF ile devam ederken Dünyanın diğer bölgelerinde de Rio Kararlarını uygulanması için toplam 9 bölgesel süreç başlamıştır. • Uluslararası süreçte : • Sürdürülebilirlik, • Saydamlık, • Etkinlik, • Yerellik, • Katılımcılık • kavramları ön plana çıkmaktadır. PAN-AVRUPA MONTREAL (Kuzey Amerika ) TARAPATO (Amazon İşbirliği) LAPERATİQUE(Orta Amerika ) FAO-UNEP (Kurak Afrika ) FAO-UNEP (Yakın Doğu ) ITTO (Uluslar. Orm. Ürün.) ATO (AfricaOrm. Ürün.) DRY ZONE ASİA (Kurak Kuşak Asya)

22. Uluslar arası Ormancılık Süreci Bölgesel Süreçler Ülkemiz bu süreçlerden Pan-Avrupa ve Yakın Doğu Bölgesel süreçlerine katılmaktadır. Pan-Europe Near East

23. Uluslar arası Ormancılık Süreci Bölgesel Süreçler PAN-AVRUPA SÜRECİ Strazburg RİO Helsinki Lizbon Viyana Varşova • 1990 yılında Fransa ve Finlandiya’nın girişimi ile Strazburg’da başlatılan “Avrupa Ormanlarının Korunması Bakanlar Konferansı”,Rio kararlarının Avrupa’da uygulanması için PAN-AVRUPA sürecine dönüştü. Alınan kararların Bakanlar düzeyinde imzalanması nedeniyle dünyada en etkili süreç olmuştur. • Süreç de Konferans dışında çok sayıda uzmanlar ve yuvarlak masa toplantıları, çalıştaylar yapılmaktadır. • Sürdürülebilir Orman Yönetimi tanımı yapıldı, 6 Kriter ve 36 Gösterge belirlendi. SOY K&G Uygulama Kılavuzu yayınlandı 1992 1990 1993 1998 2003 2007

24. Uluslar arası Ormancılık Süreci Bölgesel Süreçler PAN-AVRUPA Sürecinde Alınan Kararlar 1990- STRAZBURG S1: “Orman Ekosistemlerinin İzlenmesi İçin Daimi Deneme Sahaları Şebekesi Kurulması” S2 : “Orman Gen Kaynaklarının Korunması” S3 : “Orman Yangınları Avrupa Veri Bankası Şebekesinin Kurulması” S4 : “Dağlık Alanlardaki Orman Yönetiminin Yeni Çevresel Şartlara Uyarlanması” S5 : “Ağaç Fizyolojisi Araştırmaları EUROSILVA Şebekesinin Yaygınlaştırılması” S6 : “Orman Ekosistem Araştırmaları Avrupa Şebekesi Kurulması” 1998 LİZBON L1 : Sürdürülebilir Orman Yönetiminin Sosyo-Ekonomik boyutlarını geliştirmek L2 : Avrupa SOY K&G ve Kılavuzunun onayı 2003 VİYANA V1: “Sektörler arası işbirliği ve ulusal ormancılık programlarıyla Avrupa da Sürdürülebilir Orman Yönetimi için sinerjilerin güçlendirilmesi” V2: “Avrupa da Sürdürülebilir Orman Yönetiminin ekonomik kapasitesinin artırılması” V3: “Avrupa da Sürdürülebilir Orman Yönetiminin Sosyal ve Kültürel boyutlarının korunması ve geliştirilmesi, V4: “Avrupa da Orman Biyoçeşitliliğinin korunması ve geliştirlmesi” V5: “Avrupa da İklim Değişikliği ve Sürdürülebilir Orman Yönetimi” 1993 HELSİNKİ H1 : “Avrupa Ormanlarının Sürdürülebilir Yönetimi İçin Genel Esaslar” H2 : “Avrupa Ormanlarında Biyolojik Çeşitliliğin Korunması İçin Genel Esaslar” H3 : “Geçiş Ekonomisindeki Ülkeler ile Ormancılık Alanında İşbirliği” H4 : “Avrupa Ormanlarının İklim Değişikliğine Uzun Süreli Adaptasyon İşlemleri İçin Stratejiler” 2007 VARŞOVA V1: “Ormanlar, Odun ve Enerji” V2: “Ormanlar ve Su” Toplam 19 Karar

25. Uluslar arası Ormancılık Süreci Bölgesel Süreçler FAO/UNEP YAKIN DOĞU SÜRECİ Kahire Şam Tahran Hartum Beyrut Hartum Tunus ? 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 ? • FAO ve UNEP’in girişimi üzerine Fas’tan Afganistan’a kadar 55 ülkeyi kapsayan Yakın Doğu Süreci 1996 yılında Kahire’de başlamıştır. • Yakın Doğu Sürecinde Sürdürülebilir Orman Yönetimi için 7 Kriter ve 64 gösterge belirlenmiştir. • FAO tarafından hazırlattırılan Kriter ve Göstergelerin uygulama kılavuzu onaylanmıştır. • Ancak bölge ülkelerinin uygulamada başta kurumsal, finansal ve teknik kapasite olmak üzere pek çok konuda aşılması güç zorluklar yaşadığı, bu nedenle beklenen gelişmelerin de sağlanamadığı görülmüştür. Ancak başta Azerbaycan, Kırgızıstan, Türkmenistan, Özbekistan, Kazakistan ve Tacikistanın bu süreç de olması ülkemiz için bir avantajdır. • İki yılda bir workshop/çalıştay tarzı toplantı yapılmaktadır.

26. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi • Neden “Sürdürülebilir Orman Yönetimi” ? Brutland Komisyonunun “Ortak Geleceğimiz” adlı raporu önemli bir gerçeğin altını çizmiştir: “çevre ve kalkınma sürdürülebilir bir şekilde ve belli bir dengede gerçekleştirilmelidir”. Bu temel esasa dayalı olarak orman ekosisteminin küresel yaşam için en gerekli kaynaklar arasında yer alması, aynı zamanda ormanların ekonominin odun ve odun dışı orman ürün ve hizmetlerine olan ihtiyacı ile ekolojik, sosyal ve kültürel işlevleri, ormancılıkta “sürdürülebilirliği” elzem kılmaktadır. Bu açıdan bakıldığında “ormanlar yenilenebilen doğal kaynaklar” değildir. Çünkü yasal olan veya olmayan geniş çaplı traşlama kesimler, tekniğe uygun olmayan müdahaleler veya ormanların sosyal ve ekolojik işlevlerini göz önüne almadan yapılan faydalanmalar sonucu meydana gelen ormansızlaşma, yeni ağaçlandırmalar ile geri kazanılamayacak çok sayıda ekolojik, sosyal ve hatta ekonomik değerlerin kaybına neden olmaktadır.

27. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi • Neden “Sürdürülebilir Orman Yönetimi” ? • Bu yüzden küresel ormancılığın hedefi “Ormanların geliştirilmesi” veya “ormanların arttırılması” veya “İyi orman yönetimi” gibi soyut, sınırı olmayan, tek boyutlu, ölçülemeyen hedefler değil ama bütün bunları kapsayan ve ortak bir anlayışla sistematize edilip somutlaştırılmaya çalışılan “sürdürülebilir orman yönetimi”dir. Ayrıca “sürdürülebilir orman yönetimi” yönetim odaklı bir hedeftir. Çünkü ormansızlaşma kendi kendine oluşmaz, ormansızlaşmanın ve diğer ormancılık sorunlarının nedeni yanlış yönetim politikalarıdır. Çözüm yönetimde yatmaktadır, bu yüzden uluslararası ormancılık sürecinde alınan kararlar teknik değildir, üst düzey politik taahhüt niteliğini taşır ve yönetseldir.

28. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi • Bütün Dünyanın mutabık olduğu bir Sürdürülebilir Orman Yönetimi tanımı henüz yapılamamıştır. Ancak; • BM Sürdürülebilir Orman Yönetimi Bildirisi-1992 • “Orman kaynakları ve orman alanları, bugünkü ve gelecek nesillerin sosyal, ekonomik, ekolojik, kültürel ve ruhsal ihtiyaçlarını sürdürülebilir bir şekilde karşılamak üzere idare edilmelidir. İhtiyaç duyulan bu orman ürün ve hizmetleri odun, su, gıda, yem, siper, istihdam, rekreasyon, doğal yaşam ortamı, peysaj çeşitliliği, karbon havuzları ve rezervleri ve diğer orman ürünleridir. Ormanların çok yönlü faydalarını idame ettirebilmek için hava kirliliği dahil her türlü kirliliğe, orman yangınlarına, böcek ve hastalıklara karşı koruyacak uygun tedbirler alınacaktır.”

29. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi Pan-Avrupa Süreci Helsinki’de ilk olarak “Sürdürülebilir Orman Yönetimini” tanımlamıştır. Bu tanıma göre; Ormanların ve orman alanlarının yerel, ulusal ve küresel düzeylerde, biyolojik çeşitliliğini, prodüktivitesini, kendini yenileme kabiliyetini ve yaşama enerjisini, ekolojik, ekonomik ve sosyal fonksiyonlarını yerine getirebilme potansiyelini şimdi ve gelecekte koruyacak ve diğer ekosistemlere zarar vermeyecek bir şekilde düzenleme ve yararlanma biçimidir. • Bu tanım, diğer süreçlerde de çok büyük oranda benimsenmiş ve bir bakıma küresel bir tanım haline gelmiştir. Ekolojik Ekonomik Ormanların 3 Temel Fonksiyonu Sosyal

30. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi K&G Kriter ve Göstergeler ? Kriter ve Göstergeler ormandurumunuvesürdürülebilirormanyönetimiiçinkaydedilengelişmeyideğerlendirenaraçlardır. Her birkritersürdürülebilirormanyönetiminindeğerlendirebileceği, temelelementlerioluştururlar.Birbakımakriterlersürdürülebilirliğinanahtarlarınıteşkilederler. • Kısaca, kriterlerSürdürülebilirOrmanYönetimininkavramsallaştırılması, gelişimintakipedilmesiveuygulanmasıiçingerekliaraçlardır, ancakSürdürülebilirOrmanYönetimininstandartlarınıbelirlemezlervezamaniçerisindefarklılaşanşartlaragöredeğişebilirler. • Kriterler esas itibariyle ülkeden ülkeye, bölgeden bölgeye fazla bir değişiklik göstermemektedir.

31. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi K&G Kriter ve Göstergeler ? Göstergelerise her birkriteritanımlamakveyaölçmekiçinkullanılanölçütlerdir. Göstergeler bölgeden bölgeye, ülkeden ülkeye, uygulama alanından bir diğerine değişiklikler gösterebilir. Burada altı çizilmesi gereken en önemli husus, göstergelerin uygulama düzeyinde belirlenmesi, ölçümlenmesi ve değerlendirilmesi hususudur. Sürdürülebilir orman yönetiminin en kilit noktasını bu teşkil eder. 3 Tür göstergeden bahsedebiliriz. 1-Kantitatifgöstergeler Somutdeğerlerle (sayılarla) ifadeedilebilen; “Alan (179 Ha), yaş(5))” 2-Kalitatifgöstergeler Soyutdeğerlerleifadeedilebilen : “Çokiyi, iyi, normal, kötü, çokkötü, az, çok,” 3-Tarifedicigöstergeler Cümlelerleifadeedilebilen; “Satışlardalgalıbirseyirizlemektedir.”

32. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi K&G KriterveGöstergesetleridinamikaraçlardır. 1-Ormanlarınbilinenveyabilinmeyençokyönlüfonksiyonlarıvardır, hiçbirkritervegöstergesetinihaiolaraktümbufonksiyonlarıkapsamaz. 2-Ayrıcapekçokgöstergeteknikveyaekonomikimkansızlıklardandolayıölçülememektedir. Teknolojidekigelişmelere, yenibilimselbuluşlarabağlıolarakKriterveGöstergesetlerideğişebilecektir. . • UlusaldüzeydeKriterveGöstergeleresasolarakizlemeveraporlamaaracıolarakgeliştirilirler, sürdürülebilirliğinstandartlarıdeğildirler.

33. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi K&G KriterveGöstergeler, • Küresel, • Bölgesel, • Ulusal, • Yerel ve • Uygulamabirimi • düzeyindebelirlenirler

34. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi K&G Şema, SOY K&G Ekolojik Göstergeler Sosyal Ekonomik S O Y K & G Kriterler

35. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi K&G PAN-AVRUPA K&G, 6K-36G - 1 KRITER 1 – Orman kaynaklarının ve bu kaynakların küresel karbon döngüsüne katkısının muhafazası ve geliştirilmesi • Orman alanı • Dikili servet • Yaş-Çap sınıfları dağılımı • Karbon stoğu KRITER 2 – Orman ekosisteminin sağlık ve canlılığının idamesi 2.1 Hava kirleticilerinin miktarı 2.2 Toprak durumu 2.3 Yapraksızlaşma 2.4 Orman tahribatı

36. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi K&G PAN-AVRUPA K&G, 6K-36G -2 • KRITER 4 – Orman alanındaki biyolojik çeşitliğin muhafazası ve uygun bir biçimde geliştirilmesi • 4.1 Ağaç türleri kompozisyonu • 4.2 Gençleştirme • 4.3 Doğallık • 4.4 Yabancı ağaç türleri • 4.5 Dikili kuru • 4.6 Genetik kaynaklar • 4.7 Peysaj • 4.8 Tehdit altındaki türler • 4.9 Korunan ormanlar • KRITER 3 – Üretim fonksiyonlarının idamesi ve geliştirilmesi • 3.1 Artım ve kesimler • 3.2 Yuvarlak odun üretimi ve değeri • 3.3 Odun dışı ürün üretim ve değeri • 3.4 Ormanlık alanda pazarlanabilen hizmetler ve değeri • 3.5 Orman Amenajman planı ile yönetilen ormanlar

37. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi • KRITER 6 – Diğer sosyo-ekonomik fonksiyonların idamesi • 6.1 Özel orman sayısı • 6.2 Ormancılık sektörünün GSMH’ye katkısı • 6.3 Net gelirler • 6.4 Ormacılık yatırımları • 6.5 Ormancılıkta iş gücü • 6.6 İş güvenliği ve sağlığı • 6.7 Odun tüketimi • 6.8 Odun ticareti • 6.9 Odun kaynaklarından üretilen enerji • 6.10 Geri dönüşüm oranı • 6.11 Rekreasyona ulaşım • 6.12 Kültürel ve ruhsal değerler PAN-AVRUPA K&G, 6K-36G - 3 • KRITER 5 – Ormanın koruyucu fonksiyonlarının idamesi ve uygun biçimde iyileştirilmesi • 5.1 Koruyucu ormanlar (su, toprak ve diğer ekosistem unsurları) • 5.2 Koruyucu ormanlar (alt yapı veya diğer doğal kaynaklar)

38. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi K&G YAKIN DOĞU K&G, 7K-64G /1 KRİTER 1 : ORMAN KAYNAKLARI    1. Ormanların ve diğer ağaçlık alanlar (plantasyonlar, tarım-ormanları, rüzgar perdeleri, vb dahil) ve zaman içinde bu alanların değişimi.    2. Biyokütle/dikili servet, artım, karbon stoğu   3. Orman amenajman planı olan ormanlık ve diğer ağaçlık alanlar    4. Sınırlaması yapılmış orman ve diğer ağaçlık alanlar KRİTER 2 : ORMANLIK ALANLARDA BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN KORUNMASI Ekosistem göstergeleri:    1. Orman ekosistemlerinin dağılımı (bitki örtüsü tipi, doğal,suni bazlarda)    2. Orman rezervleri ve korunan alanların sahası    3. Parçalı orman alanları    4. Nadir ekosistemlerde yokolutlarÖzel Göstergeler   5. Ormana bağımlı türlerin sayısı    6. Ormanlık alanlarda risk altındaki türlerin alanı    7. Karışık meşçere tiplerinin büyüklüğü    8. Tabii gençlettirmeGenetik Göstergeler   9. Tohum kaynakları    10. Yayılımı azalan ormana bağlı türlerin sayısı    11. Önemli türlerin kendi yayılış alanı içindeki populasyon seviyesi

39. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi K&G YAKIN DOĞU K&G, 7K-64G /2 KRITER 3 : SAĞLIK, CANLILIK VE ENTEGRASYON Harici etki göstergeleri   1. Aşağıdaki harici olaylardan etkilenen plantasyonlar dahil ormanların alanı ve oranı:   a) Doğal Orman yangınları:    b) Fırtınalar    c) Böcek ve hastalıklar    d) Kuraklık    e) Yaban hayvanları zararıOrmanın canlılığı göstergeleri   2. Başarılı doğal gençleştirme alanları    3. DefolasyonAntroponik etki göstergeleri   4. Ziraat, iskan, plansız turizm için açma miktarı    5. Kişi başına yıllık yakacak odun tüketimi    6. İnsan etkisiyle çıkan orman yangını sayısı ve alanı    7. Otlatma zararları (ehil hayvanlar)    8. Yeni dikilen türlerle rekabet    9. Üretim trendi

40. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi K&G YAKIN DOĞU K&G, 7K-64G /3 KRİTER 5 : KORUYUCU VE ÇEVRESEL FONKSİYONLARKoruyucu fonksiyonlar   1. Koruma amaçlı yönetilen orman ve diğer ağaçlık alanlar    2. Su havzalarını koruma amaçlı yönetilen orman ve diğer ağaçlık alanlar ve oranı    3. Rekreasyon ve seyir amaçlı yönetilen sahalar    4. Toprak koruma amaçlı yönetilen sahalar Toprak degredasyonu ile mücadele   5. Ağaç ve çalı dikimi ile stabile edilen kumul fiksasyon alanları    6. Ağaç ve çalı ile stabile edilen aşınmış yamaçlar.    7. Yukardaki (5-6) çalışmalarıdan alınan sonuç, başarı oranı (yüksek, orta, düşük)   8. Çölleşme ile mücadele için ağaç çalı dikimi planlarının uygulama sonucu etkinliği (yüksek, orta, düşük)    9. Çölleşme ile mücadele çalışmalarının genişliği (toplam alan hektar olarak) KRITER 4 : ÜRETİM KAPASİTESİ VE FONKSİYONLARI    1. Entegre bir amenajman planına göre yönetilen orman ve diğer ağaçlık alanlar    2. Odun üretimi    3. Odun artımı ile üretim arasındaki yıllık denge ve trend.    4. Aramotik ve tıbbi bitkiler dahil odun-dışı orman ürünleri üretimi

41. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi K&G YAKIN DOĞU K&G, 7K-64G /3 KRİTER 6 : SOSYO EKONOMİK FONKSİYONLARIN İDAMESİ VE GLİŞTİRİLMESİ Ekonomik göstergeler   1. Odun ürünlerinin değeri    2. Odun dışı orman ürünlerinin değeri    3. Rekreasyon değeri    4. Avlanma değeri    5. Ormancılık sektörünün GSMH içindeki oranı.    6. İkincil orman ürünleri sanayi değeri    7. Biyokütle enerji değeri    8. Orman ürünleri ticareti dengesi    9. Ormancılık ve orman ürünlerine dayalı endüstriye yapılan yatırım seviyesi Faydaların dağılımına ait göstergeler   10. Ormancılık sektöründe istihdam yaratma    11. Ormana bağımlı toplulukların ilgisi/katılımı (organize gruplar ve kadınlar)    12. Tarımsal kalkınmaya katkı    13. Ormana bağımlı toplulukların yaşam satndartlarındaki düzelme oranı    14. Orman köylerinde bir hanenin gelirleri içinde ormandan elde edilen gelirlerin oranı    15. Gıda güvenliğine katkı Ormancılıkta ilgili tarafların katılım göstergeleri   16. Katılım ve eşitlik    17. Ormanda yaşayan toplulukların yeniden yerleşim sayısı ve alanı    18. Orman suçlarındaki azalma    19. Kırsal toplulukların, sivil örgütlerin, medyanın ve siyasetçilerin genel olarak ormanların muhafazası ve geliştirilmesine olan ilgileri ve katkıları

42. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi K&G YAKIN DOĞU K&G, 7K-64G /4 KRİTER 7 : YASAL VE KURUMSAL ÇERÇEVE   1. Ulusal ormancılık politikası, yasalar ve yönetmelikler    2. Kurumsal araçlar    3. Somut uygulama ve izleme kapasitesi   4. Ekonomik çerçeve ve finansal araçlar    5. Halka danışma ve enfoırmasyon araçları   6. Araştırma ve yayım kapasitesi    7. Yerel deneyim, bilgi ve teknolojilerin değerinin belirlenmesi (valorizasyonu)    8. Uygun teknolojilerin transferi ve adaptasyonu   9. Uluslar arası düzenlemelerin uygulanma kapasitesi

43. Uluslar arası Ormancılık Süreci ve OGM Muhatab Kimdir.? Çevre ve Orman Bakanlığı OGM, kendi yetki ve sorumluluk alanı ile ilgilidir. IPF/IFF /UNFF Kararları OGM, IPF/IFF/UNFF kararlarının uygulaması için gerekeni yapmaya çalışmaktadır. Bu Kararlar çerçevesinde belirlenen faaliyetler bazen doğrudan karar numarası ile hatta bazen de farklı başlıklar altında ele alınmaktadır. Ancak bu Genel Müdürlüğün uygulama stratejisi ile ilgili bir husustur. • Sürecin; • Çok hızlı gelişmesi, çok sayıda karar ve belge üretilmesi, • Çok sayıda toplantı, çalıştay, çalışma grubu, komisyon, özel komite rapor ve yayınların hazırlanması, • Kullanılan dilin müzakere dili olması, bu belgelerin ülke Dillerine tercümesini zorlaştırması, • Sürecin uygulanmasını ve koordinasyonunu aksatmaktadır.

44. Uluslar arası Ormancılık Süreci ve OGM IPF/IFF/UNFF Kararının ele alınma şeklini şemada özetleyebiliriz: • KöyTüzelKişiliklerivekooperatifleriileortaklık (1998) • SivilÖrgütlerleOrtaklık (1998) • Fonksiyonelplanlama • KriterveGöstergelerinuygulanması Bakanlıklabirlikte : • Bozukalanlarınıslahedilmesi • OrmancılıkPrensiplerininkalkınmaplanlarındayeralması • UlusalOrmancılıkProgramı IPF/IFF/UNFF Eylem önerisi İlgilimi Hayır ÇIKAR Evet Uygulanabilirmi Hayır ASKIYA AL Evet Tanımla, Açıkla Programa Ekle Hayır Mevcut Faaliyetmi Olumsuz Evet DETAYLANDIR UYARLA UYGULA SONUÇ OLUMLU

45. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi K&G OGM SOY K&G’den ne anlamalıyız? OGM ülkemizde ormancılık faaliyetlerinden sorumlu tek birim değildir. Dolayısıyla OGM için Ulusal K&G’den bahsederken esas olarak Ulusal K&G’in bir alt setinden, hatta sadece göstergelerin bir alt grubundan bahsediyoruz. Çünkü kriterler zaten SOY temel elementini teşkil eder ve ormancılık faaliyetinin yürütüldüğü her birim için geçerlidirler. Herhangi bir kriter farklı birimleri ilgilendiren göstergelerden oluşabileceği gibi aynı gösterge birden fazla birimin görev alanına girebilir.

46. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi K&G • Örneğin; • “Koruyucu ve Çevresel Fonksiyonlar” kriterinin altında yer alan göstergelerden “su havzalarını koruma alanları” OGM’yi, “rekreasyon ve dinlenme amaçlı ormanlar OGM ve MP’yi, “kumul tespit alanları” AGM’yi ilgilendirmektedir. • Bu durumda her hangi bir ormancılık birimi, kendi görev alanındaki göstergeleri belirleyip bunları uygulasa dahi, bunların ait olduğu kriterleri değerlendiremez. • Bu nedenle Genel Müdürlüğümüzün bu konudaki çalışmaları ilgili göstergelerle sınırlandırılmıştır.

47. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi K&G Ulusal SOY K&G’ den Amaçlanan Nedir? Ulusal Kriter ve Gösterge seti ile Uygulama Seviyesi Kriter ve Gösterge setleri farklı setlerdir. OGM’nin ulusal bazda hazırlamış olduğu K&G seti ile ülke ormanlarımızın genel durumun belirlenmesi, izleme ve değerlendirmesinin yapılması, üst düzey politik kararların alınması, makro planlamanın şekillendirilmesi ve bunların uluslararası platformlara raporlanması amaçlanmaktadır.

48. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi K&G Hangi Bölgesel K&G Seti temel alınmıştır. ? • OGM daha geniş bir yelpazeden oluştuğu ve büyük ölçüde Avrupa bölgesi için belirlenen Kriter ve Gösterge seti ile örtüştüğü için, Yakın Doğu Kriter ve Gösterge setini ( 7 kriter 64 gösterge) baz alarak görev alanına giren göstergelerden oluşan bir Ulusal Kriter ve Gösterge seti oluşturma çalışmalarını 1999yılında test mahiyetinde başlatmıştır. Bu amaçla oluşturulan Form2000yılında işletme müdürlerinde doldurulmak üzere Bölge Müdürlüklerimize gönderilmiştir. • 3 yıl süren test aşamasından sonra elde edilen bulgular 2003 yılında Bursa’da yapılan bir çalıştay’da ele alınmış ve Ulusal Kriter ve Gösterge seti katılımcı yaklaşımla belirlenmiştir.

49. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi K&G OGM ULUSAL SOY K&G SETİ, 6Kriter 28 Gösterge Kriter-1: Orman kaynakları, 1.1Ormanlar ve diğer ağaçlık alanlar 1.2Dikili servet, biyokütle ve karbon stoğu 1.3 Artım 1.4 Amenajman Planı Olan Orman Alanı 1.5 Kadastrosu Yapılan Orman Alanı • Kriter -3 : Ormanların sağlık, canlılık ve Entegrasyon • 3.1 Doğal Faktörlerden Etkilenen Ormanlar, • 3.2 Başarılı Tabii Gençleştirme Alanı • 3.3 Açma Yerleşme • 3.4 Yakacak Odun Tüketimi • 3.5 Orman Yangınları • 3.6 Otlatma Zararı • 3.7 İzin İrtifaklar • Kriter-2 : Biyolojik çeşitlilik, • 2.1 Ormanların dağınıklık durumu • 2.2 Silvikiültürel Bakımlar • 2.3 Gençleştirme Güvenilirliği • 2.4 Tohum Kaynakları

50. Uluslar arası Ormancılık Süreci Sürdürülebilir Orman Yönetimi K&G Kriter -4 : Ormanların üretim kapasitesi ve fonksiyonları, 4.1 Entegre Amenajman Planları İle Yönetilen Ormanlar 4.2 Odun Üretimi 4.3 Artım ve Üretim Dengesi 4.4 Odun Dışı Orman Ürünleri Üretimi • Kriter -5 : Ormanların koruyucu ve Çevresel fonksiyonları, • 5.1 Koruyucu Özelliği Nedeniyle Muhafaza Edilen Alanlar • 5.2 Su Havzalarını Koruma Alanları • 5.3 Toprak Muhafaza Alanları • Kriter -6 : Ormanların sosyo-ekonomik fonksiyonları • 6.1 Üretilen Odun Ürününün Değeri • 6.2 Odun Dışı Orman Ürünlerinin Değeri • 6.3 Yaratılan İstihdam • 6.4 Orman Toplulukları ve Sivil Örgütler • 6.5 İşlenen Orman Suçları