Symposium ‘actuele ontwikkelingen in de psychiatrische zorg’

1. Symposium ‘actuele ontwikkelingen in de psychiatrische zorg’ Signalen van ouderenmishandeling 14 april 2008 Mieke van der Hout mediant Centrum Preventieve GGz

2. Inhoud van de workshop • Introductie • Video ‘ACHTER GESLOTEN DEUREN’ • Informatie • Discussie mediant Centrum Preventieve GGz

3. Definitieouderenmishandeling/ontspoorde zorg • Handelen of nalaten van handelen door degene die in een persoonlijke en of professionele relatie met de oudere staan waardoor de oudere herhaaldelijk lichamelijke, psychische of materiële schade lijdt en waarbij van de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid mediant Centrum Preventieve GGz

4. Omvang • Onderzoek 1996: 5,6% van de bevolking > 65 jaar is slachtoffer geweest van een vorm van mishandeling • Artikel in Psy nr. 11 2002: Schatting dat 30% van de thuiswonende dementerende ouderen ervaring heeft met mishandeling mediant Centrum Preventieve GGz

5. Wat is anders bij ouderen? • Ontspoorde zorg i.p.v. ouderenmishandeling • Oorzaken • Vertrouwensband en (wederzijdse) afhankelijkheid • Zelden opzet • Hulpverleners kunnen ‘dader’ zijn mediant Centrum Preventieve GGz

6. Vormen van ouderenmishandeling • Lichamelijke mishandeling • Psychische mishandeling • Verwaarlozing • Uitbuiting • Seksueel misbruik • Schending van rechten mediant Centrum Preventieve GGz

7. Lichamelijke mishandeling • Slaan, schoppen, krabben, knijpen • Vastbinden aan bed of stoel • Mond afplakken, het zwijgen opleggen • Extra medicatie geven mediant Centrum Preventieve GGz

8. Psychische mishandeling • Schelden, pesten, beledigen • Dreigen, treiteren, intimideren • Valse beschuldigingen uiten, liegen • Verbaal of non-verbaal vernederen • Isoleren, negeren en betuttelen mediant Centrum Preventieve GGz

9. Verwaarlozing • Onvoldoende eten en drinken • Geen persoonlijke hygiëne • Geen medische zorg • Geen geestelijke zorg • Niet voldoende liefde, aandacht en respect bieden mediant Centrum Preventieve GGz

10. Seksueel misbruik • Lijfelijk contact: aanranding en verkrachting • Zonder lijfelijk contact: exhibitionisme, het ongewenst creëren van een seksuele sfeer of confronteren met pornografisch materiaal mediant Centrum Preventieve GGz

11. Uitbuiting • Stelen en misbruik maken van de goedgelovigheid van de oudere mediant Centrum Preventieve GGz

12. Schending van rechten • Bewust of onbewust het recht op vrijheid, privacy en zelfbeschikking ontnemen mediant Centrum Preventieve GGz

13. Risicofactoren • Toegenomen afhankelijkheid • Sociaal isolement • Machtsverschuivingen • Loyaliteitsgevoelens • Mate van wilsbekwaamheid • Persoonlijke problemen van de mantelzorger/dader mediant Centrum Preventieve GGz

14. Signalen bij de oudere • Huishouding en verzorging van de oudere dragen sporen van verwaarlozing • De oudere geeft onsamenhangende of tegenstrijdige verklaringen voor lichamelijke verwondingen • De oudere krijgt niet de gelegenheid om met de hulpverlener te spreken zonder de aanwezigheid van de mantelzorger • De oudere heeft lichamelijke en psychische klachten, zoals blauwe plekken, wonden of contracturen, slapeloosheid, agressie, angst, neerslachtigheid, verwardheid, onrust of apathie mediant Centrum Preventieve GGz

15. Signalen bij de mantelzorger • Totaal gebrek aan ondersteunend sociaal en/of hulpverleningsnetwerk • De mantelzorger weigert samenwerking met professionele hulp- en dienstverleners • De mantelzorger is onverschillig ten aanzien van het (medische) wel en wee van de oudere • De mantelzorger vertoont verschijnselen van overbelasting • De mantelzorger schreeuwt of scheldt tegen de oudere in aanwezigheid van de hulpverlener mediant Centrum Preventieve GGz

16. Problemen bij de aanpak • Taboe • Loyaliteitsconflicten • Wederkerigheid • Isolement • Schaamte/schuldgevoelens • Angst voor de toekomst • Angst voor opname mediant Centrum Preventieve GGz

17. Wat te doen? • Niets doen: Net zo erg als zelf mishandelen • Ga vooralsnog uit van twee slachtoffers • Te snel handelen kan verkeerd uitpakken • Beoordelen i.p.v. Veroordelen • Consultatie vragen mediant Centrum Preventieve GGz

18. DOEL = ALTIJD: • STOPPEN / VERMINDEREN MISHANDELING • DE WEG DAARHEEN HEEFT VELE BOCHTEN mediant Centrum Preventieve GGz

19. Plan van aanpak in geval van signalen bij de mantelzorger • Beoordeel situatie • Houdt contact met betrokkenen • Onderzoek situatie • Luister goed • Heb geduld • Maak situatie bespreekbaar met alle betrokkenen • Inschakelen aandachtsfunctionaris of consultatieteam, overleg en advies vragen • Probleemeigenaar aanwijzen mediant Centrum Preventieve GGz

20. AANPAK VAN OUDERENMISHANDELING IS: MAATWERK & MENSENWERK mediant Centrum Preventieve GGz

21. Meer informatie www.vilans.nl Kies: Vensters Kies: Ouderen Kies: Ouderenmishandeling mediant Centrum Preventieve GGz

22. OUDERENMISHANDELING? JA / NEE ROLSTOELGEBONDEN VROUW (74) MET MS. PARTNER VERZORGT HAAR. ALS HIJ UITGAAT, BIJV NAAR BILJARTCLUB, NEEMT HIJ DE TELEFOON MEE ZODAT ZIJ NIET KAN BELLEN mediant Centrum Preventieve GGz

23. OUDERENMISHANDELING? JA / NEE ALLEENWONENDE DEMENTERENDE MAN. SCHOONDOCHTER DOET DE BOODSCHAPPEN EN HOUDT HUIS SCHOON. ZE GEBRUIKT DE AOW VAN DE HEER VOOR HAAR EIGEN GEZIN mediant Centrum Preventieve GGz

24. OUDERENMISHANDELING? JA / NEE BEDLEGERIGE VROUW (81) TIKT ALTIJD MET STOK OP DE GROND OM HAAR MAN TE ROEPEN. OP AVONDEN MET VOETBAL OP TV KRIJGT MEVR EEN DUBBELE DOSIS OXAZEPAM, DAN STOORT ZE HEM NIET BIJ TV-KIJKEN. mediant Centrum Preventieve GGz

25. OUDERENMISHANDELING? JA / NEE MAN (75) SLAAT EN KNIJPT HULPBEHOEVENDE ECHTGENOTE (70) ALS ZE NIET GOED MEEWERKT BIJ AANKLEDEN. HIJ DWINGT HAAR OOK WEKELIJKS TOT SEKS OOK ALS ZE AANGEEFT NIET TE WILLEN mediant Centrum Preventieve GGz