اپیدمیولوژی بیماری مالاریا

1. اپیدمیولوژی بیماری مالاریا S.Ziar

2. خطرات ناشی از مالاریا - تقریبا نیمی از جمعیت جهان در بیش از یکصد کشور جهان در معرض خطر مالاریا هستند. در نواحی گرمسیری آفریقا،یکی از عوامل کشتار بزرگ دوره ی کودکی بوده و از هر 20 کودک،مالاریا جان یکی را قبل از رسیدن به سن پنج سالگی ،می گیرد. برآورد سالانه مرگ از مالاریا از 2/7-1/5 میلیون نفر متغیر است. - بیماری مالاریا به علت ایجاد کم خونی و عودهای مکرر،باعث اتلاف نیروی کارشده،در وضع اقتصادی ،اجتماعی و کشاورزی کشورها اثر می گذارد.

3. فراوانی بیماری مالاریا در جهان 41% کل جمعیت جهان با جمعیتی برابر با 2میلیارد 400میلیون نفر در مناطق مالاریاخیز یا در معرض خطر شدید مالاریا زندگی می کنند.زندگی در مناطق گرمسیری ،تغییر در محیط زیست انسانی و طبیعت مثل سد سازی،ساختمان سازی،تخریب جنگلها و تغییر در الگوی کشاورزی،باعث تغییر در روند بیماری مالاریا شده است. -سالانه حدود 500-300میلیون نفر در جهان دچار مالاریا می شوند که 90% آنها در افریقا زندگی می کنند.سایرکشورهای با میزان بروز و شیوع بالای مالاریا،عمدتا در جنوب و جنوب شرق آسیا و آمریکای جنوبی هستند.

4. سابقه بیماری مالاریا در ایران بیماری مالاریا از قدیم در ایران وجود داشته است .در کتاب اوستا،قانون ابن سینا و ذخیره خوارزمشاهی به تب و لرز اشاره شده است. گزارش دکتر ژیلموردر خصوص مالاریا دربررسی سال 1303 ایران (گزارش شده در مجله جامعه ملل سال 1924): -مالاریا شایع ترین بیماری کشور ایران و هر سال 5-4میلیون نفر از مردم ایران به آن مبتلا می شوند(جمعیت ایران در آن زمان 13 میلیون نفر بوده است) -41%علل کل مرگهای سالانه کشور ،مالاریا بوده است.

5. سابقه بیماری مالاریا در ایران(ادامه) -استفاده از سمپاشی با د.د.ت،توزیع قرص کینین،نفت پاشی روی آبهای راکد و بهسازی محیط از قبل از جنگ جهانی دوم شروع وطی سالهای بعد تا 1340 -استفاده از حشره کش مالاتیون،استفاده از عوامل کمکی (عملیات لاروکشی و توزیع ماهی گامبوزیا)باعث کاهش میزان بروز مالاریا به حدود 16هزارنفر در سال 1352 گردید(دوسوم جمعیت کشور ساکن در شمال رشته کوهای زاگرس بکلی از نظر مالاریا در وضعیت ایمن قرار گرفتند). در سال 1354 بعلت رکود در برنامه های مبارزه با مالاریا ، میزان الودگی در استان های جنوبی کشورافزایش و به صورت اپیدمی در آمد.بعلت مسافرت افراد آلوده به مناطق پاک شمال کشور،بیماری مالاریا به مناطق دیگر گسترش یافت.

6. وضعیت فعلی مالاریا در کشور بر اساس شاخص های میزان انگلی سالانه،وضعیت ناقلین ،نحوه انتشار بیماری مالاریا در ایران به سه منطقه تقسیم می شود: منطقه شمالی سلسله جبال زاگرس(70%جمعیت کشور)، مالاریا تحت کنترل است. مناطق غربی و جنوب غربی(25% جمعیت کشور)،مالاریا بطور محدود وجود دارد و در حال مهارشدن است. منطقه جنوب شرقی کشور(5%جمعیت کشور).دارای بیشترین موارد مالاریا در کشور.در این مناطق ظهورآنوفل های مقاوم به حشره کش و سویه های پلاسمودیوم فالسیپاروم مقاوم به کلروکین و تردد مهاجران خارجی ،کنترل بیماری را پیچیده تر می کند.

7. وضعیت فعلی مالاریا در کشور(ادامه) بروز سالانه بیماری در کشور روبه کاهش است.در حال حاضر بروز بیماری کمتر از 24 مورد در یک صد هزار نفر است.پراکندگی در سه منتطقه کشور بدین شکل است: استانهای آذربایجان شرقی وغربی،گیلان،چهارمحال وبختیاری، مرکزی، زنجان - بروز پایین(کمتر از 0/09در یکصدهزار نفر) (5839 مورد در سال 1376) 2) استانهای فارس،سمنان،تهران،اصفهان،بوشهر،مازندران،قم با بروز متوسط(1/5-0/1 در یکصد هزار نفر)(2679مورد در سال1376) سیستان و بلوچستان،هرمزگان- با بروز شدید2/4-1/5 در یکصد هزار نفر(29906مورد در سال1376) -

8. وضعیت فعلی مالاریا در کشور(ادامه) سالانه بین 3 تا 8 هزار مورد مالاریا از افغانستان،پاکستان و بنگلادش به کشور وارد و در مناطق پاک شده،موجب برقراری انتقال می شوند. در سال 1381، حدود 84% بیماران مبتلا به مالاریا در ایران، آلوده به انگل پلاسمودیوم ویواکس بودند، 15% آلوده به پلاسمودیوم فالسیپاروم و 1% میکس بوده اند.

9. چگونگی سنجش انتشار بیماری مالاریا شیوع بیماری بر اساس : الف - میزان طحالی ب - متوسط بزرگی طحال ج - میزان انگلی د - شاخص تراکم انگل ر - میزان انگلی شیرخواران ز - میزان نسبتی بیماران 2) بروز 3)شاخص های مربوط به ناقل شاخص خون انسان - میزان گزش انسان - تراکم پشه

10. چگونگی سنجش انتشار بیماری مالاریا پارامترهای مربوط به چگونگی مراقبت از بیماری مالاریا بروز سالانه انگل میزان آزمایش خون سالانه بروز سالانه فالسیپاروم میزان مثبت بودن گستره ها(لام ها) میزان گستره های فالسیپاروم

11. انواع گسترش بیماری مالاریا الف ) مالاریای پایدار ب ) مالاریای ناپایدار مالاریای اندمیک (بومی) - حداقل برای 3 سال مالاریای هیپواندمیک (زیربومی) میزان بزرگی طحال کودکان 9-2 ساله بین صفر تا 10% مالاریای مزواندمیک -50-11% مالاریای هیپراندمیک (فرابومی)بیش از 50 درصد مالاریای هلواندمیک(تمام بومی)بیش از 75 درصد

12. عوامل موثر در گسترش بیماری مالاریا عامل انگلی: الف – طول عمر گامتوسیت ها ب –طول دوره پارازیتمی ج – دوره کمون 2) منبع عفونت 2) ناقل الف – نوع ناقل ب – حساسیت آنوفل به حشره کش ها ج – عادات خونخواری و استراحت آنوفل د – طول عمر ر – وفور آنوفل ز – عادت تخم ریزی

13. عوامل موثر در گسترش بیماری مالاریا(ادامه) 3) شرایط میزبان(انسان) الف – نژاد ب – سن ج – جنس و شغل 4)عوامل محیطی: الف – محیط فیزیکی ب – محیط بیولوژیکی ج – محیط اقتصادی - اجتماعی

14. پیشگیری از مالاریا حذف انگل مالاریا در میزبان انسانی – پیشگیری داروئی جلوگیری از تماس پشه با انسان الف – پشه بند ب – دفع کننده ها ج –نصب توری د – البسه ر – محل زندگی 3) مبارزه با لاروپشه ها و کاهش منابع لاروی الف – روش مکانیکی ب – روش شیمیائی ج – روش های بیولوژیکی

15. پیشگیری از مالاریا(ادامه) 4 )مبارزه با آنوفل بالغ : الف –حشره کش های ابقائی ب – سمپاشی فضائی ج – روشهای ژنتیکی