Charakterystyka narzędzia badawczego (kwestionariusz ankiety) Akademia Badań Lokalnego Rynku Pracy

1. Charakterystyka narzędzia badawczego (kwestionariusz ankiety) Akademia Badań Lokalnego Rynku Pracy Dr Artur Frąckiewicz

2. Konstruując kwestionariusz dokonujemy zabiegu polegającego na: „(…) ‘przetłumaczeniu’ problematyki badań na pytania sformułowane tak, aby odpowiedzi na nie dostarczały danych potrzebnych do sprawdzenia hipotezy lub zbadania dziedziny przez problematykę tę zakreślonej” /C.F. Cannel, R.L. Kahn/

3. Pożądane cechy kwestionariusza ankiety – na co należy zwrócić uwagę przy konstruowaniu kwestionariusza ankiety w badaniach bezrobotnych /wybrane problemy/ • ‘nie mnożyć bytów ponad potrzebę’  pochwała oszczędności oraz prostoty • pytania muszą być zrozumiałe dla respondenta • jeżeli to konieczne muszą narzucać respondentowi układ odniesienia pożądany przez badacza • muszą uwzględniać wiedzę respondenta • należy pamiętać o konieczności uwzględniania zjawiska aprobaty społecznej • pytanie powinno być zadane tak, aby respondent nie miał szans popaść w sprzeczność  chyba że w ramach pytania kontrolnego czynimy to celowo

4. język kwestionariusza • Język kwestionariusza ankiety lub wywiadu musi odpowiadać językowi respondenta – nie możemy stwarzać bariery komunikacyjnej Przykład błędu: Która z wymienionych odmian bezrobocia dominuje w Pana miejscowości ? • Bezrobocie frykcyjne • Bezrobocie cykliczne • Bezrobocie strukturalne • Inne, jakie ? …………………………………………………………………………….

5. układ odniesienia respondenta Układ odniesienia – ‘system kategorii w jakich dane sprawy postrzega dana osoba’  Musimy pamiętać, żeby pytanie zadawać w taki sposób aby respondent odnosił się do tego samego układu odniesienia, do którego odnosi się badacz, chyba, że celem poznawczym jest odkrywanie układów odniesienia respondentów  np. czy wieloryb to ryba czy ssak ? /struktury esencjalne/ • np. w USA, gdy zapytano respondentów ‘Czy pracował/a Pan/i zarobkowo lub dla zysku w ostatnim tygodniu ?’ - Tysiące respondentów, mimo tego, że pracowało zarobkowo nie zadeklarowało tego. Ponieważ działalność zarobkowa nie była ich głównym zajęciem (np. studenci, matki wychowujące dzieci) – tym samym to nie było ‘poważne zarobkowanie’.

6. stopień poinformowania respondenta • Przeprowadzając badania społeczne przy pomocy kwestionariusza możemy realizować różne cele poznawcze: - możemy interesować się jak pewne przedmioty postrzegają aktorzy społeczni – pytania o wyobrażenia, odczucia itd. (jak Pan/i ocenia pracę serwisu telefonicznego swojego operatora komórkowego ? Jak Pan/i ocenia pracę Sejmu trwającej kadencji ? Jakie funkcje państwowe pełnił Józef Piłsudski ? /nie chcemy tutaj poznać faktów, ale poziom wiedzy lub przekonania respondentów/) - możemy interesować się wiedzą o przedmiotach, której przekazicielami są respondenci – pytania o fakty (np. Ile Pan/i ma lat ? Jaki jest Pana/i stan cywilny ? Czy w ostatnim roku zmuszony/a Pan/i był/a do przeprowadzenia napraw w swoim samochodzie ? Który smak pasty do zębów jest Pana/i ulubionym ?)

7. aprobata społeczna • Przeprowadzając badania społeczne musimy zadbać o komfort respondenta. Tym samym pytania powinny być tak sformułowane, aby nie stwarzać niebezpieczeństwa wystąpienia dyskomfortu. Np. Czy myje Pan/i codziennie, po każdym posiłku zęby ?  Jakie wątpliwości i obawy natury metodologicznej można zgłosić w przypadku tego pytania ? Jak uniknąć dyskomfortu respondenta ?

8. aprobata społeczna (c.d.) Przykład 1 Ze względu na to, że w dzisiejszych czasach wszyscy jesteśmy mocno zabiegani i nie zawsze udaje nam się znaleźć czas na wydawałoby się podstawowe czynności, chcielibyśmy prosić o informację, czy regularnie po każdym posiłku udaje się Panu/i myć zęby ? Przykład 2 Czy uczestniczył/a Pan/i w ostatnich wyborach prezydenckich ? Albo Ze względu na to, że w dzisiejszych czasach wszyscy jesteśmy mocno zabiegani ,chcielibyśmy prosić o informację, czy głosował/a Pan/i w ostatnich wyborach prezydenckich ?

9. Problem aprobaty społecznej w badaniach nad bezrobociem Czy pracuje Pan/i ‘na czarno’ ?  Jak zapytać respondenta obawiającego się negatywnych sankcji formalnych o to czy pracuje na czarno ?

10. Problem operacyjnej równoważności narzędzi badawczych • Kiedy możemy mówić o operacyjnej równoważności ? • Przykład  skale przymiotnikowe • W jaki sposób można zadbać o równoważność operacyjną narzędzi badawczych ?

11. Obszary problemowe: • Poziom i zakres kształcenia ustawicznego. • Sposoby/metody poszukiwania pracy. • Gotowość wykonywania pracy w nietypowych formach. • Przyczyny znalezienia się w obecnym położeniu na rynku pracy. • Przeszkody w zmianie obecnego położenia na rynku pracy. • Źródła dochodów. • Oczekiwania płacowe. • Sytuacja wśród osób biernych zawodowo – okoliczności mogące sprzyjać wejściu na rynek pracy.

12. SZCZEGÓŁOWE OBSZARY PROBLEMOWE /na podstawie: ‘Wprowadzenie do analizy lokalnego rynku pracy’, M. Góra, U. Sztanderska, Warszawa 2006/

13. Ile osób w powiecie jest bezrobotnych? Jaki jest ich udział w ludności ogółem? 2. Jaka jest struktura bezrobotnych według: - cech demograficznych (płeć, wiek), - rozlokowania przestrzennego wewnątrz powiatu (gminy) i kategorii miejscowości, - zasobu kapitału ludzkiego (wykształcenie, ostatnio wykonywany zawód, posiadanie doświadczenia w pracy zawodowej, czas przerwy od ostatniej pracy). 3. Czy w zakresie strukturalnym z punktu 2 powiat czymś się wyróżnia? • Czy zachodzą tu wyraźne zmiany w porównaniu z wcześniejszymi badaniami? • Szczególnie: które kategorie ludności ponadprzeciętnie często są narażone na bezrobocie? A które zdecydowanie poniżej przeciętnej?

14. 4. Jaka jest struktura bezrobotnych ze względu na przyczynę znalezienia się na bezrobociu ? • utrata pracy, • rezygnacja z pracy, • powrót do pracy po przerwie trwającej minimum trzy miesiące, • podjęcie pracy po raz pierwszy. Czy powiat czymś się w tym zakresie wyróżnia? Czy zachodzą tu wyraźne zmiany w porównaniu z wcześniejszymi badaniami? Jakie osoby częściej od innych rezygnują z pracy? A które ją tracą?

15. 5. Jaka jest struktura bezrobotnych (płeć, wiek, wykształcenie, zawód, doświadczenie zawodowe), którzy z nich utracili pracę wg przyczyny zwolnienia (likwidacja zakładu, zwolnienie grupowe itp.)? 6. Osoby o jakich cechach są nadreprezentowane w populacji bezrobotnych w stosunku do całkowitej populacji w wieku produkcyjnym? Kto ma małe szanse na sukces nawet przy aktywizacji na rynku pracy? Jak kształtuje się relacja udziałów kategorii wyodrębnionych na podstawie: - cech demograficznych, - cech kwalifikacyjnych, - rozlokowania przestrzennego wewnątrz powiatu, - w liczbie bezrobotnych ogółem do udziałów analogicznych subpopulacji w ludności - w wieku produkcyjnym ?

16. 7. Ile wynosi najniższa płaca (płaca progowa), za którą bezrobotni zdecydowaliby się podjąć zatrudnienie (jaki jest jej rozkład)? - Czy rozkład płac progowych istotnie różni się w zależności od cech demograficzno-społecznych oraz czasu pozostawania bez pracy? - O ile płace oczekiwane różnią się od rzeczywistych? 8. Jaka jest struktura bezrobotnych według źródeł utrzymania? - Jak długo bezrobotni (przeciętnie) otrzymują zasiłki? - Czy powiat czymś się w tym zakresie wyróżnia? - Czy zachodzą tu wyraźne zmiany w porównaniu z wcześniejszymi badaniami?

17. 9. Ile wynosi łączny dochód uzyskiwany miesięcznie przez bezrobotnych (rozkład i jego miary)? 10. W jaki sposób bezrobotni poszukują pracy? 11. Jaki jest czas poszukiwania pracy – rozkład? • Czy czas ten różni się w zależności od cech demograficzno-społecznych bezrobotnych, ich rozmieszczenia terytorialnego w powiecie oraz źródła napływu do bezrobocia? • Czy powiat czymś się w tym zakresie wyróżnia? • Czy zachodzą tu wyraźne zmiany w porównaniu z wcześniejszymi badaniami?

18. 12. Podstawowe bariery podjęcia pracy: kwalifikacyjne (wykształcenie, zawód, szczegółowe umiejętności zawodowe, deficyt wybranych konkretnych umiejętności ogólnych), terytorialne (odległe zamieszkanie/ bez komunikacji z miejscem, gdzie jest oferowana potencjalna praca), osobiste (uwarunkowania indywidualne/ rodzinne) i inne.

19. PREZENTACJA KWESTIONARIUSZA ANKIETY Badanie "SYTUACJA SPOŁECZNO-ZAWODOWA ZAREJESTROWANYCH OSÓB BEZROBOTNYCH W POWIATOWYCH URZĘDACH PRACY WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO".