360 likes | 952 Views
INFLAMMATORY BOWEL DISEASE (IBD) INFLAMMATOIR DARMLIJDEN CHRONISCHE DARMONTSTEKING . * Ziekte van Crohn (morbus Crohn, MC, CD) Colitis ulcerosa (CU, UC) Indeterminate colitis (IC)* Meest voorkomende chronische ontstekingsziekte na rheumato
E N D
1. OVER VOEDING EN ONDERVOEDING BIJ INFLAMMATOIR DARMLIJDEN
Lisbeth Mathus-Vliegen
Maag-Darm-Leverarts
Academisch Medisch Centrum
Universiteit van Amsterdam
2. INFLAMMATORY BOWEL DISEASE (IBD)INFLAMMATOIR DARMLIJDENCHRONISCHE DARMONTSTEKING * Ziekte van Crohn (morbus Crohn, MC, CD)
Colitis ulcerosa (CU, UC)
Indeterminate colitis (IC)
* Meest voorkomende chronische ontstekingsziekte na rheumatoïde
arthritis
15-64 jarigen N-Europa Z-Europa
Incidentie MC 7.0/100.000 3.9/100.000
Incidentie UC 11.8/100.000 8.7/100.000
3. INFLAMMATORY BOWEL DISEASE (IBD)Colitis ulcerosa (CU) / Ziekte van Crohn (MC) * MAAGDARMSTELSEL
VOORKOMEN incidentie / prevalentie
leeftijd
familie
ONTSTEKINGEN aard
localisatie
symptomen
COMPLICATIES ziekte-, therapie gerelateerd
OPERATIE recidief
MALIGNITEIT termijn
* EXTRAINTESTINALE COMPLICATIES
4. INFLAMMATORY BOWEL DISEASE (IBD)Colitis ulcerosa (CU) / Ziekte van Crohn (MC) * MAAGDARMSTELSEL
VOORKOMEN incidentie / prevalentie
leeftijd: 20-40e jaar; 2e piek 55-65e jaar
familie: 25%
ONTSTEKINGEN aard: CU diffuus, oppervlakkig
MC focaal, normale darmdelen ertussen, transmuraal door de hele darmwand
localisatie: CU colon, altijd endeldarm
MC van mond tot anus, fiseling en abscesvorming anaal
symptomen
COMPLICATIES ziekte-, therapie gerelateerd
OPERATIE recidief
MALIGNITEIT termijn
* EXTRAINTESTINALE COMPLICATIES
5. KLINISCHE SYMPTOMEN VAN IBD
6. EXTRA-INTESTINALE VERSCHIJNSELEN BIJ IBD (30%)
7. INFLAMMATOIR DARMLIJDEN: PATHOGENESE GESTOORDE IMMUUN-REGULATOIRE BALANS IN HET DARMSLIJMVLIES
Ontstekingsbevorderende factoren (pro-inflammatoire cytokines TNF-a, IL-1b, IL-8, IL-12) >>>
Ontstekingsremmende / beschermende mechanismen (contra- inflammatoire cytokines IL-1 ra, IL-10, IL-4, IL-13)
Alle type ontstekingscellen (lymfocyten, granulocyten, monocyten, macrofagen)
Uiteindelijke darmcelschade: reactieve zuurstofradicalen en leukotriënen
GENETISCHE FACTOREN
OMGEVINGSFACTOREN
8. INFLAMMATOIR DARMLIJDEN: PATHOGENESE GENETISCHE FACTOREN familiaal voorkomen
hogere concordantie in MZ dan in DZ tweelingen
CD: NOD2/CARD15 gen chromosoom 16
UC: HLA-DR2 gen chromosoom 6
IL-receptor antagonist gen chromosoom 2
OMGEVINGSFACTOREN concordantie in MZ tweelingen in 6-14% bij UC en 44-50 % bij CD
sterke toename in incidentie over korte tijd
9. INFLAMMATOIR DARMLIJDEN: PATHOGENESEOMGEVINGSFACTOREN Roken risico op ziekte van Crohn verhoogd, op colitis ulcerosa verlaagd
Orale contraceptiva risico op ziekte van Crohn verhoogd
Appendectomie risico op colitis ulcerosa verlaagd
Infectieus agens pathogenese van ziekte van Crohn:
bacteriën (mycobacterium tuberculosis, chlamydia, yersinia enterocolitica)
virussen (prenataal, mazelen, cytomegalie, Epstein-Barr virus)
Vasculitis pathogenese van ziekte van Crohn
Mucus samenstelling afwijkend bij colitis ulcerosa
Afwijkende intestinale flora?
Voedselallergie?
Voeding?
10. INFLAMMATOIR DARMLIJDEN: PATHOGENESE Voeding: betrokken bij ontstaan van ziekte
* Door ontbreken van voedingsstof die er eigenlijk had moeten zijn
Ziekte van Crohn Colitis ulcerosa
Borstvoeding ? ?/+
Voedingsvezels /
ongeraffineerde KH + -
* Door overmaat van voedingsstof die er niet had moeten zijn
Ziekte van Crohn Colitis ulcerosa
Flesvoeding / koemelk ? +/?
Cornflakes ? -
Geraffineerde suikers + -
Emulgeermiddelen/stabili- ? -
satoren, carragenen
Gluten ? -
Margarine / boter ? -
Voedselallergie ?/+ ?/+
11. VOORKOMEN VAN VOEDINGSTEKORTEN BIJ IBD
13. ONDERVOEDING BIJ ZIEKTE VAN CROHN VERMINDERDE VOEDSELINNAME
MALABSORPTIE
VERHOOGD VERLIES
ACTIEVE ONTSTEKING
INTERACTIES VAN MEDICIJNEN EN VOEDING
14. ONDERVOEDING BIJ ZIEKTE VAN CROHN VERMINDERDE VOEDSELINNAME
door ziekte (buikpijn, geen eetlust, misselijkheid, diarrhee)
door tekorten (zinktekort met smaakverandering)
iatrogeen (door medische beperking van vezels, lactose)
MALABSORPTIE
VERHOOGD VERLIES
ACTIEVE ONTSTEKING
INTERACTIES VAN MEDICIJNEN EN VOEDING
16. ONDERVOEDING BIJ ZIEKTE VAN CROHN VERMINDERDE VOEDSELINNAME
MALABSORPTIE
verminderd absorberend oppervlakte (ziekte, operatie, fisteling)
galzout tekort (ileum ziekte / operatie, bacteriële overgroei)
bacteriële overgroei
medicijnen
VERHOOGD VERLIES
ACTIEVE ONTSTEKING
INTERACTIES VAN MEDICIJNEN EN VOEDING
17. ONDERVOEDING BIJ ZIEKTE VAN CROHN VERMINDERDE VOEDSELINNAME
MALABSORPTIE
VERHOOGD VERLIES
eiwitverlies via de darm
verlies van vocht, electrolieten, mineralen, sporenelementen
bloedverlies
vet diarrhee
ACTIEVE ONTSTEKING
INTERACTIES VAN MEDICIJNEN EN VOEDING
19. ONDERVOEDING BIJ ZIEKTE VAN CROHN VERMINDERDE VOEDSELINNAME
MALABSORPTIE
VERHOOGD VERLIES
ACTIEVE ONTSTEKING
verhoogde behoefte door koorts, ontsteking, infectie
verhoogde behoefte voor inhaalgroei bij groeiachterstand
verhoogde behoefte door invloed van medicijnen
INTERACTIES VAN MEDICIJNEN EN VOEDING
corticosteroïden en calcium
sulfasalazine en foliumzuur
cholestyramine en vetoplosbare vitamines
20. INFLAMMATOIR DARMLIJDEN Voeding: betrokken bij ontstaan van ziekte
Voeding: betrokken bij de behandeling van ziekte
Voedingsvezel, niet-geraffineerde koolhydraten
Eliminatie diëten (voedsel allergie)
Enterale / elementaire voeding
Totale parenterale voeding
Nieuwe inzichten:
Korte keten vetzuren
Probiotica / prebiotica
Vis vetzuren
21. VOEDINGEN BIJ ZIEKTE VAN CROHN: UITERSTEN
26. BIJVOEDINGEN BIJ ZIEKTE VAN CROHN
34. INFLAMMATOIR DARMLIJDEN Voeding: betrokken bij ontstaan van ziekte
Voeding: betrokken bij de behandeling van ziekte
Voedingsvezel, niet-geraffineerde koolhydraten
Eliminatie diëten
Enterale / elementaire voeding
Totale parenterale voeding
Nieuwe inzichten:
Probiotica / prebiotica: moduleren de ontstekingsreactie
Korte keten vetzuren: afkomstig uit voedingsvezels als voeding voor de darmcel
Vis vetzuren: moduleren de ontstekingsreactie
36. INFLAMMATOIR DARMLIJDEN: CONCLUSIE De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn chronische recidiverende ziekten bij jonge mensen zonder bekende oorzaak
De ontstekingsreactie in de darm lijkt een ontspoorde reactie op een onbekend agens, resulterend in een ontsteking van de dikke darm (colitis ulcerosa) of van het hele maagdarmstelsel (ziekte van Crohn)
Vooral bij de ziekte van Crohn zijn de gevolgen voor de voedingstoestand en groeiachterstand indrukwekkend
Hoewel de rol van de voeding bij het ontstaan van ziekte bescheiden lijkt, is er duidelijk een rol voor de voeding bij de behandeling van ziekte
Terughoudendheid met het geven van extra bijvoeding of enterale / sondevoeding is niet terecht bij actieve ziekte
Nieuwe gegevens woren verwacht ten aanzien van de effecten van probiotica / prebiotica, korte keten vetzuren en visvetzuren