Optimale voeding en conditieverbetering bij longziekten

1. Optimalevoeding en conditieverbeteringbijlongziekten Juni 2013

2. Vraagaan u • Heeft u weleens met uw arts gesproken over voeding? • Wie is erweleensbijeendiëtistgeweest? • Heeft u zelfooiteensietsopgezocht op internet over voeding? • Wievindtdaterweleenpaar kilo’s afmogen? • Wiezou willen aankomen ? • Wie heeft er wel eens drinkvoeding gebruikt?

3. Wat is goede voeding?Aanbevolen hoeveelheden Bron: Voedingscentrum Richtlijnen Voedselkeuze, 2013

4. Bescherming van de longen door: • 1 à 2 keer per week (vette) vis • 2 stuks (200 gram) fruit per dag • 200 gram groente per dag

5. Goede voedingstoestand • Lichaam beschikt over voldoende energie, eiwitten, vitamines en mineralen • Goed gewicht (Body Mass Index ofwel BMI) • Voorwaarde voor gezondheid • Juist bij ziekte (COPD) is goede voedingstoestand voorwaarde voor goede conditie

6. Overgewicht, meten en behandeling Overgewicht: Verhoogd risico op ernstige ziekten Bereken • Body Mass Index (BMI) = gewicht (kg) / lengte (m)2 • BMI tussen 25 en 30 : matig overgewicht • BMI boven de 30: ernstig overgewicht of obesitas • Middelomtrek Behandeling: • Energie beperkte voeding en beweging

7. Bereiken van gezond gewicht • Aanleren van gezond eetpatroon in plaats van lijnen (langzaam afvallen) • Goede motivatie is onmisbaar • Lichaamsbeweging / trainen (behoud spiermassa) • Drie hoofdmaaltijden, sla geen maaltijden over • Zuinig met vet, toegevoegde suikers en alcohol • Dranken zonder suiker

8. Criteria ondervoeding bij COPD • Laag lichaamsgewicht BMI≤21 21< BMI ≤ 25 in combinatie met: • Gewichtsverlies ≥ 5% binnen 1 maand of ≥ 10% binnen 6 maanden • Lage vetvrije massa-index mannen ≤ 16 vrouwen ≤ 15 NVALT Richtlijn Voeding en COPD, 2001

9. Welke patiënt is ondervoed? A B C

10. Criteria ondervoeding bij COPD • Laag lichaamsgewicht BMI≤2121< BMI ≤ 25 in combinatie met: • Gewichtsverlies ≥ 5% binnen 1 maandof ≥ 10% binnen 6 maanden • Lage vetvrije massa-index mannen ≤ 16 vrouwen ≤15 NVALT Richtlijn Voeding en COPD, 2001

11. Waar staat BMI voor? • Beter Meten Indicatie • Best MedicineInstitute • Body Mass Index BMI = Body Mass Index = gewicht (kg) / lengte (m)2 • De hoeveelheid gewicht in kg per vierkante meter lichaamsoppervlakte

12. COPD BMI schijf

13. Criteria ondervoeding bij COPD • Laag lichaamsgewicht BMI≤21 21< BMI ≤ 25 in combinatie met: • Gewichtsverlies ≥ 5% binnen 1 maandof ≥ 10% binnen 6 maanden • Lage vetvrije massa-index mannen ≤ 16 vrouwen ≤ 15 NVALT Richtlijn Voeding en COPD, 2001

14. Is drie kilo ongewild afvallen in 1 maand verontrustend? Ja, Het is verontrustend als iemand ongewild  5% (± 3 kg) in 1 maand afvalt of  10% (± 6 kg) in 6 maanden afvalt

15. Criteria ondervoeding bij COPD • Laag lichaamsgewicht BMI≤2121< BMI ≤ 25 in combinatie met: • Gewichtsverlies ≥ 5% binnen 1 maandof ≥ 10% binnen 6 maanden • Lage vetvrije massa-index (ofwel spiermassa) mannen ≤ 16 vrouwen ≤ 15 NVALT Richtlijn Voeding en COPD, 2001

16. Bepalen van spiermassa met bio-impedantie meter • Lichaam bestaat uit vetmassa en vetvrije massa • Vetvrije massa = met name spiermassa • Hoeveelheid spiermassa inschatten mbv bio-impedantie meter • Weerstand in lichaam basis voor berekening

17. Psychische effecten: - Vertrouwen in verandering lichaam - Omgaan met pijn en stress - Impact op kwaliteit van leven Sociale effecten: - Sociale contacten - Angst en depressie - Neg impact op Kwaliteit van leven Lichamelijke effecten: - Spierkracht ↓ - Uithoudingsvermogen ↓ - Kortademig↑ - Algehele fitheid↓

18. Voedingstherapie en training bij ondervoede COPD patiënten Gewicht Spiermassa en -kracht Inspanningstolerantie Kwaliteit van leven (Her)opnames Voordelen:

19. Extra energiebehoefte bij ondervoeding 600 kcal Dieetvoeding voor medisch gebruik of

20. WaaromMedischeVoeding:specifiek voor COPD • Hogekoolhydraten/ lage vet verhouding • lichtverteerbaar • Hoogeiwit– t.b.v. spierbehoud en spieropbouw in combinatie met training • Klein volume – 125 ml • Geenverhoogdgevoel van kortademigheid

21. Aanbevolen dosering

22. Wanneer aan de bel trekken? • Bij te hoog lichaamsgewicht • Bij te laag lichaamsgewicht • Bij afvallen • Bij vermoeden of vragen • Evt. verwijzing naar diëtist voor individueel voedingsadvies

23. Klopt het dat ik slijmvorming van melkproducten krijg? Nee, sommige voedingsmiddelen geven een plakkerig gevoel in uw mond. Dit slijm is niet hetzelfde slijm als wordt geproduceerd door de luchtwegen. U kunt het volgende doen aan deze slijmvorming: • Spoel uw mond na het eten of neem onder het eten geregeld een slokje (bij voorkeur iets ‘zuurs’ zoals sinaasappelsap of citroenthee). • Geef de voorkeur aan zure melkproducten: karnemelk, yoghurt, zure room. Let op dat u de melkproducten niet weglaat uit uw dagelijkse voeding

24. Voeding en training geeft beste resultaat Bewegen nodig voor opbouw spiermassa en conditie.

25. Verbeteringspierkrachtna 4 maandenvoeding en training Significante verbetering in spierkracht van Wetering et al. 2009

26. Materialen

27. Placemat (voorzijde)

28. Respifor Placemat (achterzijde)

29. Vragen? • Vragen? • Wat neemt u mee uit deze lezing? Dank voor uw aandacht!

30. Belangrijke telefoonnummers/sites • Nutricia Medische Voedingsservice : 0800-022 33 22 www.nutriciamedischevoeding.nl • www.voedingscentrum.nl • http://copd.startpagina.nl/ • Longfonds Advieslijn: 0900 227 25 96 www.longfonds.nl • www.malnucare.nl