Fadil Ismaili Drejtor i Pergjithshem KOST

1. Tregu i PërbashkëtKosovë – Shqipëripërsiguritëfurnizimit me kostomëtëlirënëtermakohorafatgjatë Fadil Ismaili Drejtor i Pergjithshem KOST Konferenca e ERE-s “Sektori i Energjise ne Shqiperi, Sfidat dhe Rregullimi” Tirane, 7 Tetor 2010

2. 1. Baza legjislative • Traktati mbi themelimin e Komunitetit të Energjisë në Evropën Jug-Lindore (referenca “Titulli 1 Artikulli 2”) • Ligji Nr. 9072 për Sektorin e Energjisë i Shqipërisë, me shtesat (referenca, “Pjesa e gjashtë tregu i energjisë – nenet 53,54 dhe 55”) • Ligji për energjinë elektrike, 2004/10 (referenca “Kreu i 8, Organizimi i Tregut”) Konferenca e ERE-s “Sektori i Energjise ne Shqiperi, Sfidat dhe Rregullimi” Tirane, 7 Tetor 2010

3. 2. Bashkëpunimi aktual në mes të Kosovës dhe Shqipërisë Bashkëpunimi aktual mund të përshkruhet i nivelit qeveritar, autoriteteve rregullatore dhe operatorëve, i shoqëruar me dokumentet: • Marrëveshje mirëkuptimi për bashkëpunim në mes të Ministrisë së Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjetikës (METE) së Shqipërisë dhe Ministrisë së Energjisë dhe Minierave (MEM); • Marrëveshje e bashkëpunimit në mes të Entit Rregullator të Energjisë (ERE) së Shqipërisë dhe Zyrës së Rregullatorit të Energjisë së Kosovës (draft); • Marrëveshje e kooperimit në mes të Operatorit të Transmisionit dhe Tregut (OST) të Shqipërisë dhe Operatorit të Sistemit,Transmisionit dhe Tregut (KOSTT) të Kosovës; • Marrëveshja për shkëmbim të energjisë elektrike në mes të Korporatës Energjetike Shqiptare (KESH) dhe Korporatës Energjetike të Kosovës (KEK) Konferenca e ERE-s “Sektori i Energjise ne Shqiperi, Sfidat dhe Rregullimi” Tirane, 7 Tetor 2010

4. 3. Rendimenti i bashkëpunimeve të deritanishme • Në tregun të energjisë elektrike: • Shkëmbimi i energjisë elektrike në formë ndihmese dhe depozitimi për një nivel modest të optimizimit; • Në infrastrukturë: • Ngritja e një linje të transmisionit 400kV që pesëfishon kapacitetin në mes të dy vëndeve me status te zotimit te mjeteve per implementim (Implementimi ka filluar); • Instalimi i pajisjeve per rregullimin frekuence-fuqi (Implementimi ka filluar) • Bashkpunimet konkrete në mirëmbajtjen e sistemeve të njeri tjetrit; • Projektet tjera në vazhdim: • Diskutimet intensive në vendosjen e një zone rregulluese të përbashkët dhe mundësia e anëtarsimit të përbashkët në asociacionit evropian të transmisioneve ENTSO-E; • Komunikimet: • Janë vendosur komunikimet formale dhe ato jo-formale për shkëmbim idesh të cilat mund të sjellin përfitime të dy anshme duke përfshirë edhe këtë prezentim. Konferenca e ERE-s “Sektori i Energjise ne Shqiperi, Sfidat dhe Rregullimi” Tirane, 7 Tetor 2010

5. 4.Pse duhet të thellohet bashkëpunimi në të ardhmen? • Që të analizohet dhe eventualisht të ndërtohet tregu i përbashkët i tregëtimit me shumicë duke ndërtuar mekanizma përkatës për këtë; • Që tregu i përbashkët eventual të mund të jep sinjal ekonomik joshës për investitorët në horizonte të gjata kohore për të dy vëndet; • Që të ndërtohen tregje të tregëtimit me pakicë sipas kornizave rregullative të harmonizuara e që mund t’a maturojnë tregun në tërësi; • Të analizohet mundesia e themelimit të zonës së përbashkët kontrolluese (Studimi ka konfirmuar fisibilitetin) • Industria që do t’a përcjell këtë treg si ajo prodhuese dhe bizneset e rrjetit të sigurojnë mirëqenje të përgjithshme shoqërore; • Që të sigurohet kualiteti i shërbimeve me kosto sa më të ulët për konsumatorë fundor duke ndërtuar një treg konkurrues. • Sepse dy sistemet, i Shqipërisë i bazuar në potencialet hidrike dhe i Kosovës në potencialet e linjitit mund të optimizohen që t’i ofrojnë tregut energji elektrike me kosto më të ulët. Konferenca e ERE-s “Sektori i Energjise ne Shqiperi, Sfidat dhe Rregullimi” Tirane, 7 Tetor 2010

6. 5. Parametrat teknik të sistemeve elektrike, ekzistuese dhe të planifikuara Konferenca e ERE-s “Sektori i Energjise ne Shqiperi, Sfidat dhe Rregullimi” Tirane, 7 Tetor 2010

7. 5.1 Bilansi i kapaciteteve Shqipëri - Kosovë

8. 5.2 Bilanset e energjisë Shqipëri -Kosovë Konferenca e ERE-s “Sektori i Energjise ne Shqiperi, Sfidat dhe Rregullimi” Tirane, 7 Tetor 2010

9. 5.2 Bilanset e energjisë Shqipëri -Kosovë

10. 5.3 Bilanset e përbashkëta të energjisë dhe kapaciteteve/dispeçimi optimal i kapaciteteve gjeneruese Konferenca e ERE-s “Sektori i Energjise ne Shqiperi, Sfidat dhe Rregullimi” Tirane, 7 Tetor 2010

11. 5.3 Bilanset e përbashkëta të energjisë dhe kapaciteteve Konferenca e ERE-s “Sektori i Energjise ne Shqiperi, Sfidat dhe Rregullimi” Tirane, 7 Tetor 2010

12. 6. Vlera e estimuar e tregut në € Konferenca e ERE-s “Sektori i Energjise ne Shqiperi, Sfidat dhe Rregullimi” Tirane, 7 Tetor 2010

13. 6.1 Vlera e estimuar e tregut të përbashkët në €

14. 6.3 Tregu fizik regjional Konferenca e ERE-s “Sektori i Energjise ne Shqiperi, Sfidat dhe Rregullimi” Tirane, 7 Tetor 2010

15. 7.Mekanizmat e mundshëm për zhvillimin e tregut të përbashkët Marrëveshja e mirëkuptimit për vendosjen e tregut të përbashkët me objektiva të vendosjes së strukturave të përbashkëta të kooperimit të niveleve qeveritare, rregullatore, të operatorëve dhe plenare ku mund të participojnë edhe palët tjera të interesuara. Rezultatet e bashkpunimit duhet të reflektojnë: • Harmonizimin e strategjive zhvillimore të sektorit të energjisë; • Rishikimin e Master Planeve zhvillimore dhe përshtatja eventuale e tyre objektivit të tregut të përbashkët; • Disajnimi i tregut të përbashkët • Disajnimi i parimeve të tregut të përbashkët • Definimi i akcioneve të harmonizimit të legjislacioneve bazë dhe atyre rregullatore për tregun e përbashkët; • Hartimin eventual të një dokumenti me kapacitete obligative të implementimit të tregut të përbashkët. Konferenca e ERE-s “Sektori i Energjise ne Shqiperi, Sfidat dhe Rregullimi” Tirane, 7 Tetor 2010

16. 8. Faza e implementimit të mundshëm të tregut të përbashkët të energjisë elektrike Dokumenti i kapacitetit obligativ për implementimin e tregut të përbashkët për objektiv duhet të ketë: • Harmonizimin e legjislacioneve bazë të vendeve kontraktuese; • Harmonizimin ose rivendosjen e legjislacioneve dytësore në funksion të tregut të përbashkët; • Bashkrendim në reformat tarifore që mbështesin tregun e synuar; • Organizimi i tregut të përbashkët në ate të: • Tregut të përgjithshëm; • Tregut të balancimit dhe i shërbimeve ndihmëse; • Tregjeve (tregut) me pakicë etj. Konferenca e ERE-s “Sektori i Energjise ne Shqiperi, Sfidat dhe Rregullimi” Tirane, 7 Tetor 2010

17. 8. Faza e implementimit të mundshëm të tregut të përbashkët të energjisë elektrike(vazhdim) • Ndryshimet eventuale në strukturën organizative të pjesëve të industrisë (nëse kërkohet); • Vendosja e strukturave të përbashkëta vendimmarrëse të niveleve qeveritare, rregullatore, operatorëve të transmisionit, sistemit dhe tregut dhe atyre plenare konsultative ku mund të participojnë edhe palët tjera të interesuara. • Vendosja e afateve për implementimin e akcioneve të përcaktuara; • Procesi i objektivave nga Marrëveshja e mirëkuptimit nuk duhet të zgjatë më shumë se 2 (dy) vjet dhe gjetjet eventuale duhet të kalojnë në fazën që paraqitet si obligative dhe me afate të kontraktuara. Konferenca e ERE-s “Sektori i Energjise ne Shqiperi, Sfidat dhe Rregullimi” Tirane, 7 Tetor 2010

18. FALEMNDERIT PËR VËMENDJEN Fadil Ismajli, KOSTT Konferenca e ERE-s “Sektori i Energjise ne Shqiperi, Sfidat dhe Rregullimi” Tirane, 7 Tetor 2010