470 likes | 1.45k Views
ERİŞKİNDE ASTIM FENOTİPLERİ. Dr.BİLUN GEMİCİOĞLU İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD İmmünoloji ve Allerji Hastalıkları BD. Sunum Planı. Fenotip kavramı ve klinik fenotipler Küme analizleri Hücresel ve bronkoskopik fenotipler Endotip Kavramı
E N D
ERİŞKİNDE ASTIM FENOTİPLERİ Dr.BİLUN GEMİCİOĞLU İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD İmmünoloji ve Allerji Hastalıkları BD
Sunum Planı • Fenotip kavramı ve klinik fenotipler • Küme analizleri • Hücresel ve bronkoskopikfenotipler • Endotip Kavramı • Erişkinde astım içtipleri (Fenotip-Endotip) tedavisi
Kontrol belirleme Bir haftada kısmen kontrol atındaki astımdaki 3 veya daha fazla özelliğin bulunması
Astımda basamaklı tedavi şeması arttır azalt 3.Basamak 1.Basamak 2.Basamak 4.Basamak 5.Basamak Düzenli kontrol ediciye gerek yok LTRA: Lökotrien reseptör antagonisti LABA: Uzun etlili beta agonist İKS: İnhalerkortikosteroid
GOAL: oral steroid sonrası +7% kontrol artışı SFCve oral kortikosteroidler Hastalar (%) FP Faz II SFC Faz II 100 FP Faz I SFC Faz I %+5 %+4 %+7 80 %+9 %+7 %78 %75 %70 %+10 60 %60 %62 40 %47 20 0 Düşük doz ICS (S2) Orta doz ICS (S3) Steroid kullanmamış (S1) Bateman ED. AJ RCCM 2004;170:836-844.
Tedaviye beklenen yanıtı etkileyen faktörler(kontrolsüzlük nedenleri) • Yanlış tanı • Duyarlı olunan ajana maruziyetin sürmesi • Komorbiditelere bağlı kontrolsüzlük • Tedaviye kompliansıninhaler teknik veya uygun seçimin olmaması • Zor astım fenotipleri (endotipleri ?) Bel EH. Breath2006; 3:2; 129-139
Astım poligenik multifaktoryel farklı fenotipleri bulunan bir hastalıktır + gen 1 gen 2 çevre faktörü 1 çevre faktörü 2 HASTALIK FENOTİPİ gen 1 + gen 2 + gen 3 ... + çevre faktörü 1 + çevre faktörü 2 + ...
Klinikte Fenotip Kavramı • Benzer klinik bulgular göstermekle birlikte; • farklı prognoz gösteren • tedavisi farklı • tedavi yanıtları farklı
İlk Fenotip Sınıflamaları • Klinik ve fizyolojik fenotipler • Şiddete göre fenotipler • Alevlenme eğilimli • Tedaviye dirençli • Başlama yaşına göre • Obez • Fiks obstrüksiyonlu • Tetikleyicilere göre fenotipler • Aspirin ve/veya diğer nonsteroidalantiinflamtuar ilaçlar • Çevresel Allerjen • Mesleki allerjen veya irritan • Menstrüasyon • Egzersiz • İnflamatuarfenotipler • Eozinofilik • Nötrofilik • Pauci-granülositik • Wenzel SE. Lancet. 2006, 26;368:804-13.
Klinik fenotip çalışmaları Wenzel SE. Lancet 2006; 368: 804-13
İnflamatuarfenotipler Simpson JL. Respirology 2006; 11: 54-61
İnflamasyona göre fenotipler Haldar P et al JACl 2007:119;1043
Küme Analizi 1. Bir popülasyonda önceden belirlenen çok sayıdaki değişkene göre benzerlikleri belirlemek 2. Benzer özelliklerin ağırlıkta olduğu kişileri kümelerde toplamak
Küme Analizi ile Astım Fenotipleri Çalışmaya alınan hastalar; • Birinci basamak / hafif-orta astımlı olgular / n:184 • İkinci basamak / zor-dirençli astımlı olgular / n: 187 • Daha önce başka bir çalışmaya katılmış zor astımlı olgular / n:68 Haldar P et al AJRCCM 2008;178:218-224
Küme analizinde araştırılan özellikler • Atopi • Değişken havayolu obstriksiyonu • İndükte balgamda eozinofil • Semptomlar (modifiye astım kontrol skoru) • Cinsiyet, yaş • Vücut kitle indeksi • Metakolin PC20 (bazı olgularda) Haldar P. Am J RespirCrit Care Med 2008, 178: 218-24
Birinci basamak kümeleri(hafif-orta astımlı) Küme 3 Küme 1 Küme 2 Erken başlayan Allerjik Semptom + Eozinofilikinf + Obez Kadın Semptom + Non-eozinofilik Benign astım Aktif semptom yok Atak seyrek Haldar P. Am J RespirCrit Care Med 2008, 178: 218-24
İkinci basamak kümeleri 1. Erken başlayan allerjik astım • Eozinofilik • Sık atak 2. Obez, kadın • Non-eozinofilik • Semptom yoğun 3. Erken başlayan • Allerjik • Semptom yoğun • Non-eozinofilik 4. Geç yaşta başlayan • Eozinofilik • Sık atak • Az semptom Haldar P. Am J Respir Crit Care Med 2008, 178: 218-24
Küme analizli fenotip çalışması Haldar P. Am J CritCareMed 2008
SARP Çalışmasından Zor Astım Fenotipleri • Severe AsthmaResearch Program’ a katılan hastalar n:726 • Analizde kullanılan değişkenler • Demografik özellikler • Başlangıç yaşı, süresi • Semptomlar, ilaç gereksinimi • Astım kontrolu • SFT, atopi • Sağlık harcaması Moore WJ. Am J CritCareMed 2010; 181: 315-23
Çoğu kadın Daha az atopi Geç yaşta başlamış Yarısı obez Nötrofil ön planda %80 ağır astım Çoğu kadın Yaşları biraz daha ileri Çoğu atopik Erken yaşta başlamış %26 ilaç kullanmıyor Çoğu kadın Çoğu genç Çoğu atopik Erken yaşta başlamış %40 ilaç kullanmıyor K=E Çoğu atopik Erken yaşta başlamış Yüksek doz ilaç kul. Obez kadınlar Ortalama yaş 50 Daha az atopi Geç yaşta başlamış SFT orta derecede obstrüksiyon Moore WJ. Am J CritCareMed 2010
Mavi: Hafif atopik astım Yeşil: Hafif-orta atopik astım Sarı: Geç başlangıçlı nonatopik astım Turuncu:Ağır atopik astım Kırmızı: Fiks hava yolu obstrüksiyonu olan ağır astım Moore WJ. Am J CritCareMed 2010; 181: 315-23
AVRUPA KÜME ANALİZİ SONUÇLARI EGEA2 n:641 ECRHSII n:1895 19 değişken (demografik öz., semptom, atak, tedavi, başlama yaşı, atopi, SFT, BHR) Siroux V. Et al EurRespir J. 2011; 38: 310-17
AVRUPA KÜME ANALİZİ SONUÇLARI Siroux V. EurRespir J. 2011; 38: 310-17
Hücresel Fenotipler: Th2’ye göre ayırım Woodruff PG. Am J RespirCritCareMed 2009; 108: 388-395
Th2 düşük Hücresel Fenotipler: Th2’ye göre ayırım • Atopik Non-eozinofilikfenotip Th2 yüksek Atopik +++ Bronş aşırı duyarlılığı daha belirgin Serum IgE daha yüksek Eozinofili daha fazla Subepitelial fibrozis Woodruff PG. Am J RespirCritCareMed 2009; 108: 388-395
Th2 yüksek grupta inhalersteroide daha iyi yanıt Woodruff PG. Am J RespirCritCareMed 2009; 108: 388-395
Hücresel Fenotipler: Nötrofiliye göre ayırım Wood LG. Chest 2012
Hücresel Fenotipler: Nötrofiliye göre ayırım CRP ve IL-6 düzeyleri Komorbid durumlar Wood LG. Chest 2012 prepublished
Zor Astımda Bronkoskopiye göre Fenotipleme ve Tedavi Zor astımlı olgular n:58 Bronkoskopi: visuelskorlama (üst ve alt HY) BAL, endobronşialbiopsi, fırçalama Tedaviye yanıt değerlendirilmesi; AKT ve FEV1 GER: gastroözofagialreflu SBI: subakutbakteriel enfeksiyon Good JT. Chest2012; 141(3):599–606
Zor Astımda Bronkoskopiye göre Fenotipleme ve Tedavi Yanıtları 4 aylık astım tedavisi sonrası ACT ve FEV1 de değişiklik yok, bronkoskopi sonrası tedavi yanıtı (+) Good JT. Chest 2012; 141(3):599–606
Bronkoskopikfenotipe özgün tedavi yanıtları Good JT. Chest 2012; 141(3):599–606
Endotipkavramı (Biyolojik Mekanizma) Endotip: Hastalığın, bir moleküler mekanizma veya tedavi yanıtı aracılığı ile patolojik ve fonksiyonel olarak tanımlanmasıdır. Klinik özellikler Biomarker’lar Akciğer fizyolojisi Genetik Histopatoloji Epidemiyoloji Tedaviye cevap Anderson GP. Lancet. 2008 Lötwall J. JACI 2011
Fenotip’tenendotipe sınıflama Anderson GP. Lancet. 2008
ASTIM ENDOTİPLERİ Cross-country kayakçılarda astım Ağır astım Geç başlangıçlı/ hipereozinofilik Aspirin duyarlı astm ABPA Allerjik astım API + preschool wheezer nötrofilik Lötwall J. JACI 2011
AĞIR ASTIM Semptomlar Enflamasyon Ataklar Karakteristikler Düşük FEV1 Erken Başlangıç Eozinofilik Obez Nötrofilik Geç başlangıç,kadın Eozinofili az Hafif, Orta şiddet ve ciddi allerjik astım ABPM Geç başlangıç AERD/AERD- Endotip fonksiyonel ve fizyopatolojik mekanizmalarla belirlenmiş subtiplerdir. Son yıllarda 6 endotip tanımlanmıştır. Dördü ciddi astımlı hastalardır.
Küme analizlerinde tedavi yanıtlarına göre astımlı hastalar iki ana gruba ayrılır Tedaviye iyi yanıt veren, erken yaşta başlayan, FEV1leri normal veya normale dönebilen, atopik astımlı hastalar (%60-70) Tedavi sorunları yaşanan hastalar (%30-40)
Tedavi sorunları yaşanan astım fenotipleri(Astım İçtipleri) • Cinsiyet • Yaş ve başlangıç yaşı • Tetikleyen etken veya risk faktörü • Fonsiyonel patoloji • İnflamatuar özellikleri • Tedaviye komplansı • Komorbit durumları • Stabilite durumu • Farmokogenetik problemler Gemicioğlu B.
İçtipe göre tedavi yaklaşımı • Cinsiyet: Kadınsa premenstrüel astım: LTRA- Progesteron • Başlangıç yaşı: Geç başlangıçlı: hızlı fonksiyonel kayıp, çok azı allerjik • Tetikleyen etken: etken yok edilmeli, sigara içmişse teofilin, aspirinde LTRA veya desensitiz, atipiklerdemakrolid • Fonsiyonel patoloji: Küçük hy; HFAlısteroid denenebilir, fiks obs: termoplastı • İnflamatuar özellikleri: Eoz: Anti-IL5, Nötrof: Anti TNFa, makrolid, zayiflat • Tedaviye komplansı: psikolojik değer., inh. tekniği • Komorbit durumları: Var olanı tedavi et • Stabilite durumu: Tiotropium ekle veya Brittle, nocturnal astım; SC Betaagonist • Farmokogenetik problemler: Steroid rezistansı: Anti TNFa
İçtipe göre tedavi yaklaşımı Premenstrüel astım…………….. Progesteron Allerjik astım …………………….Anti-IgE, anti IL13, desen. SmokerAstımlı .......................... Sigara bıraktırılmalı, teofilin Obez Astımlı ……………………...Zayıflat Aspirinle tetiklenen astım………LTRa., desens. Mesleksel astım…………………..Uzaklaştırma Persistaneozinofili………………Steroid - Anti-IL5 Nötrofilik astım …………………..Makrolid,Anti-TNFα, Teof, zayıflat KHY tutulumu veya fiks obs… Steroidi kes, HFA ICS; termoplasti Brittle astım ………………………Subkütan epinefrin Steroidrezistan astım …………. Anti-TNFα, Anti-IL5