Download
1 / 80
1.26k likes | 1.83k Views
تغذیه دانش آموزان. دکتر احمد رضا درستی متخصص تغذیه دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران. بسیاری از بیماریهای دوران بزرگسالی مانند بیماریهای قلبی و عروقی٬ افزایش فشارخون٬ بعضی از سرطانها٬ افزایش چربی خون و دیابت به نحوه تغذیه مرتبط است.
E N D
تغذیه دانش آموزان دکتر احمد رضا درستی متخصص تغذیه دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران
بسیاری از بیماریهای دوران بزرگسالی مانند بیماریهای قلبی و عروقی٬ افزایش فشارخون٬ بعضی از سرطانها٬ افزایش چربی خون و دیابت به نحوه تغذیه مرتبط است. • چون عادات غذایی از دوران کودکی شکل میگیرد، بنابراین اصلاح عادات غذایی این دوران میتواند از بروز این بیماریها در بزرگسالی پیشگیری کند. • مصرف نامناسب غذا بر توان جسمی و روحی (یادگیری و رفتار کودکان و نوجوانان)، تاثیر شدید دارد.
عوامل موثر بر رشد ١- وراثت ( ژنتیك) ٢- تغذیه ٣- بیماریهای مزمن ٤- عوامل روحی- روانی ٥- هورمونها: تیروئید، رشد، جنسی ٦- فصل
نکات کلیدی در تغذیه کودکان و نوجوانان • کمبود های تغذیه ای فرد را از رشد بالقوه باز داشته موجب کاهش سرعت رشد جسمی و ذهنی او می شود. • اشتهای کودک (اگر دستکاری نشده باشد!) راهنمای خوبی برای دریافت انرژی ومواد مغذی مورد نیاز است. عادات غذایی در این سنین شکل میگیرند. در نوجوانی تاحدی اشتها تحت تاثیر محیر است. • استرس می تواند روی اشتهای کودک تاثیربگذارد و در صورت تداوم می تواند مشکل ساز باشد. • ورزشهایی که نیاز به کنترل (کاهش دادن) وزن کودک دارد، به رشد و تکامل او لطمه جدی می زند و لازمست از کنترل وزن احتراز شود.
علاوه بر تغذیه خوب، خواب مناسب نیز بر فعالیت مدرسه، یادگیری و رفتار با دیگران تاثیر مثبت دارد. • یك كودك ١٢-٦ ساله حدود ١٠-٨ ساعت و یک نوجوان حدود ٩-٧ ساعت در ٢٤ ساعت خواب نیاز دارد. • داشتن زمان مشخص جهت خوابیدن (در ایام تعطیل و غیرتعطیل) و فضائی آرام و دور از عوامل مهیج، ضروری است. • کودک با گرسنگی به بستر نرود و قبل از خواب مواد غذایی سنگین نخورد. • قبل از خواب مواد محرك نظیر كافئین و شكلات و چای مصرف نکند. مصرف این مواد در شب امتحان به کارآیی او لطمه می زند.
هرم راهنمای الگوی غذایی روزانه محدودیت چربی و شکرهای افزودنی گروه گوشت ۳-۲ واحد گروه لبنیات ۳-۲ واحد گروه سبزی ها ۵-۳ واحد گروه میوه ۴-۲ واحد گروه نان و غلات۱۱ -۶ واحد
برنامة غذایی كودكان سن مدرسه: ٣واحد گروه شیر و لبنیات ٢-٣واحد گوشت،تخم مرغ و حبوبات ٥-٣واحد سبزی و میوه‌ها ٦-١١واحــد گروه نـان و غلات میان وعده: بایـد هم مقوی و هم مغذی باشد؛ از قبیل خرمـا توت خشك، گردو، بادام، بیسكویت و كیك همـراه كره یا شیر، عدسی، تخم مرغ یا بستنی
میان وعده ها ١-همه افراد و بویژه نوجوانان علاوه بر سه وعده اصلی به میان وعده هم نیاز دارند. ٢-ذخیره گلیکوژن در دانش آموزان فقط برای ٤ تا ٦ ساعت کافی است. ٣-میان وعده نباید بعنوان یک وعده اضافی در نظر گرفته شود. ۴- میان وعده های مناسب عبارتند از: انواع میوه، انواع ساندویچ های خانگی، و خشکبار ( نخودچی و کشمش٠٠٠)
اهمیت صرف صبحانه • حدود ٢٠تا ٢٥ درصد انرژی روزانه باید از طریق صبحانه تامین گردد. • نخوردن صبحانه باعث کاهش قند خون و کاهش توانایی مغز برای یاد گیری میگردد. • کودکانی که صبحانه نمیخورند در انجام تکالیف ریاضی کارآیی کمتری دارند وقدرت خلاقیت و ابتکارآنها کاهش پیدا می کند.
یك واحد غذایی معادل است با: • یك واحد غلات یعنی یك قطعه CM١٠x١٠ نان سنگك، بربری یا تافتون و یا ٣ ق برنج • یك واحد گوشت یعنی ٦٠ گرم گوشت • یك واحد شیر یعنی یك لیوان شیر • یك واحد میوه یعنی یك سیب یا یك عدد پرتقال • یک واحد سبزی یعنی ١ ل سبزی خام یا نیم ل پخته
شامل غلات كامل (گندم، جو، جو دو سر و ارزن)، برنج و انواع ماكارونی (لازانیا، رشته‌فرنگی، رشته‌‌‌‌پلوئی و رشته‌آشی) می‌باشد تامین کننده كربوهیدرات پیچیده و فیبر، ریبو فلاوین،تیامین،نیاسین،آهن،پروتئینومنیزیم دریافت روزانه توصیه شده: ۱۱-۶ واحد (جهت اکثر افراد جامعه) یک واحد از گروه نان و غلات : یك واحد از نان= ۱ برش نان (تافتون، سنگك و بربری)، به اندازه یك كف دست نان= ۳۰ گرم (برای نان لواش در حد ۴ كف دست) یك واحد از غلات آماده خوردن (سریال) = ۳۰ گرم یا نصف لیوان ۱واحد از برنج و انواع ماكارونی پخته شده = یک دوم لیوان ۱ واحد از غلات خام = یک چهارم لیوان ۱ واحد بیسكوئیت ساده كوچك = ۳ تا۴ عدد كراكر كوچك یا ۲ عدد كراكر بزرگ گروه نان و غلات
این گروه اهمیت زیادی دارد زیرا بدون داشتن چربی و کلسترول، فیبر، ویتامینA، ویتامینC، فولات، پتاسیم و منیزیمرا تأمین میكند. توصیه به مصرف سبزیهای سبز تیره، زرد و نارنجی، سبزیهای برگدار، نشاسته‌ای و حبوبات (dried beans) دریافت روزانه توصیه شده:۵-۳ واحد یک واحد از گروه سبزیها: ۱ لیوان سبزیهای خام برگدار مانند اسفناج و كاهو نصف لیوان سبزیهای پخته یا خام خرد شده مانند هویج خرد شده، یا قارچ پخته شده و جوانه ها نصف لیوان نخود سبز، ذرت، نخود، لوبیا چیتی، عدس، لوبیا سبز و جوانه گندم سه چهارم لیوان عصاره یا آب سبزیها ۱ واحد گوجه فرنگی = ۱عدد متوسط ۱ واحد سیب زمینی = ۱ عدد متوسط پخته شده ۱ واحد سیب زمینی سرخ شده = ۱۰ تا خلال (فرنچ فرایز) گروه سبزی ها
تامین کننده فیبر، ویتامینA، ویتامینC و پتاسیم فاقد سدیم، چربی و كلسترول میزان توصیه شده دریافت روزانه: ۴-۲ واحد یک واحد از گروه میوه ها : ۱ عدد میوه متوسط، مانند سیب، پرتقال، هلو، لیمو شیرین، موز و غیره نصف گریپ فروت ۱ برش هندوانه یک چهارم طالبی سه چهارم لیوان آب میوه نصف لیوان توت یا میوه‌‌های ریز مانند انگور و انار نصف لیوان كمپوت، میوه های پخته شده یا قطعه قطعه شده نصف لیوان خشكبار (انواع برگه، كشمش، توت و انجیر خشك ...) گروه میوه ها
اهمیت این گروه بیشتر برای تأمین پروتئین، فسفر، ویتامین B۶، ویتامین B۱۲، روی، منیزیم، آهن، نیاسین و تیامین می‌باشـد. دریافت توصیه شده روزانه ۲-۳ واحد یک واحد از این گروه : ۶۰-۹۰ گـرم (۲-۳ اونس) گوشـت قـرمز، ماكیـان و ماهی لخـم (بدون استـخوان) پخـته شـده، (۷-۵ اونس = ۲۱۰-۱۵۰ گرم انواع گوشت در روز) ۱ اونس گوشت =نصف لیوان حبوبات پخته شده، یا یك تخم مرغ ویا۲ق غ كره بادام زمینی گروه گوشت، ماکیان، ماهی، حبوبات، تخم مرغ و آجیل
بهترین منبع كلسیم تامین کننده كلسیم، ریبوفلاوین، پروتئین و ویتامینB۱۲و ویتامینA ویتامینDهنگامی كه غنی شده باشند مقدار توصیه شده این گروه روزانه: ۲-۳ واحد برای نوجوانان،جوانان، زنان باردار، شیرده ویائسه: ۳ واحد برای زنان باردار و شیرده زیر ۲۰سال: +۴ واحد در روز یک واحد از این گروه : ۱ واحد این گروه = ۱ لیوان شیر یا ماست ۴۵ گرم پنیر معمولی گروه لبنیات
تامین کننده کالری رژیم برای این دسته غذاها واحدی پیشنهاد نشده است زیرا مواد مغذی كمی را شامل می‌شوند غذاهای غنی از چربی شامل كره، مارگارین، سس سالاد، روغنها، مایونز، خامه، پنیر خامه‌ای، سرشیر، انواع سس‌ها و چیپس سیب زمینی می‌باشند غذاهای غنی از شكر عبارتند از آب نبات، شكلات، شیرینی‌ها، كیك و نوشابه‌های گازدار، شربت‌ها، ژله، انواع دسرها، مرباها، شكر و عسل چربی ها، روغن ها و شیرینی ها
نوشابه ها و هله هوله اسید فسفریک افزوده شده به نوشابه برای بدن سمیت داشته و به همراه اسید کربنیک از جذب کلسیم جلوگیری کرده موجب پوکی استخوانها می شوند. در یک بطر ٣٣۰ میلی لیتری حدود ۴۰ گرم شکر وجود دارد که انرژی بسیاری را به بدن وارد می کند. برخی رنگهای مصرفی (گرچه ممکنست اکنون بی خطر معرفی شده باشند) در دراز مدت موجب حساسیت و دیگر مشکلات می شوند. مصرف چیپس و پفک علاوه بر وارد کردن مقدار زیادی نمک، رنگ صنعتی و روغن نامناسب به بدن، از مصرف غذاهای مفید جلوگیری کرده و به چاقی کودکان کمک می کند.
اثرات نوشابه بر دریافت مواد مغذی نوجوانان
تنوع غذایی • اگربطور مداوم و هر روز تنها غذاهای خاصی(از هر گروه مواد غذاییهم که باشند)مصرف شوند، تمام نیازهای غذایی فرد برآورده نمی شود بلكه بایدانواع مختلفی از غذاهای هر ۴ گروه مواد غذایی مصرف شوند. • مواد مغذی موجود در غذاهای مربوط به هر گروه غذایی تفاوت زیادی دارند؛ مقدار ویتامین C موجود در میوه ها از مقدار جزئی (در میوه های خشك شده، نخودخام، و انجیر) تا ١٥٠-١٤٠ میلی گرم به ازای هر ١٠٠ گرم برای كشمش سیاه دارد. • با دریافت انواع مختلفی از غذاهای هر گروه مواد غذایی، احتمال دریافت سموم طبیعی كمتر می شود. افرادی كه انواع متنوع تری از غذاها را مصرف می نمایند، شانس كمتری برای دریافت مقادیر زیان آور سموم طبیعی موجود در بعضی از غذاها را دارند.
برای پی بردن به این نكته كه آیا برنامه غذایی مورد نظر، تمام اهداف هرم راهنمای غذایی را تأمین میكند: رژیم غذایی را امتیاز دهی یا نمره گذاری می‌كنند : در این نمره گذاری، به رژیم مورد نظر شش نوع نمره داده خواهد شد كه از مجموع آنها یك شماره بدست می‌آید ۵ نوع نمره اول مربوط به اهداف هرم راهنمای غذایی و ششمین نوع نمره مربوط به تنوع مواد انتخابی در رژیم می‌باشد در این نمره‌گذاری، عدد۶۰ بالاترین نمره ممكن است هرم راهنمای غذایی، فقط قسمتی ازویژگیهای کل برنامه غذایی راشامل میشود. امتیازدهی رژیم غذایی با استفاده از هرم راهنمای غذا قسمتی از این امتیاز دهی برای تعداد واحدهای هر گروه غذایی و قسمت دیگر برای تنوع موجود در هر گروه غذایی رژیم در نظر گرفته میشود
از این جدول برای امتیاز دهی تنوع استفاده میشود:
مثال: محمد یک پسر جوان فعال به ۲۸۰۰ کیلوکالری انرژی نیاز دارد
محمد۶ واحد از ۱۱ واحد پیشنهادی گروه نان، غلات، ماكارونی و برنج را مصرف كرده است که نمره محمد از این گروه غذایی : ۵/۵ =۱۰× (۶/۱۱ ) ۵ واحد سبزی مصرف كرده كه دقیقاً مطابق با واحد پیشنهاد شده است. بنابراین از این گروه نمره ۱۰ میگیرد میوه نخورده، بنابراین نمره‌اش صفر است برای گروه شیر، او بیشتر از دو واحد توصیه شده مصرف كرده است، لذا حداكثر نمره یعنی ۱۰ به او تعلق میگیرد توجه : نمره اضافی داده نمی‌شود برای گروه گوشت نیز نمره او حداکثر ۱۰ می باشد حال امتیازهای بدست آمده از ۵ گروه را جمع می کنیم: ۳۵/۵=۱۰+۱۰+۰+۱۰+۵/۵ امتیازبندی رژیم محمد با استفاده از هرم راهنمای غذایی
نياز به انرژی • كودكان سنین مدرسه و نوجوانان باید ازکربوهیدراتها (قندها) و چربیها در حد اعتدال استفاده کنند. • کربوئیدراتها عمدتاً در نان و برنج و دیگر غلات وجود دارند و منابع تامین كننده انرژی هستند. • چربیها علاوه بر انرژی، مقداری از ویتامینهای محلول در چربی را نیز تامین می كنند. • كودكان و نوجوانان دارای اضافه وزن بهتر است مصرف چربیها، مواد قندی و نوشابه ها را محدود كنند. • کودکان ورزشکار به انرژی بیشتری نیاز دارند و بنابراین نیاز به دریافت مواد غذایی انرژی زای بیشتری دارند.
اگر بعلت کمبود دریافت انرژی، منابع پروتئینی صرف تولید انرژی شوند، از وظیفه اصلی خود که رشد سلول و ترمیم بافتها است باز می مانند و رشد و نمو کودک مختل میگردد. • مصرف بیسکویت و کیک، کلوچه و شیرینی هایی از این قبیل که معمولا به عنوان میان وعده مصرف می شوند، بخشی از انرژی مورد نیاز کودک را تامین می کنند، ولی معایبی دارند. • تنقلاتی مانند برنجک و گندم برشته نیز تا حدودی در تامین انرژی روزانهکودکان نقش دارند. • چربی ها مانند روغن، کره، خامه و سرشیر نیز در کودکان سنین مدرسه منبع تامین انرژی هستند و باید در برنامه غذائی روزانه در حد متعادل گنجانیده شود.
محاسبه REE Harris & Benedict (۱۹۱۹) برای كودكان و بالغین: F: ۶۵۵+ ۹.۶ (BW)+ ۱.۸ (HtCm)- ۴.۷ (age year) M: ۶۶.۵+ ۱۳.۷ (BW)+ ۵ (HtCm)- ۶.۸ (age year) Mifflin- St. Joer (۱۹۹۰) برای بالغین ۱۹ تا ۷۸ سال : F: ۱۰ (Kg BW) + ۶.۲۵ (HtCm) – ۵ (age year) -۱۶۱ M: ۱۰ (Kg BW) + ۶.۲۵ (HtCm) – ۵ (age year) + ۵ فرمول مختصر شده برای افراد طبیعی: F: Kg BW × ۰.۹۵ Kcal × ۲۴hr M: Kg BW × ۱ Kcal × ۲۴hr فعالیت فیزیکی از 1 (کم تحرک) تا 2.5 (پرتحرک)
پروتئین • نوجوانان باید در برنامه غذایی روزانه خود از منابع پروتئـین حیوانی (گوشت، تخم مرغ، شیر و...) و پروتئین گیاهی (حبوبات و غلات) به اندازه کافی استفاده نمایند. • زمانی پروتئین می تواند نقش اصلی خود را در بدن انجام دهد كه انرژی به میزان كافی تامین شود. • کودکان ورزشکار به پروتئین بیشتری نیاز دارند و بنابراین نیاز به دریافت مواد غذایی حاوی پروتئین بیشتری دارند.
دریافت های مرجع غذایی پروتئین (DRIs) برای کودکان 13-1 ساله (گرم در روز)
ویتامین ها و عناصر معدنی • تمام ویتامین ها برای تامین رشد و نمو مناسب و عملکرد طبیعی بدن باید در حد مناسب (از ٤ گروه غذایی) تامین شوند. نیاز آنها متناسب با میزان دریافت انرژی و سایر مواد غذایی دریافتی است. • کلسیم و منیزیوم مورد نیاز کودکان ورزشکار بیش از کودکان دیگر است ولی هنگام تعریق در مقایسه با بزرگسالان سدیم و کلراید کمتری دفع می کنند. • كمبود برخی ویتامینها و عناصر معدنی از جمله ویتامین هایA وD، آهن، روی و كلسیم در نوجوانان بویژه دختران نوجوان ایرانی شایع است.
ویتامین A • در دوران رشد نیاز به این ویتامین بیشتر می شود كه در صورت عدم تامین آن، كمبود به سرعت ظاهر می شود. • شایعترین علت كمبود ویتامین A،دریافت ناكافی و اختلال در جذبمی باشد كه معمولا" در شرایط بیماری و عفونت و یا مصرف کم چربی و روغن در رژیم غذایی اتفاق می افتد. • اولین علامتعوارض چشمی شامل كمبود كاهش قدرت دید در تاریكی، خشکی غشای ملتحمه، لکه بیتوت، خشکی و زخم قرنیه و کوری است. • علائم دیگر شاملابتلا مكرر به عفونتها و بیماریها و طولانی بودن دوره بیماری، اختلال رشد اسکلتی - عضلانی و كاهش سرعت رشد، و اختلال سیستم خونسازیمی باشند.
منابع غذایی ویتامین A • منابع حیوانی جگر،قلوه،زرده تخم مرغ،شیر و لبنیات پر چرب،كره • منابع گیاهی (حاوی پیش سازهای ویتامین) -سبزیهای برگ سبزتیره:اسفناج،برگ چغندر،كاهو -سبزیهای زرد،قرمزو نارنجی:هویج،كدوحلوایی،فلفل قرمز -میوه های زرد و نارنجی:زردآلو،آلو،هلو،طالبی،گرمك،خربزه،انبه،قیسی،خرمالو،موز
مسمومیت • بعضی از نشانه های مسمومیت با ویتامین A شامل سردرد، خستگی، درد مفاصل و عضلات، خشك شدن و ترك لبها و پوست، چشمهای خشك و تحریك پذیر، تهوع یااسهال و ریزش مو است. • مصرف الكل، احتمال مسمومیت با ویتامین A را افزایش می دهد. • مصرف روزانه بیش از ۲۵۰۰۰ واحد از ویتامین A در بزرگسالان و ۱۰۰۰۰ واحد روزانه در بچه ها (از غذا یا مكملها) می تواند باعث مسمومیت شود. • اگر از هر داروی مشتق شده از ویتامین A برای درمان آكنه، پسوریازیس یا دیگر مشكلات پوستی استفاده می كنید، مكمل های ویتامین A مصرف نكنید.
ویتامین D • رشد اسكلت بدن نوجوان نیاز به ویتامین D دارد. این ویتامین با افزایش جذب كلسیم و فسفر از روده باریك به استحكام استخوانها كمك میكند. • جگر، ماهی، زرده تخم مرغ، پنیر، ماست ازمنابع این ویتامین هستند ولی دریافت افراد غالباً از طریق تماس مستقیم نور خورشید (نه از پشت شیشه) به پوست (١٠ دقیقه تمام بدن و ٣٠ دقیقه دستها و صورت) است؛ گرچه همیشه کافی نیست.
اعمال ویتامین D • سطح كلسیم خون را در حد قابل قبولی تنظیم میكند. • در ترشح انسولین بوسیله پانكراس نقش دارد. • با تنظیم میزان كلسیم در انتقال ایمپالسهای عصبی نقش دارد. • كمبود این ویتامین عوارض متعددی در بدن ایجاد میكند كه عمده ترین آنها استئوپروز، استئومالاسی، ضعف و آتروفی عضلات هستند.
علل كمبود ویتامین D • عدم دریافت نور مستقیم آفتاب در طول روز و بمقدار كافی • استفاده از كرمهای ضد آفتاب • مصرف ناكافی شیر ولبنیات • كاهش سنتز ویتامین D در فصل زمستان • استفاده از پوشش مخصوص در دختران • شرایط ویژه افزایش نیاز به ویتامین Dدر نوجوانی
ویتامین های گروه B • این ویتامین ها برای آزاد شدن انرژی از كربوهیدراتها لازمند و در دوران بلوغ بدلیل افزایش نیاز به انرژی، نیاز به ویتامین های گروه B افزایش می یابد. • ویتامین هایB١، B٢ و B٦ درگوشت، جگر، زرده تخم مرغ، غلات و حبوبات ولی B١٢ فقط در غذاهای حیوانی مانند گوشت قرمز، جگر، تخم مرغ، شیر و لبنیات وجوددارد.
ویتامین C • این ویتامین برای مقاومت بدن در مقابل بیماریها ضروری است. • نوجوانان باید هر روز از منابع غذایی غنی از ویتامین C مانند انواع مركبات، گوجه فرنگی، انواع فلفل سبز، كلم، گل كلم، سیب زمینی، شلغم، ترب، پیاز، طالبی، كاهو و انواع سبزیهای تازه مصرف نمایند.
كلسیم • بدلیل رشد سریع استخوانهای بدن نیاز به كلسیم دردوران بلوغ افزایش می یابد. • اگر نوجوانان هر روز از شیر و یا فرآورده های شیر (ماست، پنیر، كشك، بستنی) به مقدار كافی استفاده نمایند نیاز به كلسیم درآنان تأمین می شود. • نوشابه های گازدار دارای فسفات زیاد بوده در جذب کلسیم تداخل می کنند. اسید کربنیک نیز موجب دفع کلسیم میشود.
نقش روی در بدن • سنتز و متابولیسم اسید های نوکلئیک و پروتئین ها • شرکت در ساختمان آنزیم ها و هورمونها • سیستم ایمنی بدن • رشد • بهبود و التیام زخمها • یاد گیری و حافظه
بیش از صد آنزیم مختلف در بدن برای فعالیت به روی نیاز دارند. این آنزیم ها در فعالیتهای مختلف زیر فعالند:تولید مواد ژنتیکی، هموگلوبین، هضم غذا، متابولیسم کربوهیدرات، پروتئین و چربی، آزاد کردن ویتامین A از ذخیره های کبد، دفع مواد مضر از بدن، تولید نوع فعال ویتامین A در شبکیه، کنترل فعالیت هورمون تیروئید، اثر بر فرآیند یادگیری، کمک به فعالیت سیستم ایمنیروی برای فعالیت مناسب حس چشائی و بینائی ضروری است.در ترمیم زخم و پیشگیری از آترواسکلروز نیز موثر است.
علائم کمبود روی • کاهش اشتها، کاهش رشد • کاهش حس چشایی، کاهش حس بویایی • تاخیر در التیام زخم • ضعف سیستم ایمنی و افزایش ابتلا به بیماریها بخصوص اسهال و عفونت های حاد تنفسی • کمبود ید، کوتاهی قد و تأخیر بلوغ، آلوپسی، اسهال مزمن • در کمبود شدید، لزیونهای پوستی و مخاطی دیده میشود.
نیاز روزانه • بر حسب تحقیقات جدید: ١٢ تا ١٥ میلی گرم/ روز • میزان نیاز به روی با سرعت رشد نسبت مستقیم دارد • در ٦ ماه اول عمر از شیر مادر دریافت می شود • یک کمبود گذرا در نوزاد نارس گزارش شده است • کمبود بیشتر در سنین دوران پیش دبستانی ممکنست بروز کند
منابع غذایی روی • گوشت قرمز، گوشت سفید، تخم مرغ • بادام زمینی، كره بادام زمینی و دیگر مغز دانه ها • حبو بات • غلات بویژه سبوس غلات • سبزی های سبز تیره و زرد و نارنجی • جذب روی از منابع غذایی حیوانی به مراتب بیشتر از منابع گیاهی است٠
ید • ید یك عنصر طبیعی مورد نیاز برای زندگی است كه باید بطور روزانه مصرف شود. • عوارض كمبود ید به غیر از گواتر، عقب ماندگی های جسمی وذهنی، اختلالات عصبی و روانی، مرده زایی، كرو لالی و لوچی چشم می باشد. • مواد گواتروژن عبارتند از: کلسیم و سلنیوم، بادام زمینی و بعضی مواد روغنی
پیشگیری از اختلالات ناشی ازكمبود ید • غذاهای دریائـی مانند ماهی و میگوی آب شور غنی ترین منابع غذایی ید می باشد • استفاده از نمكهای ید دار(نور مستقیم خورشید، رطوبت و شستن، ید موجود در نمك را از بین می برد) • مقدار ید لبنیات وتخم مرغ، بستگی به فصل سال ومیزان ید خاكی كه حیوان در آن پرورش یافتهدارد.
مشکلات ناشی ازكمبودآهن کودکان • برتکامل مغز در ۲سال اول زندگی اثرات جبران ناپذیر دارد. • كم خونی فقر آهن در كودكان سنین مدرسه موجب كاهش قدرت یادگیری می شود. ضریب هوشی این كودكان ١٠ – ٥ امتیاز كمتر از حد طبیعی برآورده شده است. • این كودكان تغییرات رفتاری داشته و ابتلا به بیماریهای عفونی و احساس خستگی و ضعف در آنها بیشتر است. • گروههای بیشتر درمعرض كم خونی فقر آهن، نوجوانان (بویژه دختران) و زنان در سنین باروری اند.
