ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

1. ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

2. “Gelişimsel bozukluk” terimi ; 1. zihinsel veya fiziksel yetersizlik veya her ikisinin birlikte görülmesinden dolayı; 2. 22 yaşından önce ortaya çıkan; 3. ömür boyu bireyin yaşamını etkileyen ; 4. bireyin yaşamsal aktivitelerinin 3 veya daha fazlasında fonksiyonel sınırlılıklar göstermesine neden olan (özbakım, alıcı ve ifade edici dil, öğrenme, hareket, kendi kendini yönetme, bağımsız yaşam, ekonomik özgürlük) ; 5. bireyin yaşam boyu/uzun süreli genel ve bireysel desteğe ihtiyaç duyduğu disiplinlerarası hizmetlerin bireyin gereksinimlerine göre planlanarak, organize edilip, sunulmasını gerektiren, ağır derecede kronik bir özür olarak tanımlanmaktadır. ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

3. “Gelişimsel Gerilik” 0-2 yaş arasındaki a) (1) bilişsel, (2) fiziksel (işitme ve görme dahil), (3) iletişimsel, (4) sosyal/duygusal, ve (5) uyumsal gelişim alanlarından birinde veya birkaçında uygun tanılama araç ve yöntemleri ile belirlenen anlamlı gerilik gösteren çocukları kapsamaktadır. b) erken eğitim hizmetleri sağlanmazsa gelişimsel gerilik gösterme riski taşıyan çocukları da kapsayabilmektedir. 3-9 yaş arasındaki çocuklar da ; özür kategorileri yerine “gelişimsel gerilik” terimi tercih edilebilmektedir. ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

4. Erken Çocuklukta Özel Eğitim: • “Ev veya kurum ortamlarında sistematik olarak sıfır-altı yaşındakiözel eğitim gerektiren çocuklarla ailelerine sağlanan, farklı şekillerde uygulanabilen eğitim programları” (Birkan, 2000)… • “Çocuğun ve ailenin içinde bulunduğu durumun olumsuz etkilerini minimum düzeye indirmek ve çocuğun sağlıklı gelişimini ve ailenin gereksinimlerini maksimum düzeyde desteklemek üzere çocuğun ve ailenin içinde bulunduğu durumu anlama, değerlendirme ve uygun hizmetler sunma süreci” (Oser & Cohen, 2003) ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

5. 3 DÜZEYLİ ERKEN ÖNLEME/EĞİTİM YAKLAŞIMLARI • Yoğun Müdahele Programları • (Target Interventions) • Problem/sorun ağır durumdayken veya kronikleşmişken sağlanan programlar Seçilmiş Müdahele Programları (Selected Interventions) Problem/sorun belirlendikten sonra problemin daha da ilerlememesi/kronikleşmemesi/ikincil özre dönüşmemesi için sağlanan programlar • Genel Müdahele Programları • (Universal Interventions) • Problem/Sorun ortaya çıkmadan önleme ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM Kaynak: Walker, Ramsey, ve Gresham, 2004

6. Amaçlar • Çocuğun; • tüm gelişim alanlarındaki gelişimini desteklemek • tüm ailesini desteklemek • çevresiyle etkileşimini kolaylaştırmak • toplumun bir parçası yapmak ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

7. TÜRKİYE DE ÖZEL EĞİTİMLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELERDEERKEN TANILAMA VE ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİ ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

8. 573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında KHK • Amaç • Madde 1-Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin amacı; “Özel eğitim gerektiren bireylerin, Türk Millî Eğitiminin genel amaçları ve temel ilkeleri doğrultusunda, genel ve meslekî eğitim görme haklarını kullanabilmelerini sağlamaya yönelik esasları düzenlemektir” ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

9. 573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında KHK • Özel Eğitimin Temel İlkeleri • Madde 4-Türk Millî Eğitimini düzenleyen genel esaslar doğrultusunda özel eğitimle ilgili temel ilkeler şunlardır: • a) Özel eğitim gerektiren tüm bireyler, ilgi, istek, yeterlilik ve yetenekleri doğrultusunda ve ölçüsünde özel eğitim hizmetlerinden yararlandırılır. • b) Özel eğitime erken başlamak esastır. • c) Özel eğitim hizmetleri, özel eğitim gerektiren bireyleri sosyal ve fiziksel çevrelerinden mümkün olduğu kadar ayırmadan plânlanır ve yürütülür. • d) Özel eğitim gerektiren bireylerin, eğitsel performansları dikkate alınarak, amaç, muhteva ve öğretim süreçlerinde uyarlamalar yapılarak diğer bireylerle birlikte eğitilmelerine öncelik verilir. • e) Özel eğitim gerektiren bireylerin her tür ve kademedeki eğitimlerinin kesintisiz sürdürülebilmesi için her türlü rehabilitasyonlarını sağlayacak kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapılır. • f) Özel eğitim gerektiren bireyler için bireyselleştirilmiş eğitim plânı geliştirilmesi ve eğitim programlarının bireyselleştirilerek uygulanması esastır. • g) Özel eğitim politikalarının geliştirilmesinde, özel eğitim gerektiren bireylerin örgütlerinin görüşlerine önem verilir. • h) Özel eğitim hizmetleri, özel eğitim gerektiren bireylerin toplumla etkileşim ve karşılıklı uyum sağlama sürecini kapsayacak şekilde plânlanır. ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

10. 573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında KHK • Erken Çocukluk Dönemi Eğitimi (0-3 yaş) • Madde 6 “Erken çocukluk dönemindeki özel eğitim hizmetleri ailenin bilgilendirilmesi ve desteklenmesi temeline dayalı olarak evlerde ve kurumlarda sürdürülür “ ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

11. 573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında KHK • Okul Öncesi Eğitimi (0-6 yaş) • Madde 7 “Tanısı konulmuş özel eğitim gerektiren çocuklar için okul öncesi eğitimi zorunludur. Bu eğitim özel eğitim okulları ile diğer okul öncesi eğitim kurumlarında verilir. Gelişim ve bireysel özellikleri dikkate alınarak, özel eğitim gerektiren çocukların okul öncesi eğitim süreleri uzatılabilir.” ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

12. 573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında KHK • Kaynaştırma • Madde 12 “Özel eğitim gerektiren bireylerin eğitimleri, hazırlanan bireysel eğitim planları doğrultusunda akranları ile birlikte her tür ve kademedeki okul ve kurumlarda uygun yöntem ve teknikler kullanılarak sürdürülür.” ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

13. ÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ • Amaç -Madde 1 - Bu Yönetmeliğin amacı; “Özel eğitim gerektiren bireylerin, Türk Millî Eğitiminin genel amaçları ve temel ilkeleri doğrultusunda, genel ve meslekî eğitim görme haklarını kullanabilmelerini sağlamaya yönelik esasları düzenlemektir.” ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

14. ÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ • Tanılama ilkeleri • Madde 7 - Tanılama ilkeleri şunlardır: MADDE 7- (1) Eğitsel değerlendirme ve tanılama sürecinde, eğitsel amaçla bireyin tüm gelişim alanındaki özellikleri ve akademik disiplin alanlarındaki yeterlilikleri ile eğitim ihtiyaçları belirlenerek en az sınırlandırılmış eğitim ortamına ve özel eğitim hizmetine karar verilir. ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

15. ÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ • Erken çocukluk dönemi eğitimi MADDE 29 • 37-72 ay arasındaki özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin okul öncesi eğitimi zorunludur. Ancak, bireylerin gelişim ve bireysel özellikleri dikkate alınarak okul öncesi eğitim dönemi süresi bir yıl daha uzatılabilir. (2) Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin okul öncesi eğitimlerini, öncelikle okul öncesi eğitim kurumlarında kaynaştırma uygulamaları kapsamında sürdürmeleri esastır. Ancak, bu bireyler için okul öncesi özel eğitim okulu/kurumu ve özel eğitim sınıfları da açılabilir. ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

16. Erken çocukluk döneminde özel eğitim hizmetleri • MADDE 35- (1) Erken çocukluk dönemi eğitimi, 0-36 ay arasındaki bireyleri kapsayan eğitimdir. (2) Bu eğitim hizmetlerinin yürütülmesinde aşağıdaki hususlar dikkate alınır: • Erken çocukluk dönemi eğitimi hizmetleri, bu dönemdeki eğitimin daha sonraki eğitim kademelerinde istenilen hedeflere ulaşılmasındaki önemi dikkate alınarak planlanır. b) Erken çocukluk dönemi eğitimi, bireyin eğitimi ve bireyin eğitimine katkı sağlamak amacıyla ailenin bilgilendirilmesi ve desteklenmesi yoluyla yapılır. ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

17. Devam c) Erken çocukluk dönemi eğitimi hizmetleri okul ve kurumlarda veya gerektiğinde evde yürütülür. ç) Erken çocukluk dönemi eğitimi hizmetlerinin planlanması ve koordinasyonu özel eğitim hizmetleri kurulu tarafından yapılır. Erken çocukluk dönemindeki bireylerin yetersizliği olmayan akranları ile birlikte eğitim almalarına yönelik tedbirler alınarak buna uygun düzenlemeler yapılır veya açılacak bağımsız birimlerde bu eğitim hizmetleri verilebilir. ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

18. Devam d) Erken çocukluk dönemi eğitimi hizmetlerinin planlanması ve yürütülmesi için öncelikle bireyin ve ailenin eğitim ihtiyaçları belirlenir. e) Bakanlık, erken çocukluk dönemindeki bireylerin tespiti ve tanılanması ile bu bireylere sunulacak hizmetlerin gerçekleştirilmesinde ilgili kurum ve kuruluşlar ile iş birliği yapar. ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

19. Engelli Çocuklara Yönelik Hazırlanan Aile Eğitimi Programları I. Ev Merkezli Aile Eğitimi Programları II. Okul Merkezli Aile Eğitimi Programları III. Ev-Okul Merkezli Eğitim Programları 19 ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

20. I. Ev Merkezli Aile Eğitimi Programları • Ailenin evde eğitilmesi, evin verimli bir eğitim ortamı haline getirilmesinde avantajlı bir desenleme olarak görülmektedir. Evde uygulanan programlar, bir uzman ya da danışman tarafından, ailelerin ve çocuğun ev ortamındaki gereksinimlerinin belirlenmesinden sonra desenlenmektedir. 20 ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

21. Portage Aile Eğitim Programı • Aileyi evde eğitmek amacıyla desenlenmiş ve yaygın olarak kullanılan programlardan biri Portage Aile Eğitimi Programı’dır. Bu program 1970’li yılların başında, engelli çocukların okul öncesi eğitimine yardımcı olmak amacıyla geliştirilmiştir. Bu program dil, kavram, öz-bakım, motor ve sosyal gelişim alanlarına yönelik 450 becerinin kazandırılmasını hedeflemektedir. 21 ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

22. Küçük Adımlar Aile Eğt.Prog. • Türkiye’de yaygın olarak kullanılan program ise “Küçük Adımlar Gelişimsel Yetersizliği Olan Çocuklara Yönelik Erken Eğitim Programı” dır. Bu Program Avustralya’da gelişimsel gerilik gösteren çocukların aileleri tarafından kullanılmak üzere geliştirilmiş ve Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Programı öğretim üyelerinin ortak çalışması olarak Türkçe’ye uyarlanmıştır. 22 ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

23. II .Okul Merkezli Aile EğitimiProgramları • Anne babalar okulda ya da merkezde öğrendikleri bilgileri evde uygulamasını gerektiren bu tür programlar, genellikle ailelerin grup olarak eğitimine olanak tanıması yönüyle ekonomiktir. Okulda ya da merkezde düzenlenen programlar konferanslar, çalışma toplantıları, ev ödevleri ve evdeki uygulamaların gruba aktarılması biçimlerinde yürütülmektedir. 23 ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM

24. III.Ev-Okul Merkezli Eğitim Programları • Ev-Okul programlarının, ailelerin okuldaki etkinliklerini izlemelerine olanak vermesi, ailenin öğretmen eğitiminden geçmelerini sağlaması, çocuklarıyla yaptıkları çalışmaların uzmanlar tarafından evde izlenmesi ve danışmanlık hizmeti alımlarını sağlaması gibi nedenlerle, gerek çocuk gerekse aile açısından daha avantajlı olduğu ileri sürülmektedir. 24 ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZEL EĞİTİM