180 likes | 582 Views
Chemotherapie. Afdeling Hematologie Universitair Medisch Centrum Groningen www.hematologiegroningen.nl. Chemotherapie en verwante middelen Werkingsmechanismen. Grijpt in tijdens de deling van cellen door: foute bouwstoffen in te laten bouwen; celdeling te laten mislukken;
E N D
Chemotherapie Afdeling Hematologie Universitair Medisch Centrum Groningen www.hematologiegroningen.nl Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl
Chemotherapie en verwante middelenWerkingsmechanismen • Grijpt in tijdens de deling van cellen door: • foute bouwstoffen in te laten bouwen; • celdeling te laten mislukken; • bouwstoffen te beschadigen. • Versnelt de celdood in rustende cellen door eraan vast te plakken. Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl
Toediening in kuren % cellen in het lichaam Chemotherapiekuren normale cellen kankercellen Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl
De dip 1-2 weken na chemotherapie Chemotherapie Beenmerg Bloed 1 2 3 weken 1 Normaal gehalte van alle cellen Dip: alle cellen verlaagd Herstel: weer normaal gehalte van alle cellen
Functie van bloedcellen • Rode bloedcellen (erytrocyten) transport van zuurstof • Witte bloedcellen (leukocyten) afweer • Bloedplaatjes (trombocyten) stolling Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl
Tekort aan rode cellen na chemotherapie • Meestal is geen actie nodig. • IJzerpillen of een dieet helpen niet. • Pas als bloedgehalte te laag wordt (bv. Hb <5.0) helpt een bloedtransfusie (korte dagopname op het dagcentrum). • EPO helpt soms, maar veel langzamer, en niet als het bloed te laag is. Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl
Leukocytopenie(tekort aan witte cellen) • Sterk verhoogd infectierisico; snel verlopende infecties met weinig symptomen: • klein huidwondje > snel grote ontsteking • wondje rond de anus > perianaal abces • koortslip > uitgebreide herpesinfectie mond • kuchje met koorts > levensbedreigende longontsteking • Bij twijfel, en/of koorts ALTIJD overleggen, zeker als het in de dipperiode zou kunnen zijn. Bel buiten kantoortijden met dienstdoende hematoloog 050-3616161 Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl
Tekort aan bloedplaatjes (trombopenie)Symptomen • Huidbloedingen (kleine puntjes tot grote blauwe plekken) • Nabloeden uit puncties • Bloedneuzen • Tandvleesbloedingen • Bloed in de urine • Bloedende aambeien • Heftige menstruatie • Zeldzaam: plots slecht zien door bloeding achter het oog Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl
Trombopenie: voorzorgsmaatregelen • Trombocytentransfusie • Uit voorzorg bij trombo’s <10 • Zo nodig extra bij bloedingen • Na venapunctie e.d. goed afdrukken • Zachte tandenborstel, maar wel goede gebitshygiëne! • Zorgen voor zachte ontlasting m.b.v. mild laxeermiddel (lactulose) • Menstruatie evt. onderdrukken Met dank aan Callebaut Lien, Oudenaarde, voor het gebruik van dit plaatje
Trombopenie: verboden • Rectaal temperaturen • Liquorpunctie, gastroscopie gewrichtspunctie, pleurapunctie, weefselbiopsie e.d., tenzij eerst transfusie • Gebitsextracties, overleg met tandarts! • Inbrengen centrale lijnen • Gebruik aspirine/NSAIDs; tramal = OK • Antistolling (tenzij trombo >40)
Chemotherapie bereiden vereist speciale voorzorgen ter bescherming van het personeel
Waarschuwing voor gebruik cytostatica Cytostatica, handel volgens procedure
Bij problemen of vragen: altijd bellen!050-3616161, overdag: eigen arts; buiten kantoortijden: dienstdoende hematoloog