De do’s en don’ts bij huidproblemen Hannie Bouwman Gespecialiseerd chirurgie verpleegkundige (oa. Stomaverpleegkundige)

1. De do’s en don’ts bijhuidproblemenHannie BouwmanGespecialiseerd chirurgie verpleegkundige(oa.Stomaverpleegkundige)

2. Uitgangspunten • Peristomale huid is erg belangrijk • Verzorging vereist voortdurend aandacht • Voorkomen van huidproblemen is beter dan genezen. Soms kun je het niet voorkomen • Bij huidproblemen zo snel mogelijk een stomaverpleegkundige inschakelen - Anamnese! - Behandelen Oorzaak wegnemen / infecties behandelen

3. Huidirritatie (toxisch/ afsluiting) Granulomen Contactallergie/ intolerantie Huidinfectie (bacterieel/schimmel) Folliculitis Maceratie Stripeffect Minder voorkomende huidproblemen: Hyperkeratose Pyoderma Gangrenosum Ulceratie Predisponerende (andere huidaandoeningen) factoren Huidproblemen

4. Huidirritatie • Huid vuurrood met/ zonder papels • Soms vorming van blaasjes die gaan perforeren en vocht of afscheiding geven • Droge en gebarsten huid

5. Huidirritatie-oorzaken 1 • Inwerking van urine/ ontlasting op de huid door o.a.:- kuil/ plooi - lekkage - te grote opening huidplak • Chemische irritatie (door prikkelende stoffen zoals bv oplosmiddelen/ ontvettende substanties) • Verkeerd aanbrengen/ verwijderen materiaal • Allergie voor het opvangmateriaal • Scheren

6. Huidirritatie-oorzaken 2 • Bacteriële/ schimmelinfecties • Gevoelige/ droge huid • Verminderde weerstand/ algehele malaise/ ondervoeding/ bepaalde ziektebeelden • Medicatie (chemotherapie, antibiotica, corticosteroïden) • Radiotherapie

7. Huidirritatie-behandeling Oorzaak achterhalen Controle basiszorg • materiaal aanpassen • hulpmiddelen toepassen: - pasta - barrière-crème - poeder • Toepassenwondverzorgingsmaterialen • Dermatoloog inschakelen zn

8. GranulomenOvermatige vorm van granulatieweefsel

9. Granulomen-oorzaken • Hechtingen blijven te lang in situ en zo ontstaat er “wild” vlees • Irritatie van de brug bij een dubbelloops stoma • Slechte algehele conditie • Het schuren van het opvangmateriaal tegen de stoma en/of huid • Te krapzittend opvangmateriaal

10. Granulomen-behandeling • Granulomen rondom de stoma:- soepele huidplak- goede stomamal knippen- aanstippen met zilvernitraat (i.o.m. stomaverpleegkundige of de arts) • Granulomen op de stoma:- aanstippen met zilvernitraat (i.o.m. de arts)

11. Contactallergie Contactallergie is een overgevoeligheid voor een bepaalde substantie en kan optreden na herhaalde blootstelling hieraan. Roodheid Jeuk Zwelling Wondjes of blaren Papels

12. Contactallergie-oorzaken • Kan na jaren spontaan ontstaan • Overgevoeligheid voor bepaalde componenten van het opvangmateriaal • 1à 2% is een allergie voor hydrocolloïd

13. Contactallergie-behandeling • Materiaal aanpassen • Poeder • Barrière-crème/film • Eventueel een katoenen overhoesje • Wondverband bij huiddefecten • Evt. niet vette zalf, op indicatie van de dermatoloog • Evt. dermatoloog in consult voor allergietest

14. Schimmelinfecties Een schimmelinfectie kan een gevolg zijn van Candida Albicans Candida is normaal aanwezig in de mond, vagina, maag- en darmslijmvlies, peri-anaal en soms elders op de huid Bij verminderde weerstand zoals bij OK wordt het pathogeen

15. Schimmelinfectie-oorzaak • Onbekend • Er zijn wel bepaalde factoren bekend: - Diabetes Mellitus - gebruik van corticosteroïden - antibioticakuur - chronische vochtigheidmet warmte (incontinentie) - slechte lichamelijke conditie

16. Schimmelinfectie-behandeling • Huid droog houden - bij warm weer, sterke transpiratie vaker het opvangmateriaal verwisselen - opvangmateriaal gebruiken wat vocht opneemt • Nystatine, Daktarin poeder of lotion i.o.m. de dermatoloog/specialist aanbrengen • Een huidbeschermend en vochtopnemend opvangmateriaal gebruiken • 1 keer per dag behandeling toepassen, ook bij gebruik van een 2-delig opvangmateriaal

17. Folliculitis Een ontstekingvan eenhaarzakje

18. Folliculitis-oorzaken • Ontstaat onder pleisters of occlusief verband (huidplak) • Ten gevolge van scheren • Bij verminderde weerstand bij bijv. chemotherapie

19. Folliculitis-behandeling • Afwachten • Aanstippen met jodium of chloorhexidine tinctuur • Huid goed scheren • Z.n. corticosteroïden

20. Maceratie Ontvelling en vochtige huid

21. Maceratie-oorzaken Inwerking van urine/ ontlasting op de huid door o.a.: - stomaligging; • kuil • plooi • stoma op huidnivo - lekkage - te grote opening huidplak - te laat verwijderen huidplak

22. Maceratie-behandeling • instructie basiszorg • barrière-crème • bij erge vochtigheid; Orahesivepoeder • evt. opvangmateriaal gebruiken wat vocht opneemt

23. Stripeffect Is een beschadiging van de hoornlaag door overmatige verwijdering van de hoorncellen • roodheid • pijn • jeuk • schrijnend gevoel • kapotte huid met • nattende plekken

24. Stripeffect-oorzaken • Te frequent/onzorgvulding verwijderen van de huidplak waardoor de beschermende hoornlaag wordt verwijderd • Het laatste stukje de plak er te snel aftrekken

25. Stripeffect-behandeling • instructie basiszorg - ondersteun de huid goed bij het verwijderen van de huidplak - verwissel de huidplak niet overmatig/onnodig • gebruik van een 2-delig opvangmateriaal (tijdelijk) • rode huid: barrière-crème • natte plekken: Orahesivepoeder • evt. toepassen hulpmiddelen/wondproducten

26. Hyperkeratose Een abnormale verdikking van het stratum corneum (hoornlaag van de huid)

27. Hyperkeratose-oorzaken • Inwerken van (alkalische*) urine of ontlasting (m.n. bij ileostoma) op de huid • Onvoldoende huidverzorging • Opvangmateriaal wordt niet tijdig gewisseld • Te grote opening huidplak:- knippen- erosie *Gebruik een eiwitrijke voeding om de urine meer aan te zuren *Geen gebruik van citrusvruchten en thee; deze maken de urine alkalisch

28. Hyperkeratose-behandeling • Controle basiszorg • Gebruik passend opvangmateriaal • Aandoening deppen met een verdunde azijnoplossing (3 delen water, 1 deel azijn) • Aanstippen met zilvernitraat, op indicatie van de arts • Of behandelen met zalf op indicatie van de arts

29. Pyoderma gangraenosum • Zeer pijnlijk huiddefect • De eerste fase is meestal een blaasje, blaar, pukkeltje of pustel • Later diverse oppervlakkige ulcera en necrose, met onderhuids fistels • Moeizame genezing

30. Pyoderma gangraenosum-oorzaken • Onbekend • Ontstaat wel vaak na een microtrauma (t.g.v. convexe huidplak) • Gaat vaak gepaard met een bepaalde inflammatoire ziekte o.a.:- Colitus ulcerosa- Morbus Crohn- Rheumatische artritis- Diabetes Mellitus

31. Pyoderma gangraenosum-behandeling • Multidisciplinair: Gericht op behandeling van het achterliggende ziektebeeld, vaak met hoge dosis Prednison • Symptomatisch:- Goede huid- en stomaverzorging- Optimale wondbehandeling:i.o.m de dermatoloog een niet vette zalf/lotion i.c.m. een huidbeschermende plak of schuimverband - evt. pijnbestrijding: lidocaïne druppels of morfine - evt. plastische chirurgie of stoma verplaatsen

32. Ulceratie Huiddefect tot in de subcutane laag

33. Ulceratie-oorzaken • Morbus Crohn • Onbekend • Druk van convexmateriaal

34. Ulceratie-behandeling • Optimale wondbehandeling • Evt. door arts biopt laten afnemen om Morbus Crohn uit te sluiten

35. Predisponerende factoren : bijv. eczeem, psoriasis

36. Voorkomen huidproblemen Goede basiszorg kan problemen rond de stoma voorkomen! • Huid rond het stoma is Uw belangrijkste stukje huid • Opvangmateriaal moet goed passend rond het stoma zitten • Zo min mogelijk uitdrogende of ontvettende middelen gebruiken • Plakresten hoeven niet altijd verwijderd te worden

37. Verwijderen materiaal: Opvangmateriaal pellend van boven naar beneden verwijderen, m.b.v. een vochtig gaas Huid goed ondersteunen Achterkant van de plak inspecteren om eventuele problemen te signaleren Na verwijderen materiaal: Huid reinigen met lauw water, droog deppen Eventuele haargroei verwijderen (1x/wk) Laatste huidinspectie

38. Frequentie verwisselen opvangmateriaal Verwissel opvangmateriaal indien nodig, gebruikelijk is het: • Bij 1-delig: - Colostoma; gemiddeld 2 zakjes per dag - Ileostoma; 1 a 2 zakjes per dag - Urostoma; 1 zakje per dag • Bij 2-delig; - plak ± 2 of 3 per week - zakje elke dag

39. Bedankt voor Uw aandacht.