KADINDA MEME KANSERİ ve ERKEN TANISI

1. KADINDAMEME KANSERİ ve ERKEN TANISI Prof. Dr. OKAY NAZLI Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı 04 Eylül 2013 - MUĞLA

2. AMAÇLAR 1- Kişinin memesini tanıyarak normalin dışındaki değişiklikleri fark etmesini sağlamak 2- Kendi kendine meme muayenesini öğretmek 3- Meme kanserinde erken teşhisin önemini kavratmak 4- Meme kanseri ve tedavisi hakkında genel bilgi vermek

3. Meme Meme, dişiliğin ve doğurganlığın sembolü olup kadın cinselliğinin, kadın kimliğinin ve kadın yaşamının en önemli organlarındandır.

4. Memenin gelişimi • Memenin gelişimi ve fizyolojik fonksiyonları hormonlar tarafından düzenlenir. • Puberte (ergenlik) ile birlikte meme dokusu gelişmeye başlar. • Meme dokusunun gelişimini sağlayan esas hormonlar östrojen ve progesterondur.

5. Yaşam süreci ve memedeki değişiklikler

6. Memenin yapısı Meme, yağ dokusu ile süt bezleri ve burada üretilen sütü meme başına taşıyan kanallardan oluşur.

7. Memenin fonksiyonu • Temel üreme organı olmamasına rağmen üremeyi destekleyici bir organdır. • Meme bezi yeni doğan bebeğin ihtiyaç duyduğu besin olan sütü üretir. • Süt salgısı, gebelik döneminde salgılanan birçok hormonun etkisi ile meme bezinin süt üretecek şekilde değişime uğraması ile gerçekleşir.

8. Kanser nedir? Hücrelerin kontrolsüz olarak sürekli çoğalmaları sonucu oluşan, yakındaki ve uzaktaki başka organlara yayılan, erken tanı konulamadığı ve tedavi edilmediği takdirde hastayı ölüme götüren bir hastalıktır.

9. Meme kanseri nedir? Memedeki süt bezlerini ve kanallarını döşeyen hücrelerin, kontrol dışı olarak çoğalmalarıdır.

10. Meme kanseri ne kadar sık görülür? TÜRKİYEDE HER YIL 30 BİN KADINA MEME KANSERİ TANISI KONDUĞU AÇIKLANMIŞTIR (SB, 2005) TÜRKİYEDEKİ BÜTÜN KADIN KANSERLERİNİN %32.8’İNİMEME KANSERİ OLUŞTURMAKTA

11. Meme kanseri ne kadar sık görülür? -Kadınlarda en sık görülen kanser türüdür. Genel olarak yaşam boyunca her sekiz kadından biri meme kanserine yakalanmaktadır. -Dünyada her 3 dak.da bir meme kanseri tanısı konurken, 11dak.da bir meme kanserinden ölüm. -Kadınlarda kanser ölümleri arasında akciğer kanserinden sonra meme kanseri ikinci sırada (%18) yer alır.

12. Belirli risk faktörlerini taşıyanlarda meme kanseri riski daha fazladır! YAŞ ! Yaş ilerledikçe risk artmaktadır. 40-49 yaş arasında her 66 kadından birinde (%1,5); 50-59 yaş arasında her 40 kadından birinde (%2,5) meme kanseri riski mevcuttur. Yaş arttıkça risk artışı da devam eder.

13. Risk faktörleriAİLE ÖYKÜSÜ ! Kişinin anne, kız kardeş, anneanne ve teyzesinden birinde, özellikle 50 yaş öncesinde meme kanseri olması, meme kanseri riskini 2 kat artırmaktadır. İki yakınında meme kanseri varsa, risk 3 katına çıkar. KİŞİSEL ÖYKÜ ! Bir memede kanser varsa diğer memede de kanser gelişme riski artmaktadır.

14. Risk faktörleri GENETİK YATKINLIK !Meme kanseri ile ilgili genlerde (BRCA1 ve BRCA2) kalıtsal değişiklikler olması meme kanseri riskini artırmaktadır. ÇOCUK SAYISI ! Çocuğu olmamak ya da ilk çocuğunu 30 yaşlarından sonra doğurmak meme kanseri riskini artırmaktadır. EMZİRME DURUMU ! Emzirmek meme kanseri riskini azaltırken bu sürede memede oluşan patolojiler riski artırmaktadır.

15. Risk faktörleri MAKROMASTİ, YAĞLI DİYET ve OBEZİTE !Doymuş yağlarla beslenenlerde ve meme dokusu artacağı için aşırı kilolu olanlarda meme kanseri riski artmaktadır. (periferik yağ dokusunda androjenlerin aromatizasyonu sonucu östrojen artışı) ALKOL ve SİGARA !Alkol kullananlarda meme kanseri riski %41 oranında artmaktadır. RADYASYON ! Çocukluk döneminde ve 30 yaş altında boyun ve göğüs bölgesine radyasyona maruz kalanlarda meme kanseri riski artmaktadır.

16. Risk faktörleri HORMON TEDAVİSİ !Menopoz sonrası hormon tedavisi görmek meme kanseri riskini artırmaktadır. MENSTRÜASYON DURUMU ! Adet dönemlerinin erken yaşta (<12) başlaması, menopoz döneminin geç başlaması (>55) meme kanseri riskini artırabilir. Sebep: Östr+Prog. penceresinin açıklığı süresi

17. Koruyucu faktörler 1- Emzirme (Bebeklerinizi emzirin) 2- İlk çocuğun 30 yaş öncesinde doğması

18. Koruyucu faktörler 3- Haftada 3 kez egzersiz yapmak riski %35-40 azaltır.

19. Meme kanseri başlıca belirtileri

20. Başlıca belirtiler nelerdir? • Memede kitle gelişmesi, • Meme şekil ve büyüklüğünde değişiklik (kabarıklık, düzleşme, deride kalınlaşma, renk değişikliği, kızarıklık, önceden olmayan asimetri v.b.),

23. Başlıca belirtiler nelerdir? • Meme derisinde çekinti, ödem, portakal kabuğu görüntüsü, • Meme başında her zamankinden farklı olan asimetri, çekinti oluşması, • Meme başından kanlı akıntı,

25. Başlıca belirtiler nelerdir? • Meme veya meme başında iyileşmeyen yara, • Komşu lenf nodüllerinde büyüme, Bu belirtiler her zaman kanser anlamına gelmezler, ancak varlıklarında hekime danışılmalıdır.

27. Meme kitleleri Memedeki kitleler dört ana başlık altındadır: • Kistler,• Fibroadenom, • Yalancı kitleler,• Kanser. Menopoz öncesi kadınlardaki kitlelerin sadece % 12'si kanser iken menopoz sonrasında bu oran % 50'ye yükselir.

28. Meme ağrısı Meme ağrısı, kadınların önemli bir çoğunluğunda (en az %90’ında) sık rastlanan bir durumdur ve meme ile ilgili doktor ziyaretlerinin de en sık nedenidir. Meme ağrısının en sık nedeni menstrüel siklus (adet döngüsü) ile ilgili meme değişiklikleridir. Diğer bir nedeni boyun ya da omuz hastalıklarıdır (“kireçlenme”). Meme ağrısı, meme kanseri belirtisi değildir …! Erken evrede meme kanseri ağrı yapmaz.

29. Meme başı akıntıları • Meme ucundan gelen değişik renk ve kıvamdaki akıntılara "meme başı akıntıları" denir. • Memede kitle ve memede ağrı şikayetinden sonra sıklıkla karşımıza çıkan bir sorundur. • En sık 25-45 yaşları arasında görülmektedir. • Meme başı akıntıları gebelik ve laktasyon (emzirme) dışında ortaya çıktığında patolojik olarak kabul edilir. • Meme başı akıntıları genel olarak üç grupta incelenir:1-Memeden süt gelmesi (Galaktore)  2-İltihabi meme akıntıları (Mastit)   3-Memenin kanlı akıntıları (Meme kanseri ?) 

30. Meme başı akıntıları

31. Fibrokistik hastalık Çevrenizde “fibrokistik hastalığı” olan bir sürü kadın vardır. Sokakta yapabileceğiniz basit bir ankette bile memesi ağrıyan, bir meme ultrasonu ya da herhangi bir nedenle meme cerrahisi yapılmış olan 10 kadından 9’u bu “hastalığı” taşıdığını söyleyecektir. Hiç düşündünüz mü ? Acaba bu salgın bir hastalık mı? Yanıt çok kısa ve basit: BÖYLE SALGIN BİR HASTALIK YOK..! Bunu bilmeniz, sizi gereksiz biyopsilerden büyük ölçüde koruyacaktır..

32. Meme kistleri kanserleşir mi? Hayır. Ultrasonografi veya mamografide saptanan memedeki kistler kanserleşme özelliğine sahip değildir. Bu nedenle endişeye kapılmaya gerek yoktur. Ancak yine de periyodik yapılan meme muayeneleri, ultrasonografi ve yıllık mamografi incelemeleri ile memedeki kistler izlem altına alınmalıdırlar.

33. Meme kanserinden korunabilir miyim? Meme kanseri ile ilgili risk faktörlerinden uzak durmak, şişmanlıktan kaçınmak, sağlıklı beslenmek (bol sebze-meyve), fiziksel aktivite ve egzersiz ile meme kanserinden bir dereceye kadar korunmak mümkündür.

34. Meme kanserinde tanı Meme kanserinde ölüm oranını düşürmek ve kaliteli yaşam elde etmenin en iyi yolu Erken Tanı ve ErkenTedavidir.

35. Erken tanı Meme kanserinin bazı tipleri, erken tanındıklarında çok iyi tedavi edilebilmektedir. Dolayısıyla, hem hastaların hem doktorların bu kanseri olabildiğince erken tanımak için elden gelen gayreti göstermeleri gerekir.

36. Meme kanserinde erken tanı mümkün müdür? Kadının yaşına göre; - Kendi kendine meme muayenesi, - Klinik meme muayenesi (hekim muayenesi), - Gerektiğinde meme USG ve mamografi, - Gerektiğinde iğne biyopsisi ile meme kanserinin erken tanısı mümkündür.

37. Kendi kendine meme muayenesi (KKMM)

38. Kendi kendine meme muayenesi • Bir kadının kendi kendine yapabileceği en önemli muayenedir. • Öğretilmesi ve uygulanması kolay, zararsız ve ücretsizdir.

39. Kendi Kendine Meme Muayenesi Niçin Öğretilmeli? • Kadınların; kendi vücudunun sorumluluğunu alması, • Kendi meme yapısını tanıması, • Çeşitli değişiklikleri fark edebilmesi, Çünkü; • KKMM ile ortaya çıkan kitlelerin %50’sinde kitle 2 cm’den daha küçüktür.

40. KKMM yapacak kişinin bilmesi gerekenler • Doğru duruş • Muayene edilecek alan • Elle muayene tekniği • Meme ucu muayenesi • Koltukaltı bölgesinin muayenesi

41. Kendi kendine meme muayenesi Meme kanserlerinin de önemli bir bölümü, ilk kez, kendi kendini muayene sırasında dikkati çeker. Erken tanı, daha sonra ortaya çıkabilecek sorunları azaltabilir. Bir kitlenin küçük iken saptanması, tedavinin daha kolay ve hasta açısından daha kabul edilebilir nitelikte olmasını sağlayabilir.

42. Kendi kendine meme muayenesi • KKMM ile bir toplumda, meme kanserinin evresinin düşük olacağı,hastalık sürecinin ve yaşam süresinin olumlu yönde etkileneceği bildirilmektedir.

43. Kendi kendine meme muayenesi ne zaman yapılmalıdır? 20 yaşından itibaren her kadın her ay düzenli olarak KKMM yapmalıdır. Menstrüasyon(adet) gören kadınlarda aylık olarak memelerin yumuşak hissedildiği günler olan menstrüasyonun başlangıcından sonraki 6-8.günde, Menstrüasyonu olmayan kadınlarda (gebelik, laktasyon , menopoz) her ayın belirli bir günü yapılması önerilir.

44. KKMM’nin iki aşaması vardır: • GÖZLE DEĞERLENDİRME • ELLE MUAYENE A-AYAKTA B-YATARAK

45. Ayna karşısındaki pozisyonlarda her iki meme için gözlem yapılır. Gözle değerlendirme • Memenizi inceleyin:Belli bir bölgedeki şişlik veya bir memedeki ileri derecedeki şişlik anormal durumdur. • Meme derisini gözlemleyin. Meme derisinde görülen kızarıklık, buruşma, portakal kabuğu görüntüsü, gamzeleşme  anormallik işaretidir. • Memelerinizin şekil ve boyutunu gözlemleyin. İki meme arasında küçük farklılıklar normalde olabilir. Ancak memeninbirinde görülen büyüme, birinin diğerinden sarkık olması anormaldir.

46. Gözle değerlendirme Meme uçlarının yönünü ve meme başı akıntısını kontrol edin. Sıkınca gelen açık sarı renkte veya süt kıvamlı akıntı normal iken, tek memeden ve kendiliğinden gelen  kanlı veya cerahatli akıntı olması, meme uçlarının farklı yöne bakması veya meme başında çöküklük, çukurlaşma ve renginde değişiklik olması anormal durumdur.

47. Gözle değerlendirme • Ayrıca koltuk altına da bakın. • Koltuk altında beze, üst kolda anormal şişlik önemlidir.

48. Memekanserininerkentanısında enetkiliaraç; kendiellerinizdir.

49. Kendi kendine meme muayenesiKENDİ KENDİNE

50. Memenin elle muayenesi Elle muayenede elin üç parmağının iç yüzeyleri kullanılarak tarama yapılır.