Staðkennsla í blönduðu námi: hlutverk, þörf og skipulag

1. Staðkennsla í blönduðu námi: hlutverk, þörf og skipulag Sólveig Jakobsdóttir Erindi flutt á vegum Rannsóknarstofnunar KHÍ 22.11.2006 Útsetning lags (Árans Kjóinn hann Jóhann): Stefán Jökulsson Viðlag (Ég elska Kennó): Ingvar Sigurgeirsson Myndir og vísur: Kennarar og nemendur á tölvu- og upplýsingatæknibraut 2000-2006

2. Mikilvægi staðarins?

4. Staðsetning • Fegurð við hvert fótmál.. (Laugarvatn) • Fagráð við hvert fótmál.. (Bolholt?)

5. En ég elska Kennó hann er svo spennó... Í fjarnámi í Kennó er svakalegt stuð....

6. ...en staðbundin lota er sviti og puð

7. Hópefli – stuðningshópar Í hópefli sit ég og hristi minn hausþví þetta er það sem ég yfir mig kaus

8. Á trúnaðarstiginu átum við matí megrunarkúrana gáfum við frat.

9. Hópefli, verkefnahópar Kátt er í Kismó með sín megabætenda er hópurinn óvenjubræt(Kismó - B1) Hin fræknu og fjörugu það erum viðvið getum allt, vitum allt, betur en þið Auðmýkt og hæversku þekkjum við ei Seifaðu, enter og ýttu á plei Kátar við förum á laugarvatnsþing Þar glaðar við snúumst í hring eftir hring (Hringurinn ) B2 við hétum það var út úr kú því við erum hetjurnar B-52

10. En ég elska Kennó hann er svo spennó... Á morgun við förum í Laugarvatnsferð Og hún verður alls ekki af lélegri gerð.

11. En ég elska Kennó hann er svo spennó... Það stefnir í snjóalög, slyddu og slark Samt ótrauð við höldum, þó verði það hark

12. En ég elska Kennó hann er svo spennó... Magnaðar glærurnar sýndum við þar Allt þar til rafmagnið fór bara af

13. En ég elska Kennó hann er svo spennó... Við kertaljós hlustuðum kynningar á En fljótlega fórum þó kaffið að þrá • (tölvupp-hópur 2001)

14. En ég elska Kennó hann er svo spennó... Ég orku úr læðingi leysi nú hér og á þetta langþráða réttarball fer

15. En ég elska Kennó hann er svo spennó... Enginn er gáfaður aleinn og sérsvo saman við stöndum og sama er mér

16. Blandað nám? • Blandað saman fjar/netnámi og staðnámi • (fremur en að um sé að ræða blöndu af kennsluaðferðum og miðlum) • Sloan Concortium 2003 • Hefðbundið nám: 0% á neti • Vef-stutt (web-facilitated): 1-29% á neti (s.s. Kennsluáætlun og einhver verkefni) • Blandað/samsett (blended/hybrid): 30-79% á Neti, einhverjir tímar/fundir á staðnum • Á neti (online): 80%+

17. Staða við KHÍ 2005-2006 Miðað við skilgreiningar Sloan Concortium 2005-6: Flestallir? framhaldsáfangar á mörkum þess að vera blandaðir/samsettir og geta kallast fjarnám. Og e.t.v. um 50% af grunnáföngum? Framhaldsdeild: 1-3 staðlotur í 5 eininga áfanga (um 40 tímar af 200 eða um 20% staðnám). Skyndileg aukning á blönduðu námi í grunnnámi með samkennslu stað- og fjaráfanga. Samtímalausnir á Neti nýttar.

18. Dreifing staðkennslu Hvað er/gæti verið á milli staðkennslunnar? Hvað er/gæti verið á milli staðkennslunnar?

19. Hvers vegna netnám? • Aðgengi að námi!!!! • Sveigjanleiki í rými og tíma • Margar tegundir samskiptaleiða • Margir kostir við netumræður (t.d. hægt að leggja meiri vinnu/hugsun í framlög; hverfa ekki um leið og eru sögð, auðveldara að meta) • Orka dreifð (net-) vs. samleitin (stað), getur verið kostur en líka galli?

20. Hlutverk staðnáms (“áru”funda) • Fyrirlestrar (gesta)kennara og nemenda ásamt umræðum • Rödd kennarans sýnilegri • Tæknimál, verklegir tímir • Vinna með viðhorf og tilfinningar • Félagslegt! – Samfélagsmyndandi, sameiginlegar minningar verða lím!

21. “Sveigjanlegt nám”? 2006-2007 Nýtt M.Ed.nám með 7 námsleiðum: Grunnnemar komast beint í það, gert ráð fyrir að nemi í fullu námi ljúki B.Ed. og M.Ed. gráðu á 5 árum. Hugmyndir um að slíkur nemi sé í um 10 tímum á viku í staðkennslu (sé í 3 áföngum og mæti ca. 3 í viku).

22. Ástæður fyrir vikulegu staðnámi • Betra fyrir nema í fullu námi? • Heppilegra til að mynda námssamfélag? • Grunnnemar vanir vikulega staðnámi? • Flestir nemendur (um 85%) búa hvort eð er á höfuðborgarsvæðinu eða í innan við tveggja tíma radíus frá borginni?

23. Fagráð í UT og miðlun við KHÍ • 10 tímar af vikulegri kennslu – ekki sveigjanlegt nám í fullorðinsfræðslu – beðið um endurskoðun á áætlun – amk ekki gera mætingu að kvöð • Label dropped, some flexibility allowed for courses within sub-programs. One core course out of two offered both DE and F2F

24. Tölvu- og upplýsingatæknibrautin í framhaldsdeild • Ákvörðun tekin vorið 2006, að halda áfram með sama módel af blönduðu námi og áður, þ.e. Netnám með 1-3 staðlotum per 5 eininga áfanga.

25. Könnun • Vefkönnun 1* send á neti júní 2006 til 144 nemenda úr sjö árgöngum sem verið hafa á brautinni (98,99,00,01,02,04,05); um 50% þátttökuhlutfall (27-61% eftir árg.) • Sama könnun send á neti ágúst 2006 til 17 nemenda skráðir í inngangsnámskeið á braut haust 2006; um 76% þátttaka • Vefkönnun 2** send til starfsmanna KHÍ á augl (142 kennarar+) nóvember 2006; um þriðjungsþátttaka *http://tolvupp.khi.is/stadkennsla.htm ** http://soljak.khi.is/stadkennslakhi

26. Þátttaka – nemar 98-05 144 students from 7 cohorts invited, 72 answered (50%)

27. Búseta nemenda 98-05 23%; 15% og 62% hjá þátttakendum úr 2006 árgangi

28. Kennarahópur

29. Hversu mikið staðnám? Langflestir nemendur telja hæfilegt magn staðnám; og mikill meirihluti kennara. Þó fjórðungur kennarar sem telur meira staðnám æskilegt.

30. Dreifing staðnáms Töluverður meirihluti vill 1-3 staðlotur í áfanga, þar af mikill meirihluti úr hópi fyrri árganga

31. Staðsetning staðnáms

32. „ Lotan á Laugarvatni var ógleymanleg“

33. Viðhorf nema (98-05) • Ef markmiðið með vikulegum kennslustundum á að vera að halda fólki frekar að námi þá tel ég það þröngsýni. Í námi á Netinu er alveg eins hægt að hafa aðhald og verkefnaskil. Með því að byggja þar upp og skipuleggja samfélag og samskipti nemenda er frekar hægt að veita stuðning en ef treyst er á vikulega tíma. [Karl búsettur á höfuðborgarsvæði, úr árgangi 2000]. • Einnig auðveldar fyrirkomulagið jafnrétti til náms óháð búsetu, en það hefur einmitt verið aðalsmerki náms við KHÍ og gert fleirum kleift að stunda það. [Kona búsett á höfuðborgarsvæði, úr árgangi 1998].

34. Viðhorf nema,dreifing staðkennslu • Endilega að hafa áfram lotur, ekki vikulega tíma. Það hlýtur að vera mjög erfitt fyrir alla að fara svona oft frá því sem þeir eru að gera að ég tali ekki um þá sem búa utan höfuðborgarsvæðisins. [Kona búsett á höfuborgarsvæði, úr árgangi 1999]. • Fyrir utan hvað vikulegir tíma í Rvk. útiloka fólk utan af landi þá er öruggt að námlotur nýta tíma fólks betur. Þar sem flestir í þessu námi eru í vinnu og með fjölskyldu, þá er aukið álag og stress að vera að sækja 3 kennslustundir vikulega. Fleiri staðbundnar lotur eða kennsla einu sinni í viku á staðnum er mjög slæmt fyrir fólk utan af landi það myndi drepa niður fjarkennslu, allavega hefði ég aldrei farið í fjarnám nema vegna þess að staðloturnar voru svona fáar. [Kona búsett í nágrenni höfuðborgarsvæðis (30-120.mín. akstursfjarlægð, úr árgangi 2004]. • Ég hefði alls ekki viljað hafa vikulega kennslu, mér fannst fyrirkomulagið gott eins og það var. Ég held það henti ákaflega illa fyrir utanbæjarfólk að þurfa að mæta í hverri viku. Ég er ekki viss um að námið hefði höfðað eins vel til mín ef það hefði þurft að mæta í hverri viku. [Kona búsett á höfuborgarsvæði, úr árgangi 2001]. • Ég hefði alls ekki verið jafn ánægð með að fara vikulega til Reykjavíkur. Ég bý á Selfossi og þó að vegalengdin sé ekki mikil þá er það álag að keyra oft til Reykjavíkur, það er kostnaðarsamt og stundum er færðin slæm, jafnvel hættuleg. [Kona úr árgangi 2001]. • Mér finnst svona blandað fyrirkomulag eins og hefur verið í fjarnámi yfirhöfuð í Kennó alveg frábær leið .... Eins og þetta hefur verið gert er þetta alveg frábært og kemur til móts við okkur á landsbyggðinni, sem ég tel skipta gríðarmiklu fyrir þróun skólamála í landinu. Kennurum á landsbyggðinni er með þessu gert kleift að endurmennta sig og það hlýtur að skila sér í skólana og til nemenda. [Kona búsett á landsbyggð, úr árgangi 1998]. • ...Svo vil ég benda á að vikuleg staðkennsla útilokar fólk sem býr annars staðar en á stórhöfuðborgarsvæðinu, nema einnig verði boðið upp á samtímakennslu á Neti. Það væri mjög góður kostur að nota það meira. [Einstaklingur af landsbyggð].

35. Utanbæjarlotur – samfélags og tenglsamyndun Fólk kynntist miklu betur en annars væri (í 50% svara) sem kæmi t.d. til af því að nemendur gætu ekki horfið af vettvangi vegna annarra málefna og nefndu einnig sumir að Reykvíkingar hefðu gott af að þurfa að hverfa af bæ. Gott þótti að lifa og hrærast í því sama í nokkra daga. Dæmi um svör:

36. Utanbæjarlotur – samfélags og tenglsamyndun, dæmi .... þá hefur kennari nemendur út af fyrir sig 100%. Nemendur eru ekki að hverfa af vettvangi til að sinna persónulegum málum, hafa græjað það fyrirfram. Kosturinn er einnig fyrir nemandann sá að hann nær frekari tengslum við kennara og samnemendur og það var þannig í mínu tilviki að samnemendur mínir ýttu við mér þannig að ég sjálf hélt áfram (tók meira en ég ætlaði í upphafi) því það var gaman að umgangast þá. Einnig náðust góð samskipti við kennara sem skiptir miklu máli í fjarnámi. 1. Nemendur eru 100% einbeittir 2. Einangrun er minni í fjarnámi og persónuleg kynni komast á sem eru mikilvæg í hópvinnu. [Kona úr 1999 árgangi, búsett á höfuðborgarsvæði].

37. Utanbæjarlotur – mikilvægi vegna náms, verkefnavinnu • helmingur þeirra sem svöruðu opinni spurningu sem lýstu skoðun sinni nánar um áhrif staðbundinnar lotu utan við bæinn á námið síðar á brautinni. Talið var m.a. að netsamskipti síðar í námi yrðu miklu greiðari, minni hætta væri á að nemendur flosnuðu úr náminu, mjög drægi úr félagslegri einangrun fjarnema, samhjálp ykist og tengsl mynduðust sem stuðluðu að aukinni samvinnu í verkefnum og héldu jafnvel eftir að námi lyki auk þess sem að nemendur yrðu óhræddari að miðla hvorir öðrum af þekkingu sinni og reynslu.

38. Utanbæjarlotur – mikilvægi vegna náms, verkefnavinnu, dæmi • Med thvi ad fara ut fyrir baeinn kynnist folk naid og samvinnan verdur arangurrikari og skemmtilegri fyrir alla. Folk hefur jafnvel haldid afram ad vinna saman ad spennandi verkefnum eftir ad nami lykur. Eg maeli eindregid med thvi goda og arangursrika skipulagi sem hefur verid a naminu hingad til. [Kona úr 1999 árgangi, af höfuðborgarsvæði]. • Fólk kynnist betur og það þá ­ auðveldara með samstarf og samvinnu í námi síðar meir. [Karl úr 2001 árgangi, af höfuðborgarsvæði]. • Þjappar hóp saman og samvinna í hópvinnu verður því auðveldari og skemmtilegri á eftir! [Kona úr 2005 árgangi, úr nágrenni höfuðborgarsvæðis].

39. Utanbæjarlotur – samskipti, minningar sem sameign • Talað var um að mikilvægi samskipta og hversu mikið þau efldust (í 30% svaranna) við að fara út fyrir bæinn. Og einnig að hópurinn hristist svo vel saman (í 24% svara) og/eða þjappaðist svo vel saman (í 14% svara). Nefnt var að góðar minningar sköpuðust sem væru uppretta umræðu þegar einstaklingar úr hópnum hittust síðar og að alveg sérstök tengsl eða sérstakur andi myndaðist meðal hópfélaga sem hefðu farið saman í staðlotu út fyrir bæinn. Dæmi:

40. Utanbæjarlotur – samskipti, minningar sem sameign,dæmi • Lotan á Laugarvatni var ógleymanleg. Mjög heppileg leið til að kynnast samnemendum og kennurum á námsbrautinni. [Einstaklingur, búsettur nágrenni höfuðborgarsvæðis]. • Ekki spurning að draga fólk út fyrir bæinn til að hrista það saman. Við, okkar hópur sem fór á Laugarvatn, lifðum lengi á því. Ferðin var oft uppspretta umræðu þar sem hópurinn, sem samanstóð af fólki alls staðar að og með ólíkan bakgrunn, átti hana sem sameign. [Kona úr 2002 árgangi, búsett nágrenni höfuðborgarsvæðis]. • Mikilvægt í upphafi til að hrista hóp saman, mæli með því sem við fórum í á Laugarvatni. Þeir sem voru með mér þar eru alltaf nær mér en þeir sem komu inn síðar. [Kona úr árgangi 2004, búsett í nágrenni höfuðborgarsvæðis].

41. Utanbæjarlotur – minnihlutinn sem var ekki eins sannfærður um gildi • Ég hef sjálf ekki prófað “hitting” utan R.víkur en tel það einfaldara að nota höfuðstöðvarnar í þessum tilgangi. Það fyrsta sem mér dettur í hug í því sambandi er aðgangur að stoðþjónustu eins og bókasafni, tölvuaðstöðu og slíku sem er eins og best verður á kosið þar. [Kona úr 1998 árgangi af landsbyggð]. • Staðsetning lota er best í Reykjavík því þangað er þægilegast að komast fyrir þá sem búa utan Reykjavíkur, t.d. er innanlandsflugvöllurinn þar. [Kona úr 1999 árgangi úr nágrenni höfuðborgar]. • Ekki mikið fyrir kvöldvökur og hópefli hvers kyns, en það er bara ég. [Karl úr 2000 árgangi, af höfuðborgarsvæði]. • Fyrir mína parta er það ágæt leið að fara út fyrir bæinn í staðlotu og hrista hópinn ærlega saman. Það eflir kynnin og greiðir fyrir öflugari samskiptum á Netinu. Ef hópurinn er fámennur er kannski betur heima setið en af stað farið. [Kona úr 2005 árgangi af höfuðborgarsvæði].

42. Viðhorf kennara, magn of lítið6 af 12 svara opnum sp. • Er reyndar að kenna á 3 eininga námskeiði svo þetta passar kannski ekki alveg við það. Ég hitt nemendur 4 sinnum, 2 tíma í senn samtals 8 tíma sem er ansi lítið.Og lítill möguleiki til að skipta hópum ef þeir eru stórir. Og ef upp koma veikindi hjá kennara er lítið hægt að gera til að bæta þeim upp missinn. • Ég nota mikið dæmisögur og myndbönd í kennslu og glími við að koma því vel fyrir á vefnum, myndbönd á streymi hjálpa mikið • Fjarkennsla erfið í greinum þar sem tilraunir skipa drjúgan sess. • Listgreinar í fjarnámi hafa yfirleitt fengið of lítinn tíma í staðnámi (staðlotum). Árekstrar í töflum valda því að nemendur hafa ekki getað mætt í staðlotur. Það hefur sýnt sig í listgreinum að skilningur nemenda á náminu skýrist og verður oft til í staðlotum þegar verkefnin eru lögð fram, unnin og rædd þegar allir eru á staðnum, þ.e. í augnablikinu. • Sérstaklega of lítið í grunndeild • Þetta fer að vísu eftir tengslum nem. og kenn. á milli staðlota

43. Viðhorf kennara, magn hæfilegt10 af 34 svara opnum sp. • 2-3 staðlotur í 1-3 daga hafa hentað mjög vel. Það næst mjög góður vinnuandi til þess að læra ákveðna hluti á lengri lotum. • Fjöldi staðtíma á aðallega að vera misjafn eftir efni, ekki allir í sama flokki. • Hef bara einu sinni átt aðild að einu svona námskeiði. • Hef takmarkaða reynslu af framhaldsdeild • Hef vanist 40 tímum fyrir 5 einingar. • Í sumum námskeiðum er vel hægt að komast af án staðlotu, einkum á seinni stigum fjarnáms og ef nemendur þekkjast og þekkkja kennarann af fyrri námskeiðum. • Líklega afstætt, háð því hvers konar námskeið er um að ræða • Mætti jafnvel vera minna • mætti þó vera aðeins meira • Undanfarin ár hefur kennslustundum í staðnámi fækkað mikið og mig grunar að það sé jafnvel lítið meira en þetta. Viðmiðið er komið ansi langt niður (8st/ein sá ég einhvers staðar) og við í raungreinunum sem höfðum alltaf nær 20 höfum þurft að skera það mikið niður vegna stundatöflu (þetta er´ju frjálst á bilinu 8-20 en það þarf að vera til tími), en

44. Viðhorf kennara, magn of mikið eða skila auðu,4 af 5 svara opnum sp. • Fér eftir hönnun og framsetningu námskeiða • Fer eftir eðli og innihaldi námskeiðs • Ég hef mjög litla reynslu af fjarkennslu í framhaldsdeild. • Hef ekki skoðun á magni að óræddu eðli þess sem gert er og hvaða nemendur er um að ræða.

45. Viðhorf kennara, dreifing önnur? Nokkurn veginn sama? • 3 skipti a.mk. 3 dagar • 1-2 skipti 3-5 dagar í senn • 1-3 skipti 2 dagar í senn • 3 skipti á önn og 1-2 dagar ísenn • Tvö skipti pr. Önn • Það nægir að mínu mati að hafa góða staðlotu í byrjun náms og aðra um miðbik annar (eða aðeins seinna). Það er grundvallar atriði að listgreinar fái góðan tíma í þessum staðlotum. Örar? • Mánaðarleg kennsla eða hálfsmánðarleg • 4 - skipti • T.d. tvisvar í mánuði • einn dag aðra hverja viku Eftir námskeiðum? • Sveigjanlegt eftir námskeiðum hvernig dreifing hentar

46. Viðhorf kennara, dreifing önnur? Staðlotufólk • Ég er að hugsa um leiklist sem krefst þó tíma í staðlotu • Almennt er ágætt að hafa slíkar lotur. En undirbúningurinn, bæði fyrir stök námskeið og ekki síður lotuna í heild þarf að vera í lagi. • Er háð kennsluformi • Mér finnst aftur á móti sjálfsagt að bjóða LÍKA upp á málstofur, umræðutíma í sumum tilfellum. Það vinnst LÍKA ýmislegt við það að hittast einu sinni í viku til að ræða það sem maður er að læra. Sumir nemenda minna hafa saknað þessa (þótt fáir séu). Ég vil gjarnan geta boðið upp á það líka. • Mér líst vel á þennan möguleika - en hef ekki reynt hann á Íslandi. Hef hins vegar unnið svona í doktorsnámi í Noregi. Málsvarar vikulegrar kennslu • eða 3 til 5 dagar á önn - 4 til 6 klst í senn • Hef ekki reynslu af þessu, held að þetta væri heppilegast en það hins vegar hindrar það að fólk sem býr úti að landi geti farið í námið sem er náttúrulega aðalmarkmiðið með fjarnámi

47. Viðhorf kennara, dreifing önnur? Annað eða skila auðu • En þetta er eflaust háð aðstæðum nemenda o.fl.? • Mér finnst eðlilegt að bjóða blöndu af þessu • stundum truflar það að nemendur eru að sinna ýmsum málum í Reykjavík og það er sérlega áberandi þegar þau koma sjaldan • Að fjarnemandi komi a.m. k. tvisvar inn á önn og að staðlota vari a.m.k. í 10 daga • Hef enga hugmynd um þessa nýju braut • Það er ómögulegt að svara þessari könnun því hrært er saman grunnnámi og framhaldsnámi

48. Viðhorf kennara, samtímanetkennsla Hafa ekki prófað samtímakennslu á Neti og hafa ekki áhuga á því • Geri mér ekki grein fyrir því • Get ekki séð að það komi í stað staðlotu þar sem hópurinn er saman kominn á sama stað. Nálgun einstaklingsins við listgreinafögin í gegnum tölvu geta ekki orðið þau sömu og þau eru "á staðnum". Þó listgreinakennsla í fjarnámi hafi marga góða kosti skipta staðlotur geysilega miklu máli. • Það er ekki hægt að ganga að fjarnemum vísum á sömu tímum og staðnemum • mér finnst óþarfi að minnka sveigjaleika fólks í fjranámi um hvenær það sinnir náminu

49. Viðhorf kennara, samtímanetkennsla Hef áhuga á að prófa samtímakennslu á Neti • Það þarf að breyta staðkennslunni og leggja áherslu á þau atriði sem ekki er auðvelt að gera í fjarnámi. • Flesta fyrirlestra má flytja á netinu og spara þannig tíma í staðlotum til samskipta og samvinnu. • Hef ekki haft tíma til að prófa það á þessu námskeiði. • Erfitt að svara án þessa að prófa og meta • Þetta er það sem ég átti við að ofan að samtímakennsla, sjónræn nánd og því um líkt kemur í stað staðkennslu að hluta, en ekki alveg því að best er að stofna til persónulegra tengsla í nálægð, Svo er spurning hvort við viljum stofna til þeirra í námi? • Hentar e.t.v. ekki vel í stærðfræði

50. Viðhorf kennara, samtímanetkennsla Hef notað samtímakennslu á Neti,og er ánægð(ur) með þá reynslu (eða skila auðu) • Ég er bæði ánægð og ekki ánægð með reynsluna. Gékk seint að fá alla með og svo er vandamál með Wimbu að fjarnemar heyra ekki í staðnemum • Mér finnst þessir svarmöguleikar ekki alveg passa. Mér finnst að samtímakennsla gefur báðum námsleiðum aukið gildi, aukna dýpt. Ég vil gjarnan haf hvort tveggja því að kennslan/nemendurnir hagnast af því. • Reyndar ekki Wimba o.þ.u.l. heldur myndráðstefnur og með góðum árangri. • vantar þó persónulega þáttinn sem ég tel mjög mikilvægan • Þetta er spennandi aðferð sem ég hef ekki prófað nóg. Ég myndi gjarnan vilja prófa vikulega fundi, þannig að við lærum að vinna svona saman! Mér finnst að við ættum TVÍMÆLALAUST að prófa meira á þessu sviði, og styðja enn betur við kennara sem vilja það. • Hef notað kamsjaka og virðist það vera góð viðbót í fjarkennslunni og draga úr þörf minni fyrir staðlotur