KATI ATIK DEPOLAMA SAHALARI Güler YILMAZ Düşün Damla DEMİR Görkem GÜRLER

1. KATI ATIK DEPOLAMA SAHALARI Güler YILMAZ Düşün Damla DEMİR Görkem GÜRLER

2. KATI ATIKLARIN TANIMI VE SINIFLANDIRILMASI Katı Atıkların Tanımı • İnsanların sosyal ve ekonomik faaliyetleri sonucunda işe yaramaz hale gelen ve akıcı olabilecek kadar sıvı içermeyen her tür madde ve malzemeyi katı atık olarak tanımlamak mümkündür. • Yönetmeliğe göre katı atıklar; üreticisi tarafından atılmak istenen ve toplumun huzuru ile özellikle çevrenin korunması bakımından, düzenli bir şekilde bertaraf edilmesi gereken katı maddeler ve arıtma çamuru olarak tanımlanmaktadır.

4. KATI ATIKLARIN TANIMI VE SINIFLANDIRILMASI Katı Atıkların Sınıflandırılması Bileşimine Göre Katı Atıklar • Organik 1: kompostlanabilir ve yanabilir organikler (bitkisel, hayvansal, kağıt, tekstil atıkları...) • Organik 2: biyokimyasal ayrışması imkanız yada çok yavaş olan organikler (odun, kağıt, deri, lastik, kemik, plastik atıklar) • İnert maddeler: yanmayan maddelerdir.(cam, porselen, taş, kil atıkları) Kaynaklarına Göre Katı Atıklar • Evsel nitelikli atık • Endüstriyel atıklar • Tehlikeli atıklar • Tıbbi atıklar

5. Evsel Atıklar ve Kaynakları

6. Endüstriyel Atıklar ve Tehlikeli Atıklar

7. Tıbbi Atıklar

8. KATI ATIKLARI DEĞERLENDiRME METODLARI • Düzenli ve Düzensiz Depolama • Yakma işlemi • Gazlaştırma • Piroliz • Sıkıştırma • Ufak Parçalarına Ayırma • Bileşim Ayrımı • Kurutma ve suyundan arındırma • Kompostlama • Sıvılaştırma

9. DÜZENLİ VE DÜZENSİZ DEPOLAMA • Düzensiz depolama işlemi Katı atıkların belirlenen bir alana gelişigüzel atılmasıdır. • Düzenli depolama işlemi Katı atıklar çöp kamyonları veya büyük konteynırlar ile taşınarak belirlenmiş araziye dökülür. Özel araçlar ile atık için belirlenmiş bölgelerde sıkıştırılır. Her gün mesai bitiminde depolanan atıkların üzeri koku ve mikrop üretimini engellemek üzere ince bir toprak örtüsü ile kapatılır.

11. Düzenli depolama yönteminin avantajları; • Uygun arazi bulunduğunda ekonomik bir yöntemdir. • Ön yatırımı en az olan yöntemdir. • Nihai imha metodudur. • Esnek bir metottur. Katı atık miktarına göre kapasite kolaylıkla arttırılır. • Kullanılıp kapatılan arazilerde regresyon amacı ile istifade edilebilir. Düzenli depolama yönteminin dezavantajları; • Kalabalık yörelerde ekonomik taşıma mesafesi içerisinde uygun yer bulmak güçtür. • Yerleşim yerlerine yakın deponi alanlar için halkın tepkisi ile karşılaşılabilir. • Tamamlanmamış deponi alanlarda göçük ve yerel çökmeler olacağından devamlı bakımı gerekmektedir. • Sıvı ve gaz sızıntıları kontrol edilmezse sakıncalı durumlar ortaya çıkabilir.

12. Düzenli depolama için uygun yerler • Kurak, susuz, çorak ve düşük değerli araziler. • Çok az ürün veren topraklar. • İçinde su olmayan eski maden, taş, kum, çakıl ve kil ocakları. • Yamaçlar (meyil 1/3’ten az olmalıdır). • Büyük ulaşım yollarının bağlantı yerleri arasında kalan boş alanlar. • Yer altı suyunu tehdit etmeyen yerler

13. Düzenli Depo Sahası Tabanının Oluşturulması

14. Drenaj Tabakasının Oluşturulması Drenaj tabakası, sentetik tabakanın üstüne yerleştirilir. Drenaj tabakalarının amacı, sızıntı sularının birikinti oluşturmadan uzaklaştırılması ve buradan da arıtma tesisine gönderilmesini sağlamaktır. • Alan drenaj sistemi: Kum çakıl gibi malzemelerden olabilir. • Boru Drenaj Sistemi: Sızıntı suyu borularla toplanmaktadır. • Birleşik drenaj: Alan drenajı ve boru drenajı birlikte uygulanır. Yaygın bir uygulamadır.

15. Atıkların Doldurulması ve Çeşitli Doldurma Metotları Hendek Metodu

16. Alan Metodu

17. Çukur/ Vadi Dolgusu Metodu

18. Atıkların Örtülmesi ve Örtünün Faydaları Uçuşabilecek maddelerin rüzgar da sürüklenmesinde, kemirgenlerden, taşıyıcı hayvanlardan, haşerelerden ve kokudan kaynaklanan sorunları önlemek için bütün açık atık yüzeyleri her günün sonunda 15 cm kalınlığında bir toprak tabakası ile örtülmelidir

19. Düzenli Deponun Dolmasından Sonra Yapılacak İşlemler • Yeşil alan; en yaygın kullanım şeklidir. • Tarım; hayvan yemi olarak kuru ot, arpa buğday ve mısır ekilebilir. • Mesire yeri, park, depo üzeri çocuk bahçesi, oyun alanı ve spor sahası olarak değerlendirilebilir. • Mera; genelde küçükbaş hayvan tercih edilir. Büyükbaş eski depolama alanları için tercih edilmektedir.

20. Düzenli depolama alanı ile ilgili birimler

21. KATI ATIKLARIN iNSAN VE ÇEVREYE ETKiLERi Toplum Sağlığı ile İlgili Etkiler: Bir katı atık bileşeni, özellikle uygun ısı altında kısa sürede hastalık yapan canlıların barındığı bir kaynağa dönüşebilir. Bu organizmaların; kuşlar, sinekler vb. haşereler ile geniş yığınlara taşınması salgın tehlikesi yapmaktadır.

22. KATI ATIKLARIN iNSAN VE ÇEVREYE ETKiLERi • Yangın ve Patlamalar:Katı atıkların muhtevasında bulunan kağıt, plastik ve odun parçaları ufak bir kıvılcımla tutuşabilir. Ayrıca organik maddelerin bozunmasıyla açığa çıkan ısı, çöp yığınlarının içten içe yanmasına sebep olur. Bu da patlamaları doğurabilir.

23. KATI ATIKLARIN iNSAN VE ÇEVREYE ETKiLERi • Atıklardan Gaz Çıkışı: Katı Atıkların havasız ortamda çürümeleri sonucu, en çok metan olmak üzere karbondioksit, azot ve hidrojen sülfür gazları oluşmaktadır. Oluşan bu gazlar zehirlenmelere ve patlamalara neden olabilir. Bu yüzden doldurma alanlarında tabanın gaz sızdırmazlığı ve yer altı havalandırması gibi önlemler alınmalıdır.

24. KATI ATIKLARIN iNSAN VE ÇEVREYE ETKiLERi Sızıntılar: Organik atıkların bozunması sonucunda sızıntı suyu ortaya çıkar. Sızıntı sularının BOİ değerleri normal kanalizasyon sularından 100-500 kat daha fazla olabilmektedir.

25. TÜRKİYEDEKİ DURUM • Çevre ve Orman Bakanlığı’nın 2008 yılında yayımladığı Atık Eylem Planı’na göre Türkiye’de halen toplam 2000 küçük ölçekli ve 50 büyük ölçekli düzensiz depolama sahası bulunmaktadır. • TÜİK verilerine göre ise 2008 yılı itibariyle katı atıkların %57’si mevzuata aykırı biçimde uzaklaştırılmıştır. • 2006 yılı Belediye Katı Atık Temel Göstergelerine göre; 2006 yılında belediyeler tarafından toplanan katı atıkların %60’ı vahşi depolama, %37’si düzenli depolama, %1’i kompostlaştırma, %1’i ise diğer yöntemler kullanılarak bertaraf edilmiştir.

26. TÜRKİYEDEKİ DURUM • Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 2006 yılında yapılan belediye anketi çalışmasında ankete yanıt veren 62 il verilerine göre Türkiye’deki toplam düzensiz depolama alanı sayısı 1112’dir. • Bu alanlarda kontrolsüzce depolanmış atıklar, esas olarak evlerden ve ticari alanlardan toplanan katı atıklardan oluşmakla birlikte içeriğinde hastane ve sanayi kaynaklı tehlikeli atıkları da barındırmaktadır. Bu haliyle yarattığı risklerin boyutu artmaktadır.

27. Tüm bu risklerin önüne geçilebilmesi için; • katı atık vahşi depolama alanlarının ıslah edilmeli • kontrollü ve sürdürülebilir bir atık yönetimi çerçevesinde önceliği atıkların geri kazanılmasına vererek kalan atıkların düzenli depolama sahalarında bertaraf edilmesi sağlanmalı

28. Türkiye’deki Çöp Sahalarının Rehabilitasyonu Türkiye’de son 20 yılda düzenli depolama tesisi yatırımlarıyla paralel olarak giderek artan biçimde çöp sahaları ıslah edilmektedir. Büyükşehir Belediyeleri başta olmak üzere rehabilitasyon uygulamalarında öne çıkan bazı örnekler şunlardır: • İstanbul (Hasdal, Ümraniye-Hekimbaşı, Yakacık, Halkalı) • Bursa (Demirtaş) • İzmir (Harmandalı) • Adana • Ankara (Mamak).

29. İstanbul’daki katı atık depolama sahaları

30. Hergün1000 ton ÇÖPtoplanıyor.. Düzenli depolama çevre sağlığını koruyor!

31. Bizi dinlediğiniz için teşekkür ederiz..