Download
1 / 33
740 likes | 1.79k Views
کارگاه آموزشی «بهداشت محیط اماکن ورزشی». مدرس : دکتر علی ظفرزاده گرگان ، دی ماه 1392. *مقدمه :. یکی از مهمترین مسائلی که همواره فکر بشر را از زمانهای دور به خود مشغول داشته ، حفظ تندرستی و سلامت و رهایی از درد و رنج بیماریها بوده است .
E N D
کارگاه آموزشی«بهداشت محیط اماکن ورزشی» مدرس : دکتر علی ظفرزاده گرگان ، دی ماه 1392
*مقدمه : • یکی از مهمترین مسائلی که همواره فکر بشر را از زمانهای دور به خود مشغول داشته ، حفظ تندرستی و سلامت و رهاییاز درد و رنج بیماریها بوده است . • عده کثیری از مردم ، بهداشت را عدم ابتلاء به بیماری توصیف می نمایند . این تعریف گر چه تا حدی میتواند قابل قبول باشد اما تعریف جامعی نیست • زیرا عدم ابتلاء به بیماری فقط به سلامت جسمانیبدن اطلاق می شود و سلامت روانی و اجتماعی را توجیه نمی کند.
* بهداشت: • تعریف سازمان جهانی بهداشت(WHO) طبق این تعریف ، بهداشت یک حالت کامل سلامتی جسمی-روانی و اجتماعیاست و تنهاعدم ابتلاء به بیماری یا ناتوانی و نقص عضو دلیل برسلامت و بهداشت نمی تواند باشد. • تعریف پروفسور وینسلو (Winslow) علم و تكنيك پيشگيري از بيماريها ، افزايش طول عمر و ارتقاي سطح سلامت و توانايي انسان از طريق كوششهاي گروهي افراد جامعه به وسیله : • الف) بهسازي محيط ب) كنترل بيماريهاي واگيردار ج) آموزش بهداشت فردي د) ايجاد خدمات پزشكي و پرستاري جهت تشخيص زودرس و به موقع بيماريها و ...
بهداشت • بهداشتفردی : تمام فعالیتهای بهداشتی که توسط شخص انجام می شود را بهداشت فردی گویند.(مانند بهداشت پوست، مو، دهان ودندان ، چشم و گوش و ... ) • بهداشت محیط : عبارت است از کنترل عواملی از محیط زندگی که به نحوی در رفاه و سلامت بدنی ، روانی و اجتماعی انسان تاثیر دارند و یا خواهند داشت محیطی فردی
* بهداشتورزشی: • بهداشت ورزشي به كار گيري و استفاده از علوم و ورزش هاي مناسب در قبل، حين و بعد از فعاليت هاي ورزشي جهت پيشگيري از بروز بيماري ها و جلوگيري از صدمات جسماني مي باشد. . • هدف بهداشت ورزشی : ایجاد محیطی سالم و به دور از هرگونه موارد غیر بهداشتی برای انجام فعالیتهای بدنی مناسب و نشاط انگیز است .
پوست بدن به عنوان اولين سطح مقابله با عوامل بيماري زا نيازمند مراقبت هاي بهداشتي ويژه اي مي باشد، • استفاده از لباس تميز و مناسب به دليل تماس دائم با پوست به تندرستي كمك مي كند • نكات مهم و قابل توجه در زمينه بهداشت پوشاك ورزشي : • انتخاب پوشاک ورزشی ، به نوع رشته ورزشی و شرایط محیطی که در آن فعالیت صورت می گیرد بستگی دارد . • یک ورزشکار باید حوله،لباس و تجهیزات اختصاصی داشته باشد .
پاكیزگی لباس به تندرستی فرد كمك می كند و از ضروریات بهداشت فردی محسوب می شود • عدم توجه به موضوع بهداشت پوشاك = فراهم شدن شرایط برای ایجاد بیماری • استفاده از لباس هاي نخي و مشابه توصیه می شود.
بعد از فعاليت هاي ورزشي، لباس هاي مورد استفاده بايد شسته شده و در زير نور آفتاب خشك گردد؛ • عرق = دفع زائدات و سموم بدن • زيرا اگر لباس هاي ورزشي آغشته به عرق بدن در جاي نمناك و كم نور قرار داده شوند، محيط مناسبي براي رشد قارچ ها خواهند بود و بعد از استفاده مجدد از اين لباس ها احتمال بروز بيماري هاي پوستي و قارچي افزايش مي يابد
اهمیت بهداشت پا • پا بيشتر از ساير اعضا با آلودگي‌هاي محيطي و ميكروبي از قبيل كف سالنها، تشك هاي ورزشي، حمام‌هاي عمومي، استخرها و اماكني كه معمولا پابرهنه راه مي‌رويم، در تماس است. • بنابراين اين عضو مي‌تواند در صورت عدم رعايت بهداشت، اشاعه‌دهنده بيماريهاي ميكروبي، ويروسي و دارای تاثیر سوء روی ارگانهای مهم بدن باشد
توصیه های بهداشتی در مورد سلامت پاها : 1- باید پاها روزانه چندين بار شسته شده و لاي انگشتان پا را خشک و جوراب ها را به طور مرتب عوض کرده و به خوبي شست زیرا در پاهاي انسان ، غده هاي عرق زاي زيادي وجود دارد که در پاها ايجاد رطوبت و عرق مي کند. وجود رطوبت در پاها، باعث بروز قارچ هاي خاصي در آنها مي شود. اين قارچ ها در لاي انگشتان پا به خوبي رشد مي کنند و سبب بروز خارش و مشکلات دیگری در پا می شوند. 2- پوشیدن کفش مناسب در سلامت پا بسیار اهمیت دارد ،پوشيدن کفش هاي تنگ موجب فشار در پا و اصطحکاک شديد پوست پا با کفش و ايجاد پينه در انگشتان يا کف پا مي شود.
3- نپوشیدن کفش های پاشنه بلند به مدت طولانی= بیشتر در معرض ابتلا به التهاب کپسولهای مفصلی (تامین کننده ماده نرم کننده مفاصل) و آرتروز قرار میگیرند. • پاشنه بلند موجب کشیدگی تاندونها = درد و التهاب 4-بهداشت جورابها به عنوان اولین محافظان پا باید رعایت شود جوابها را باید بعد از هر بار پوشیدن شست • اگر جوراب نپوشید، سلول هاي مسنِ جدا شده از پوست، در کفش شما باقی می مانند و بر اثر عمل باکتري یا قارچ روي آنها، بوي بدي در کفش ایجاد می شود. • 5-اهمیت به نظافت داخل کفش ها نسبت به ظاهر بیرونی
بهداشت چشم • رعایت عادات بهداشتی در چشم بسیار مهم است: • تفریح در هوای آزاد • غذای متناسب حاوی ویتامین های مختلف بویژه ویتامین A • خواب کافی • محافظت از اشعه ماوراء بنفش (تابش مستقیم اشعه خورشید)، انعکاس اشعه لامپ های پر نور • عینک های آفتابی در صورتی که از جنس مرغوب باشد محافظ با ارزشی برای چشم ها خواهد بود
(نور در سالن هاي ورزشي:) • تنظیم نور فضاهای ورزشی باید با توجه به نوع و محل ورزش و با استفاده از انواع نور یعنی نور طبیعی، نور مصنوعی و نور تلفیقی انجام شود. • نور طبیعی: نور طبیعی سالن ها از طریق قرار دادن نورگیر و پنجره در سقف مستقیماً تأمین می شود. • بزرگ ترین عیب نور طبیعی این است که توزیع نور در تمام نقاط سالن یکنواخت نیست • نور مصنوعی: برای تأمین روشنایی، چراغ ها وپروژکتورها باید در مسیر خطوط (اضلاع) طول دیوارهای سالن تعبیه شوند تا بر دید بازیکنان عمود نباشد و برای آنها مزاحمتی ایجاد نکند. • * وضعیت نور در باشگاهها چگونه است؟ زیر زمینی
دمای اماکن وفضاهای ورزشی الف) دمای سالنهای ورزشی: درجه حرارت همیشگی سالنهای ورزشی باید بین 10 تا 20 درجه سانتیگراد باشد. • هنگام ورود ورزشکار به سالن یا شروع تمرین دمای سالن بروی 20 درجه تنظیم شود . ولی پس ازگرم کردن وشروع فعالیت،درجه پایین تراز20 درجه مناسب است. • دمای لازم برای تماشاچیان بیشتراز دمای محیط فعالیت ورزشکاران • ب) دمای استخرهای شنا: شامل دمای آب استخر و دمای سالن استخر • دمای پیشنهادی فضای داخل سالن استخر بین 30تا 31 درجه سانتیگراد است.
عوارض مهم ناشي از گرما • گرماي زياد مي تواند موجب کرامپ گرمايي ، خستگي گرمايي و ضربه گرمايي شود . • ضربه گرمايي وقتي رخ مي دهد که مغز در مجاورت دمايي بيش از 40/5درجه سانتي گراد قرار بگيرد . • دماي 29 درجه سانتي گراد ياکمتر مناسب است. • رطوبت بالا و حرارت نزديک به 38 درجه سانتي گراد اگر به مدت چند روز دوام داشته باشد مي تواند خطرناک باشد . • بهتر است فعاليتهاي شديد زماني انجام شوند که دما حدود 32 درجه سانتي گراد و بيشتر باشد .
عوارض مهم ناشي از گرما • كرامپ هاي عضلاني (Meat Cramps): • در افرادی كه كارهاي عضلاني سنگين در مكان هاي گرم انجام مي دهند ديده مي شود . • شروع كرامپ هاي عضلاني ناگهاني بوده و علائم آن عبارتند از دردهاي شديد ناگهاني در عضلات دست ، بازو و سپس پا و عضلات شكم كه درد مرتبا زياد شده و فرددچار اسپاسم شديد مي گردد . • علت اين علائم، عرق زياد و از دست دادن آب و املاح بدن بخصوص سديم مي باشد . • گرما زدگي : شروع بيماري ناگهاني بوده و بيمار بي هوش و سيانوزه ( كبود) مي شود . • علت اين حالت عدم قدرت كار مركز تنظيم حرارت در مغز به سبب تاثير مستقيم اشعه حرارتي است . • درمان اين حالت عبارت از خنك كردن سريع پوست و مرطوب نگه داشتن آن مي باشد . • كاهش بازده كار: کاهش بازده کار يکي ديگر از عوارض مهم ناشي از گرماي زياد مي باشد که مي تواند علل و دلائل مختلفي داشته باشد .
تهویه، رطوبت و دما • کنترل رطوبت از پارامترهای بسیار مهم فضاهای ورزشی می باشد. • اگر در یک روز تابستانی در هوای آزاد باشیم، رطوبت را احساس می کنیم= چسبناکی پوست و غلظت هوا با رطوبت (سنگینی هوا) • علایم هوای گرم و مرطوب در فضای = خارش، عطسه و سرفه • علاوه براین: • افزایش رطوبت در فضاهای ورزشی سرپوشیده منجر به مهیا شدن شرایط برای رشد کپک و قارچ ها می شود تاثیر سوء بر بهداشت ساختمان و ورزشکاران (نوجوانان و جوانان). • هوای فضاهای سرپوشیده نباید خیلی خشکباشد، زیرا پوست دچار سوزش، تنفس سخت و الکتریسیته ساکن مشکل ساز می شود.
هنگامی که رطوبت هوا زیاد می شود، ⟸ عرق کمتری از سطح پوست تبخیر می شود. ⟸ • ما احساس گرما و چسبندگی بدن می کنیم. • هنگامی که قطرات رطوبت هوا زیاد است، احساس گرمای بیشتری می کنیم زیرا • پوست، به طور مداوم رطوبت خود را از دست می دهد (با تبخیر عرق). • مقدار از دست دادن رطوبت پوست = مقدار بخار آب موجود در هوا • ⟸ آب بدن کاهش می یابد • بنابراین: در فعالیتهای ورزشی تنظیم و کنترل رطوبت اماکن ورزشی ضروری می باشد.ب
بنابراین به منظور یکنواخت نگهداشتن رطوبت و تأمین هوای تازه، یکی از ضروریات سالن های ورزشی سیرکولاسیون هوا وتهویه است. • ⟸ از بین بردن بو و آلودگیهای هوا بدون ایجاد کوران است. • لذا از لحاظ بهداشت، نقش مديريت سالن بسيار مهم است، اما عملا تهويه سالن ها خوب نيست ⟸ورود غبار و ذرات آلی به ریه (ذرات کوچکتر از µ2 و بزرگتر از µ2 )+ • افزایش ورود بار میکروبی و انگلی و قارچی به ریه ها = ؟ • عدم نظافت کف سالنها +عدم تهویه و نور مناسب +زیر زمینی (کوتاهی سقف) ⟸ ⬇ حجم سالنو ⬆بوي نامطبوع) ⟸ فعالیت در باشگاه و سالن؟ سلامت ورزشکاران ؟
بهداشت سرویسهای بهداشتی • از آنجا كه ۸۰ درصد از كل بیماریهای موجود در كشورهای در حال توسعه ناشی از بیماریهای مرتبط با آب وفاضلاب است، بنابراین بهداشت سرویسهای بهداشتی نقش مهمی در اماکن ورزشی ایفا می‌كند. • توالت: پوشش – تهویه – نظافت – حشرات . جوندگان - ناکافی • * عدم نظافت و بسیار کثیف= کانون الودگی و تهدیدی جدی • حمام: از رطوبت زیادی برخوردارند محل مناسبی برای رشد انواع میكروب‌ها و خصوصا قارچ‌هاهستند+ • در بسیاری از اماکن ورزشی عدم وجود • آیا گندزدایی می شوند؟ • محل قرار گيري سرويس ها، به لحاظ تهويه در بدترين جاي ممکن و غالبا زير راه پله ها قرار دارند.
دوش ؟ وجود یا عدم وجود – کافی است؟ بهداشتی؟ • رختکن؟ • کمد لباس؟
سوسک و اماکن ورزشی سوسک‌ها بزرگ‌ترین گروه حشره‌ها را به خود اختصاص داده‌اند و در محیط زیست‌های مختلفی دیده می‌شوند. اغذیه سوسک ها از غذا ، فاضلاب و مواد دفعی (توالت) پتانسیل آنها را به عنوان یک عامل مضر بهداشتی افزایش میدهد. تماس سوسک ها با انواع سطوح برای انتشار و پخش باکتری کافی است. بدیهی است که این حشرات میتوانند پناهگاه و مخزن ارگانیسم های بیماریزا باشند و آنها را بطور مکانیکی منتقل نمایند.
سوسک ها ناقل عوامل بیماری زای مختلف مانند ویروس ها، باکتری ها، تخم انگل ها و غیره می باشند. • عوامل بیماری زایی که تاکنون توانسته اند از بدن سوسک ها جدا کنند شامل ویروس های فلج اطفال ، دو نوع قارچ بیماری زا، عامل بیماری تب زرد، وبا، دیفتری، کزاز، سل، ژیاردیا و انواع اسهال خونی و ….. می باشند. • سوسک ها یکی از مهم ترین عوامل ایجاد آسم و آلرژی در خانه محسوب می شوند. بزاق، مدفوع و حتی تمام قطعات بدن سوسک که در محیط فعالیت پخش می شوند، آلرژی زا هستند ⟸ انواع ناراحتی های پوستی یا تنفسی • ** بدن سوسك ها خود توانايي توليد آنتي‌بيوتيك براي مبارزه با باكتري هاي موجود در محيط زندگي اين حشرات را دارد.
جوندگان و باشگاهها • بیماریهای منتقله توسط جوندگان: • جوندگان می توانند انواع بیماری های میکروبی و انگلی را به انسان، حیوانات • اهلی و در بین خودشان منتقل و شایع کنند. • مطالعات نشان داده است که موش ها حداقل 35 بیماری را منتقل می کنند. بیماری های منتقله توسط جوندگان ممکن است عامل ویروسی، باکتریایی، ریکتزیایی، انگلی، قارچی • و تک یاخته ای داشته باشند. • این بیماریها توسط اکتوپارازیت های جوندگان، ادرار، مدفوعو بطور مستقیم (گاز گرفتگی) انتقال می یابند. • ** اماکن ورزشی چه وضعیتی دارند؟
بیماری های : سالمونلوزیس،یرسینیوزیس،بیماری های ریکتزیائی:تیفوس،ریکتزیال پوکس،راکی مانتینبیماری های کرمی:تریشینوزیس،ترماتودی و سستودیبیماری های قارچیبیماری های تک یاخته ای:توکسو پلاسموزیسبیماری تب راجعه یا تب بازگردبیماری تولارمیبیماری فاووسبیماری لیشمانیوز جلدی روستائی
چرا باید مراقب میکروب ها در کلاس های ورزشی باشید؟ • چرا در کلاس های ورزشی ثبت نام می کنیم؟ • آیا هدفی غیر از سالم تر بودن داریم؟ • غافل از اینکه این محل ها می توانند آلوده باشند و ما را بیمار کنند. • به عبارت ساده تر، کلاس های ورزشی به ویژه کلاس های کار با دستگاه مثل بدن سازی و ژیمناستیک یا ایروبیک مکانی ایده آل برای انتقال میکروب ها هستند.
۱) قبل از ثبت نام اطلاعات به دست آورید • قبل از ثبت نام در یک کلاس ورزشی ابتدا از شرایط بهداشتی محیط مطلع شوید. • لازم است بعد از هر جلسه تمرین؛دستگاهها، تشکچه های ورزشی و دسته های وسایلضدعفونی شوند. • غالبا در تمامی اماکن این موضوع رعایت نمی شود اما حداقل جویا شوید که هر چند وقت یک بار عمل ضدعفونی وسایل تکرار می شود. • ۲) بهترین کار این است که وسایل شخصی تهیه کنید و با خود به کلاس ببرید. • به عنوان مثال: اگر در کلاس یوگا یا ایروبیک ثبت نام کرده اید، زیرانداز با خود ببرید • بهتر است به جای آب خوردن با دست یا از شیر یا با لیوان های عمومی، بطری آب مخصوص به خود داشته باشید. حوله نیز جزو ضروریات است.
۳) قبل و بعد از استفاده دستگاه ها را پاک کنید • یک لحظه فکر کنید که قبل از شما چند دست عرق کرده دستگیره یک دستگاه ورزشی عمومی را لمس کرده است. • طبق آمار آژانس سلامت عمومی کانادا، ۸۰ درصد عفونت های رایج شامل سرماخوردگی می تواند از طریق دست آلوده منتقل شود. • در کلاس های ورزشی برخی از انواع باکتری ها رشد می کنند که می توانند عامل عفونت های پوستی باشند. • به همین دلیل توصیه می شود قبل و بعد از استفاده از هر دستگاه آن را پاک کنید یا اینکه دست کش به دست داشته باشید. • ۴) پا برهنه نباشید! • اگر در کلاسی ثبت نام می کنید که نیاز به پوشیدن کفش در آن نیست مثل کلاس یوگا یا شنا، حتما همراه با خود یک دمپایی بردارید. عفونت به راحتی به پاها منتقل می شود. راه رفتن روی فضاهای عمومی زمینه انتقال قارچ پا و ناخن را فراهم می کند.
تشک ورزشي،آهن ربای میکروب ها • یکی از وسایلي که بیشترین میزان آلودگی را دارد تشک های ورزشی و تاتامیاست که افرادحرکات ورزشی را بر روی آن انجام می دهند. • * پس از تمرین = کف پاها، سياه و بطور مشابه لباسهای ورزشکاران • این حصیر می تواند نقش یک آهن ربای طبیعی برای جذب میکروب های مختلف را داشته باشد و این میکروب ها از انواع روش ها مانند تماس بدن، دست و پا و یاتعریق وارد بدن مي شوند. • توصیه می شود: * به صورت مدام تشک ورزشی را با آب گرم و صابونبشویند و چنانچه تشک ورزشی پاره و يا سوراخ شد به دلیل نفوذ آلودگی ها به لایه ی رویی که در تماس با بدن قرار می گیرد از استفاده از آن خود داری کنند و یا لااقل بر روی سطوح تمیز و خشک ورزش کنند.
تعریق از شایع ترین عوامل بروز بیماری های پوستی در ورزشکاران است. با تعریق پوست، محیط برای تکثیر باکتری ها و سایر میکروارگانیسم ها مساعدتر می شود. • مهم ترین راه جلوگیری از گسترش عفونت های پوستی:شستشوی بدن، لباس و حوله است. • به همین دلیل باید بعد از هر تمرین یا بازی دوش بگیرند و دستان خود را با آب و صابون(ترجیحا آب گرم) به مدت ۲۰ ثانیه بشویند و با استفاده از حوله کاغذی یا خشک کن هوا، خشک کنند. شیر آب را هم با کمک حوله کاغذی ببندند.
