960 likes | 1.26k Views
KALP DAMAR HASTALIKLARINI ÖNLEMEDE DOĞRULAR VE YANLIŞLAR Doç. Dr. Kemal Yeşilçimen. 372 bin kişi pisi pisine ölüyor 2005 . Sağlık Bakanlığı ile Başkent Ün. Ortak araştırmasında ; 250 bin kişi tarandı; Türkiye'nin hastalık haritası çıkarıldı.
E N D
KALP DAMAR HASTALIKLARINI ÖNLEMEDE DOĞRULAR VE YANLIŞLAR Doç. Dr. Kemal Yeşilçimen
372 bin kişi pisi pisine ölüyor 2005 • Sağlık Bakanlığı ile Başkent Ün. Ortak araştırmasında ; 250 bin kişi tarandı; Türkiye'nin hastalık haritası çıkarıldı. • Ölen 430 bin kişiden %86'sının, yaşam tarzını değiştirmediği için öldüğü ortaya çıktı. Yaşam tarzı değişse, milyonlarca insan hayatta olacaktı. Sağlığa dikkat edilse ölümlerin %86'sı önlenebilir.Önlenebilir demek, önlenmiyor demek.http://arsiv.sabah.com.tr/2005/07/24/gun101.html# • Bizi hasta eden yaşam tarzının değişmesi gerekiyor ama bu deli gömleğini değiştirmek o kadar kolay değil.
NASIL ÖZGÜR OLURUZ ? 2005 Sorun ; özgürlük sorunu Çözüm; bilim ve akıl oyunu www.kemalyesilcimen.com www.aciamagercek.com
DANALAR UÇURUMDAN UÇTU – 2005 Van ve Bitlis'te koyunların uçurumdan düşmesinin ardından, bu kez de Hakkari'de danalar uçurumdan yuvarlandı. Van'ın koyunları dünya basınında yer aldı. Van'ın Gevaş ilçesinde sürü psikolojisiyle uçurumdan atlayarak telef olan koyunlar, dünyada birçok yayın kuruluşu tarafından haber olarak değerlendirildi. İkizler köyü yakınlarında uçurumdan atlayan bir koyunu takip eden 372 koyunun telef olması, dünyaya 'The Sun', 'USA Today', 'FoxNews', 'ChinaPeople'sDaily', 'Los Angeles Times' gibi ünlü yayın organları tarafından duyuruldu. www.yuksekovahaber.com
1994-99 arası olimpiyat madalyamız Hızla arttığı için gelecekte madalyalar garanti Duran E.:Kalp ve damar cerrahisi. Sönmez B.:Koroner arter hastalıkları Cilt II, s 1344, 2005.
Koroner kalp hastalığı hızla artıyor ! • 1990-2005 arası yılda %5-6 arttı. • 2005-2015 arası yılda % 7 artacak. • Ölüm oranı : 10 yılda % 100 artacak. • Ölümü 10 yılda % 30 azaltırsak ne mutlu. TKD Ulusal kalp sağlığı raporu - 2006
KALPTEN ÖLÜMLERDE AVRUPA ŞAMPİYONUYUZ ! 3,5 milyon KKH, her yıl 120 bin yeni hasta ekleniyor. KKH 22 yıllık takipte : erkek ölüm oranı2 misli. 100 binde ÖLÜM : erkeklerde 760, kadınlarda 380. Kalpten ölümler İngiltere ve Almanya’nın 3 - 4 katı. Diyabet 1. risk faktörü. HT’un önüne geçti. Neden? TEKHARF 2013 Türk Erişkinlerinde Kalp Hastalıkları ve Risk Faktörleri
BBC : ÇİN DİYABETTE DÜNYA ŞAMPİYONU Çin’de 140 milyon yetişkin diyabet hastası. Yetişkin nüfusunun yüzde 11.6’sı diyabet. % 11.3’ü diyabet olan ABD’den daha fazla. Sebep : değişen beslenme ve hayat tarzı. DÜNYA ŞAMPİYONU ÇİN DEĞİL BİZİZ ! TURDEP II : % 13.7 PURE : % 18
Koroner Kalp Hast. (KKH) TEKHARF SONUÇLARI Yılda 310 bin yeni koroner olay. Bunlardan 90 bini ani ölüm şeklinde olur. Geri kalan 220 bin yeni hasta havuza katılır. Her yıl 170 bin KKH ölüm (90 ani+80 eski) Her yıl 330 bin kişide yeni KKH gelişmektedir. Toplam KKH havuzu 2.8 milyon kişidir. TEKHARF – Toplam ve koroner mortalitenin analizi TKDArş2004; 32:595
Ülkemizde ölümlerin %55’i kalp damar kaynaklı TEKHARF çalışmas 14 yıllık izlem verisi (1990-2004)2 %43 %45 Koroner Serebrovasküler Diğer %12 Koroner ölüm, Avrupa ülkeleri arasında en yüksek Onat A . TEKHARF:Türk erişkinlerinde kalp sağlığı. Argos, 2005, İstanbul.
2006KKH 15 yılda 1.4 ila 2.2 kat arttı 40-50 50-59 60> 1990 yılı TEKHARF %2.2 %8 %12.3 2000 yılı TEKHARF %3.1 %11.3 %19 2006 yılı TEKHARF %3 %11 %27 KKH %70’inin rastlandığı 60 > yılda %5 artış kaygı verici. Kalp-damar sağlığı politikası yetersiz demektir. Yıllık tüm ölüm oranı binde 14, KKH mort. binde 6.4 1.Int J Cardiol 1993;39:23-31. 2.TKD Arş 2006;34:149-53. 3.TKD Arş 35, 3, 2007
TÜRKİYEDE SERİ KATİLLER(2006) Sigara 51000 Hipertansiyon 49000 HDL-düşüklüğü 34400 Abd. obezite 26000 Diyabet, tip II 15300 Trigliseridler 14000 LDL-kolesterol 12800 Aktivite azlığı 11500 Toplam KKH 214000 2015 yılında KKH nedenli 330 bin ölüm, SV nedenli 80 bin ölüm bekleniyor. Ulusal Kalp Sağlığı Politikası (2006)
KALP VE DAMAR HAST. ÖNLEME VE KONTROL PROGRAMI Türkiye’de 2000 yılı 205.457 ölümle KV hastalık (%48) Kaynak: UHY-ME Çalışması, Türkiye, 2004 RF önlenmesi ile KKH, inme ve Tip 2 diyabet %80 önlenebilir SB tütün, obezite ve hareketsizlik Stratejik eylem planı 2007Avrupa Kalp Sağlığı Sözleşmesini imzaladı. Korumaya yönelik Stratejik Plan ve Eylem Planı” hazırlandı. Hedef : Hastalık ve ölümleri 2014 yılına kadar%25 azaltmak. SERİ KATİLLER İÇİN AYRINTILI BİR PLAN HAZIRLANDI. HEDEF ; HASTALIK VE ÖLÜMLERİ % 25 AZALTMAK.
2015 yılı için öngörü KKH sayısının yılda % 7.2 artması bekleniyor. 10 yıl sonra ikiye katlanarak 5.6 milyona çıkacak. Bu artış, maluliyet ve kalpten ölümler için de geçerli. Koruyucu önlemler çok daha etkin olmalı. Ulusal Kalp Sağlığı Politikası (2006)
TEKHARF 2012 ülkemizdeyılda 420.000 koronerolaymeydanagelmekte, 120.000’i eskihastalardaakuttekrar, 180.000’i yeni AKS, 120.000’i sessizolayveyenikronik KAH AKS’yebağlı 95.000 ölüm : mortalite %32 TEKHARF 2012: Genelvekoronermortaliteilemetaboliksendromprevalansı TKDArş 2013;41.
2013 GENÇ ÜNVANIMIZ GİDİYOR YAŞLANIYORUZ Ortanca yaş 44 olan İtalya Avrupa'nın en yaşlı ülkesi Avrupa’da ortanca yaş : 37 En genç ülke ise 29.7 ile Türkiye. Eurostat - 2013 Ortanca yaşımız 1990 : 22, 2003 : 26, 2013 : 29.7 2013’te yaşlı nüfus : %10 oldu. TÜİK
ÇETİN EROL – TKD KONGRESİ 2012 SUNU ABD’de KKH yatarak tedavi gideri : 71 milyar $ Circulation 2012;125:e2-e220. Akut Koroner Sendrom 2008 yılı Türkiye maliyeti
Sonuçlar UNHAPPY Çalışmanın ismi happy, ancak sonuçları unhappy.
Türkiye 'Happy' araştırması (2010) Sıklık dünya ortalamasının 3 katı ABD 45 yaş > %2.2 TÜRKİYE 35 yaş > %7.9 (ASVD%4.8) Dünya ve olimpiyat şampiyonuyuz Bu şampiyonluk uzun yıllar devam edecek...
Kalp yetmezliği, birçok kanserden daha ölümcül 100 100 80 80 60 60 40 40 20 20 0 0 Erkekler Kadınlar Sağkalım % Sağkalım % Meme kanseri‡ Prostat kanseri† 1996-2000 1991-1995 1985-1990 1979-1984 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zaman (yıl) Zaman (yıl) † 75 yaşındakiler için sağkalım. Roger, et al. JAMA 2004;292:344-50 ‡ Brenner H. Lancet 2002;360:1131-5
BU FELAKET DEĞİLSE NEDİR ? Bu sonuçlara yol açan bataklığı kurutmak yerine, son 10 yılda 2 kat artan ve önümüzdeki 10 yılda 2 kat artacağı öngörülen kalp hastalarıyla uğraşan sağlık sistemi yorgun. Kayıplarımız, günümüzün işgallerinden, tsunamiden ve beklenen depremde tahmin edilen kayıplardan fazla. Sivrisinek bulutlarıyla uğraşmaktan bataklığı göremiyoruz. Peki aydın ve bilim dünyamız ne yapıyor? Bu konulara ilgi duymaz, bunları okumaz, okusa umursamaz, gereğini yapmaz.Peki neyle ilgilenir, ilgi alanı nedir?
AYDIN ve BİLİM DÜNYAMIZIN İLGİ ALANLARI : TANESİ DÖRTYÜZBİN EUROLUK YAPAY KALBİN BEDELİNİ DEVLET ÖDEYECEK ZAMAN - 2011 DA VİNCİ ROBOTU : HIZLA YAYGINLAŞIYOR AMA EN UFAK VİDASINI BİLE ÜRETEMİYORUZ. İşte teknolojik rüyamız 3 milyon dolarlık Da Vinci robotu Ameliyat olmaktan korkmayın !
Buzdağının görünen kısmı Kalp krizi, felç veölümler Buzdağının altı Risk Faktörleri Hipertansiyon Hiperlipidemi Obesite Diyabet Sigara WHO - 2002
EUROASPIRE III Sekonder korunmayı araştırmak için yapıldı. Türkiye genç nüfusa rağmen KKH yüksektir. Mİ : genç hasta daha fazla, Koroner mortalite Avrupa’da en yüksek Sigara ve hareketsizlik daha yüksek, Hastaların yarısında HDL düşük Hastaların yarısı sigaraya devam ediyor. Olay sonrası izlenme ve eğitim düşük. KV korunma, bilgi ve kayıtlar yetersiz
EUROASPIRE IVESC 2013 Prof. Dr. Lale Tokgözoğlu
SİGARA RAPORU (2006) Her yıl 100.000 kişi sigaraya bağlı erken ölüm. Ülkemizde her 5 dakikada 1 kişi sigaradan ölüyor. Önlem alınmazsa bu sayı 20 yılda 250.000'e çıkacak. TEKHARF : 1,35 $ hesabıyla sigaraya her yıl 7,5 milyar $. SB 2005 bütçesinin iki katına yakındır. Sağlığı korumak için harcanan paranın iki katını bozmak için harcıyoruz. T : 4 $ HESABIYLA 25 MİLYAR $ : 10 YILDA 250 MİLYAR $ C : CEP+GEYİK MUHABBET : 10 YILDA 250 MİLYAR $
Euroaspire IVSigara prevalansı* *Hasta tarafından bildirilen sigara kullanımı veya nefeste CO >10 ppm
Persistan sigara prevalansı* *İndeks olaydan önceki ay içinde sigara kullanan hastalarda sigara kullanımı prevalansı (Hasta tarafından bildirilen sigara kullanımı veya nefeste CO >10 ppm)
DİYABET RAPORU Erişkin diyabetli sayısı 1990 ‘da 1 milyon* * TKD Arc 2000; 28: 20-26. KKH riskini yükselten diyabet hızla artıyor. TURDEP I 1998 DM : % 7.2 TURDEP II 2010 DM : % 13.7 (10 milyonu geçti) PURE 2013 : % 18 ! Şeker metabolizma bozukluğu 2 kat arttı. İlaç verilen bu hastaların nüfusa oranı % 40. Diyabetli nüfus 10 yılda ikiye katlanacak. Kazanılan paralar hastalıklara yetmeyecek.
Euroaspire DM prevalansı* IV : % 41 III % 33 *Hasta tarafından bildirilen diyabet veya ≥7 mmol/L açlık glukozu
Kontrol altındaki DM <%6.5 HbA1c Euroaspire IV IV : % 15 III : % 23.8
Metaboliksendrom 1990 % 24.4 iken, 2000 % 36.2 2013 : % 50 METSAR kır - kent arasında fark yok. Trigliserid yüksekliği (≥ 150 mg/dl) % 36. Düşük HDL % 44 bulunmuştur. HDL ortalaması 49 mg/dl Sigara içme % 31 (erkek % 46, kadın % 17), KKH mort. % 42, kadın % 66 (TERKHARF)
TÜRKİYE BÜYÜYOR2010 TURDEP - I TURDEP - II • Göbek ve kalçadan büyüyor, diyabet artıyor. • Türk kadını 13 yılda 6 kilo alarak, 72 kilograma, • Türk erkeği de 7 kilo alarak 80 kilograma yükseldi. • TEKHARF : Abdominalobezite, 4. risk faktörü. • Yılda 25 bin ölüm obesiteye bağlı (TEKHARF)
OBESİTE ve DİYABET ALARMI ! PURE – 2010 • Toplumun % 42'sinde hipertansiyon, • Şişmanlık % 52, yüksek kolesterol % 54 • Halkın %2'si inme, %6'sı kalp krizi geçirmiş. • Yani 4.4 milyon kişi kalp krizi geçirmiş. • Günlük oturma süresi 6 saati aştı.
Obezite prevalansı* Vücut Kitle İndeksi ≥30 kg/m2
HİPERTANSİYON RAPORU 1990 yılında : 140- 90> mmHg erişkinlerin üçte biri. Şiddetli HT yılda % 4.6 gibi korkutucu bir hızla artıyor. 2000 yılında 18 yaş> 15 milyon hipertansif hasta vardır. 2015 yılında 27 milyon insanımızın hipertansif olacağı söylenebilir. 15 yılda % 80 oranında artacaktır. KKH mortalitenin en önemli belirleyicisi SKB TEKHARF : SKB 10 mmHg artış KKH mort. % 59 artırır. Ulusal Kalp Sağlığı Politikası 2006
Hipertansiyon prevalansı PatenT ≥ 18 yaş TEKHARF: ≥33 yaş % *J Hypertension2005
Hipertansiyonda tedavi : İnme %35-40, Mİ %20-25 ve KY%50 azalır. Yaşam tarzı değişimi ile prevalans % 60 azalır. Hipertansiyon karnemiz nasıl? PATENT – I : kötü, PATENT – II : iyi Farkındalık 9 yılda %40′dan %55′e yükseldi. İlaç kullanım oranı %31′den %47′e çıkarken, Hipertansiyon kontrolü tüm hastalarda %8′den 29′a, İlaç kullananlarda ise % 20′den % 54.1′e yükseldi.
Kolesterol ve kalp hastalığı ilişkisi Framingham Kalp Çalışması 125 100 75 1000 kişide KKH insidansı Kolesterol %1 azalırsa, KKH %2 azalır. 50 25 <204 205-234 235-264 265-294 >295 Castelli, Am J Med 1984, 76: 4-12 Serum kolesterol düzeyi (mg/dl)
Kolesterol - ölüm İlişkisi MRFIT (Multipl Risk Faktörü Çalışması) 18 16 14 12 10 6 yıllık izlemde 1000 erkekte yaşa göre düzeltilmiş KKH ölüm oranı 8 Düşük kolesterol düzeyi daha uzun yaşar 6 4 2 0 140 180 200 220 240 160 260 280 300 Lancet 1986; 2 (8513): 933-6 Castelli, Am J Med 1984, 76: 4-12 Serum kolesterol düzeyi (mg/dl)
Dislipidemi karnemiz Kolesterol : Avrupa’nın 40-50 mg altında. 40 yaş >erkeklerde 188 mg/dl, kadın 204 mg/dl 30 - 40 yaş arası % 25 artış çarpıcıdır. Ailesel hiperkoles. : ≥300 mg 7/1000 : 200.000 TEKHARF erkek %64, kadın %35 düşük HDL-K TEKHARF 2002 LDL-K erkeklerde 115, kadın 122
HDL – K düşüklüğü • HDL 12 mg azalırsa KKH riski %36 artar. • 23 milyon kişide düşük HDL-K var. • ABD -Almanya’da yaşayanlarda da düşük. • Yaşam tarzı benzer komşularda da düşük. • Genetik değil yaşam tarzına bağlı. • Fiziksel aktivite düşüklüğü, sigara • Bol karbonhidratlı beslenme J Lipid Res.1995. 36: 839-859
LDL K ≥ 100mg/dl Euroaspire IV III % 41
Hipertansiyonve kolesterole bağlı ölüm oranı 34 Ölümler/10,000Hasta-Yılı n=202,619 MRFIT 23 21 18 17 12 17 13 11 14 8 12 10 9 8 8 6 6 5 6 6 6 >245 142+ 4 221-244 132-141 3 3 125-131 203-220 182-202 118-124 Kolesterol (mg/dL) SKB(mm Hg) <182 <118 Hunt JR (ed-in-chief).. JMCM 2005, Vol. 9, No: 3, Special Edition.