ÖDEMELERİN VE TAHSİLATLARIN TEVSİKİ (BELGELENDİRİLMESİ) İLHAN GÜNERİ Yeminli Mali Müşavir

1. ÖDEMELERİN VE TAHSİLATLARIN TEVSİKİ (BELGELENDİRİLMESİ) İLHAN GÜNERİ Yeminli Mali Müşavir Ymm. İlhan GÜNERİ

2. V.U.K. 257. MADDENİN 2. BENDİNDE ÖN GÖRÜLEN TEVSİK ZORUNLULUĞU Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) mükerrer 257. maddesinin 2 numaralı bendi ile Maliye Bakanlığı’na mükelleflerin işlemleriyle ilgili tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenecek belgelerle tevsik etme zorunluluğu getirme ve bu zorunluluğunun kapsamı ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi verilmiştir. Maliye Bakanlığı ise bu yetkisini ilk olarak 320 nolu VUK Genel Tebliği ile kullanmıştır. Ymm. İlhan GÜNERİ

3. ÖDEMELERİN TEVSİKİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER - Daha sonra 323, 324 ve 332 nolu tebliğlerle çeşitli düzenlemeler yapmıştır. Örneğin başlangıçta 10.000 TL olan belgelendirme zorunluluğu daha sonra 332 nolu tebliğle 8.000,00 TL.ye indirilmiştir. - İlk tebliğde PTT ile yapılan ödemeler yer almazken sonrada ilave edilmiştir. Ymm. İlhan GÜNERİ

4. KAYIT DIŞI EKONOMİ İLE MÜŞACEDELEDE TEVSİK ZORUNLULUĞU Ödemelerin ve Tahsilatların Belgelendirilmesi zorunluluğundan amaç; kayıt dışı ekonomi ile mücadele etmek, para hareketlerinin giderek tamamının banka, özel finans kuruluşları ve PTT üzerinden yapılmasını sağlayarak denetimi kolaylaştırmaktır. Söz konusu tebliğde bu amaç: “Bu düzenleme ile ticari işlemler ve finansal hareketlerin taraflarının izlenmesi ve vergiyi doğuran olayların mali kurumların kayıt ve belgeleri yardımıyla tespit edilmesi amaçlanmaktadır.” şeklinde ifade edilmiştir. Ymm. İlhan GÜNERİ

5. TEVSİK ZORUNLULUĞUNUN KAPSAMI Maliye Bakanlığı’nın yayımlamış olduğu ilgili tebliğler uyarınca; a) Birinci ve ikinci sınıf tüccarların, b) Kazancı basit usulde tespit edilenlerin, c) Defter tutmak zorunda olan çiftçilerin, d) Serbest meslek erbabının, e) Vergiden muaf esnafın Ymm. İlhan GÜNERİ

6. kendi aralarında yapacakları ticari işlemleri ile nihai tüketicilerden (Türkiye’de mukim olmayan yabancılar hariç) mal veya hizmet bedeli olarak yapacakları 8.000 TL’yi aşan tahsilat ve ödemeleri ile tahsil ettikleri veya ödedikleri avansların, depozitoların, pey akçelerinin, banka, benzeri finans kurumları veya posta idareleri aracı kılınarak yapılması ve bu kurumlarca düzenlenen dekont veya hesap bildirim cetvelleri ile tevsiki zorunludur. • Tespit edilen tutarın altında kalan tahsilat ve ödemelerin söz konusu kuruluşlar aracılığıyla yapılması ihtiyaridir. Ymm. İlhan GÜNERİ

7. TEVSİKİN (BELGELENDİRMENİN) YAPILACAĞI KURULUŞLAR • BANKALAR • ÖZEL FİNANS KURUMLARI • PTT İŞLETMESİ Tebliğin yayımlandığı sırada var olan özel finans kurumları şu an bankaya dönüştüğünden sadece banka ve PTT yolu ile belgelendirmenin yapılması mümkündür. Ymm. İlhan GÜNERİ

8. SERBEST MESLEK ERBAPLARINDA • Vergi Usul Kanunu’nun 236. maddesi hükmüne göre, serbest meslek erbabı hizmeti tamamlamasına müteakiben yaptığı tahsilat için serbest meslek makbuzu düzenlemektedir. • Bunlar da mesleki faaliyetlerine ilişkin ve tutarı 8.000,00 Türk Lirasını aşan her türlü tahsilatlarını banka, özel finans kurumu veya PTT aracılığıyla yapıldığını tevsik etmek zorundadır. Ymm. İlhan GÜNERİ

9. AYNI GÜN YAPILAN SATIŞLAR İLE VADELİ SATIŞ Satışlar ister vadeli ister peşin olsun, eğer tutarı 8.000,00 TL.yi aşıyorsa mutlak surette belgelendirilmesi zorunludur. . Ymm. İlhan GÜNERİ

10. Ayrıca aynı gün aynı kişi veya kuruma birden fazla fatura ile satış yapılması halinde o gün yapılan satışın toplamı dikkate alınacak ve bu tutar 8.000 TL.yi aşıyorsa belgelendirmek zorunlu olacaktır Ymm. İlhan GÜNERİ

11. TİCARİ NİTELİĞİ OLMAYAN NAKİT HAREKETLERİ İşletmelerin kendi ortakları ile diğer gerçek ve tüzel kişilerle olan ve herhangi bir ticari içeriği olmayan nakit hareketlerinde işlem tutarı 8.000 Türk Lirası’nı aşıyor ise, bunlar da tevsik kapsamında olacağından tahsilat ve ödemelerin banka, benzeri finans kurumları veya posta idareleri aracılığıyla tahsilat ve ödemelerin yapılması gerekmektedir. Ymm. İlhan GÜNERİ

12. VERGİDEN MUAF ESNAFTAN YAPILAN ALIŞLAR Vergi Usul Kanunu’nun 234. maddesinde, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin, vergiden muaf esnafa yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için gider pusulası düzenlemek zorunda oldukları hüküm altına alınmıştır. Ymm. İlhan GÜNERİ

13. Belirtilen mükelleflerin vergiden muaf esnaflarla yapacakları işlemlerin tutarı 8.000 Türk Lirası’nı aşıyorsa, ilgili ödemelerin banka, benzeri finans kurumları veya posta idareleri aracılığıyla yapılması gerekmektedir. Ymm. İlhan GÜNERİ

14. Bilindiği üzere Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinin 13. bendinde, belirtilen mükelleflerin vergiden muaf esnaflardan yapacakları mal veya alımlarına ilişkin olarak maddede belirtilen oranlarda gelir vergisi kesintisi yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Ymm. İlhan GÜNERİ

15. Vergiden muaf esnaftan yapılacak mal veya hizmet alımının tutarı 8.000 Türk Lirası’nı aşıyor, ancak yapılan gelir vergisi kesintisi sonrasında vergiden muaf esnafa yapılan ödeme 8.000 Türk Lirası’nın altında kalsa bile, ödemenin banka, benzeri finans kurumları veya posta idareleri aracılığıyla yapılması gerekmektedir. Ymm. İlhan GÜNERİ

16. TEVSİK ZORUNLULUĞU DIŞINDA KALAN TAHSİLAT VE ÖDEMELER Tevsik zorunluluğu kapsamına giren kişiler ile nihai tüketicilerin, - Genel ve katma bütçeli idareler ile döner sermaye işletmelerine yapacakları ödeme ve tahsilat işlemlerinin banka, özel finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsiki zorunlu bulunmamaktadır. Ayrıca 332 Nolu VUK Genel Tebliği ile ilave edilen aşağıdaki kuruluşlarda yapılan işlemlerinde tevsik zorunluluğu bulunmamaktadır. Ymm. İlhan GÜNERİ

17. TEVSİK ZORUNLULUĞU BULUNMAYAN DİĞER KURULUŞLARDAKİ İŞLEMLER • - Sermaye piyasası aracı kurumlarında, • - Yetkili döviz müesseselerinde, • - Noterlerde, • - Tapu idarelerinde • yapılan işlemlere konu ödeme ve tahsilat işlemlerinin banka veya özel finans kurumları aracı kılınarak yapılması zorunlu bulunmamaktadır. • Türkiye’de mukim olmayan yabancılar da bu uygulamanın dışındadır. Ancak, Türkiye’de mukim olan Türk vatandaşları tevsik zorunluluğu kapsamındadır. Ymm. İlhan GÜNERİ

18. TEVSİK ZORUNLULUĞUNA UYMAYANLARA UYGULANACAK CEZA 16 Temmuz 2004 tarihinde Meclis Genel Kurulu’nda kabul edilen 5228 sayılı Kanun’un 10. maddesiyle, Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355. maddesinin sonuna aşağıdaki fıkra eklenmiştir. Ymm. İlhan GÜNERİ

19. “Tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uymayan mükelleflerden her birine, her bir işlem için bu maddeye göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere işleme konu tutarın % 5’i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir. Ymm. İlhan GÜNERİ

20. UYGULANACAK CEZADI SINIR 5904 sayılı Kanun’un 22. maddesi uyarınca, 01.08.2009 tarihinden itibaren VUK’un mükerrer 355. maddesinde belirtilen zorunluluklara uymayan; Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı için 1.000 Türk Lirası, - İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler için 500Türk Lirası, Diğerleri için ise 250 Türk Lirası tutarında özel usulsüzlük cezası uygulanacaktır. Ymm. İlhan GÜNERİ

21. Buna göre, ceza keserken öncelikle işlem bedelinin % 5’i hesaplanacak, daha sonra bu tutar VUK’un mükerrer 355. maddesi uyarınca kesilen ceza tutarları karşılaştırılarak, ağır olanı kesilecektir. Karşılaştırılacak tutar, tevsik zorunluluğuna uymayan kişilere kesilecek ceza miktarıdır. Ayrıca, mükellefler arası ticari işlemlerde birinin tahsilatı diğerinin ödemesi olacağından, özel usulsüzlük cezası her iki mükellef için de uygulanacaktır. Ymm. İlhan GÜNERİ

22. MÜTESELSİL SORUMLULUKTAN KURTULMADA ÖDEMELERİN TEVSİKİNİN ÖNEMİ 84 nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’nin III. Bölümünde Katma Değer Vergisi Uygulamasında Sahte ve Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge (Piyasadaki adıyla Naylon Fatura) sıkıntısından kurtulmanın en önemli yolunun Ödemelerin ve Tahsilatların yukarıda bahsedilen banka ve posta idaresi aracılığı ile yapılması olduğu açıkca belirtilmiştir. Ymm. İlhan GÜNERİ

23. SORUMLULUĞUN TANIMI Söz konusu 84 Nolu KDV Tebliğinde; Mal veya hizmet alım-satımında satıcının katma değer vergisini Hazine’ye intikal ettirmediğinin tespit edilmesi halinde, bu satıcı tarafından doğrudan mal teslim edilen veya hizmet ifa edilen mükellefler, işlem bedeli üzerinden hesaplanan vergi ile sınırlı olmak üzere, Hazine’ye intikal etmeyen vergiden aşağıda, (bu Tebliğin III/2.) bölümünde, belirtilen usul ve esaslara göre satıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu olur. Ymm. İlhan GÜNERİ

24. DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR • Ancak alıcılar, katma değer vergisi dahil toplam işlem bedelini; • - 4389 sayılı Bankalar Kanunu hükümlerine göre faaliyette bulunan banka veya özel finans kurumları vasıtasıyla ödemeleri ve banka veya özel finans kurumuna yapılacak ödeme sırasında düzenlenecek belgede satıcının (veya adına hareket edenlerin) adı- soyadı (tüzel kişilerde unvanı) ile banka veya özel finans kurumundaki hesap numarasını ve vergi kimlik numarasını doğru olarak yazdırmaları, Ymm. İlhan GÜNERİ

25. ÇEKLE ÖDEME • - ödemenin çekle yapılmış olması halinde Türk Ticaret Kanunu’nun 697. maddesinin birinci ve ikinci fıkrasına uygun olarak çek düzenlemeleri ve lehine çek keşide edilenin vergi kimlik numarasını yazmaları, halinde müteselsil sorumluluk uygulaması ile muhatap tutulmazlar. Ymm. İlhan GÜNERİ

26. ÖNEMLİ BİR AYRINTI Bu çerçevede herhangi bir hesaba bağlı olmaksızın, örneğin kasadan ödeme yapılması şeklinde, gönderilen havaleler sorumluluğu kaldırmaz. Ayrıca dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketleri gibi ihracata aracılık eden mükelleflerin bu uygulamadan yararlanabilmeleri için ihracatına aracılık ettikleri mükelleflerin de ödemelerini yukarıda belirtilen şekilde tevsik etmeleri gerekir. Ymm. İlhan GÜNERİ

27. ALICI İLE SATICI ARASINDA MUVAZAA Ancak alıcı ile satıcı arasında muvazaaya dayanan bir işlem yapıldığının veya menfaat sağlayan doğrudan bir ilişkinin veya hısımlık, sermayesine katılma, organizasyon veya yönetimi içinde yer alma şeklinde dolaylı bir ilişkinin bulunduğunun vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenmiş raporlarla tespit edilmesi halinde ödeme yukarıdaki şekilde tevsik edilmiş olsa bile müteselsil sorumluluk kalkmayacaktır. Ymm. İlhan GÜNERİ

28. DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR SAHTE VE MUHTEVİYATI İTİBARİYLE YANILTICI BELGE (NAYLON FATURA) SIKINTISINDAN KURTULMAK VE HAPİS CEZASI İLE MUHATAP OLMAMAK İÇİN ÖDEME VE TAHSİLATLARIN MUTLAK SURETTE BANKA VEYA POSTA İDARESİ ARACILIĞI İLE YAPILMASINA HER İŞ ADAMI DİKKAT ETMELİDİR. Ymm. İlhan GÜNERİ

29. ÇEK KULLANIMINDA • ÖZELLİKLE ÇEK KULLANARAK YAPTIĞINIZ ÖDEMELERDE DÜZENLEDİĞİNİZ ÇEKİN FOTOKOPİSİNİ MUTLAKA ALINIZ. BU YASAL BİR ZORUNLULUK OLMAMAKLA BİRLİKTE DENETİMLERDE İŞİNİZİN KOLAYLAŞMASINI SAĞLAYACAKTIR. Ymm. İlhan GÜNERİ

30. BANKA HAVALELERİNDE • BANKA İLE YAPTIĞINIZ ÖDEMELERDE BİR HESABA BAĞLI OLMAYAN KASADAN ÖDEMELERİN DİKKATE ALINMADIĞINI UNUTMAYINIZ. • BANKA HAVALELERİNDE ÖDEMEYİ YAPTAĞINIZ KİŞİNİN VERGİ NUMARASINI YAZDIRMAYI İHMAL ETMEYİNİZ. Ymm. İlhan GÜNERİ

31. MAL VE HİZMET ALIMI VEYA SATIMININ GERÇEKLİĞİ • ASIL OLAN ŞEY MAL VEYA HİZMET ALIMININ/SATIMININ GERÇEKLİĞİDİR. • EĞER FİRMANIN FATURA MUHTEVİYATI MAL VEYA HİZMETİ SATACAK, ÜRETECEK VEYA ALACAK KOŞULLARI MEVCUT DEĞİLSE ÖDEMENİN TEVSİKİNİN BİR ANLAMI YOKTUR. Ymm. İlhan GÜNERİ

32. DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM. İlhan GÜNERİ Yeminli Mali Müşavir Ymm. İlhan GÜNERİ