370 likes | 727 Views
GLAVA II. OSVRT KON FINANSISKITE IZVE[TAI. [to se toa finansiski izve{tai?. Bilans na sostojba Bilans na uspeh Izve{taj za promenite vo kapitalot Izve{taj za gotovinskite tekovi. Odgovorete so eden zbor: [to gledate na ovie sliki?. A {to e ova?. Prodol`enie. BILANS NA SOSTOJBA.
E N D
GLAVA II OSVRT KON FINANSISKITE IZVE[TAI
[to se toa finansiski izve{tai? • Bilans na sostojba • Bilans na uspeh • Izve{taj za promenite vo kapitalot • Izve{taj za gotovinskite tekovi
BILANS NA SOSTOJBA Bilansot na sostojba pretstavuva sistemati~en prikaz na sostojbata na sredstvata i na izvorite na opredelen den. Pravilo na ramnote`a: Aktiva = Pasiva Sredstva = Obvrski + Sopstven kapital
BILANS NA SOSTOJBA • Aktiva - sredstvata na pretprijatieto sistematizirani spored nivnata namena i spored stepenot na likvidnosta. Karakteristiki na aktivata (sredstvata): • resursi koi imaat potencijal da generiraat idni gotovinski prilivi ili da gi namalat idnite gotovinski odlivi; • nabaveni se vo prethodni transakcii; • mo`at da bidat proceneti so zadovolitelna preciznost.
BILANS NA SOSTOJBA • Pasiva - izvorite na sredstvata spored nivnoto poteklo i spored ro~nosta. Karakteristiki na pasivata (izvorite): • pretstavuvaat rezultat na ve}e realizirani transakcii; • se o~ekuva da dovedat do idni gotovinski odlivi ili da gi namalat idnite got. prilivi; • ne mo`at da se izbegnat.
BILANS NA SOSTOJBA • AKTIVA - SREDSTVA • Postojani sredstva • I. Nematerijalni sredstva • Osnova~ki izdatoci • Izdatoci za istra`uvawe i razvoj • Patenti, licenci, koncesii, gudvil • II. Materijalni sredstva • Zemji{ta, {umi i grad. objekti • Postrojki i oprema • Alat, pogonski i kancel. inventar • Materijalni sredstva vo podgotovka • III. Finansiski vlo`. – dolgoro~ni • Vlo`uvawa vo povrzani subjekti • Vlo`uvawa vo hartii od vrednost • Dadeni krediti, depoziti, kaucii • V. Tekovni (obrtni) sredstva • I. Zalihi (surovini, m-li, got. p-di) • II. Kratkoro~ni pobaruvawa • III. Kratkoro~ni fin. vlo`uvawa • IV.Pari~ni sredstva i hartii od vr. • G. AVR • D. VKUPNA AKTIVA • PASIVA - IZVORI • A. Sopstven kapital i rezervi • Akcionerski kapital (nom. vrednost) • Kapitalova premija • Revalorizaciona rezerva • Rezervi • - Zakonski • - Statutarni rezervi • 5. Akumulirana dobivka • 6. Prenesena zaguba (-) • 7. Dobivka za finansiskata godina • 8. Zaguba za finansiskata godina (-) • B. Dolgoro~ni i kratkoro~ni obvrski • Dolgoro~ni krediti • Kratkoro~ni obvrski od raboteweto • Dobavuva~i • Obvrski za plati • Kratkoro~ni finansiski obvrski • G. PVR • D. VKUPNA PASIVA
BILANS NA SOSTOJBA SODR@INA NA ODDELNI STAVKI : SREDSTVA: • Postojani (osnovni, fiksni) sredstva - materijalni, nematerijalni (nedopirlivi) sredstva, i dolgoro~ni finansiski vlo`uvawa. • Akumulirana amortizacija - zbir na tro{ocite na postojanite sredstva od vremeto na nivnata nabavka do momentot na bilansiraweto. • Obrtni sredstva (tekovni sredstva)- vlo`uvawa vo sredstva koi postojano se konvertiraat od eden oblik vo drug vo tekot na operativniot ciklus (pari~ni sredstva, kratkoro~ni pobaruvawa, hart. od vrednost, zalihi, AVR i sl).
BILANS NA SOSTOJBA SODR@INA NA ODDELNI STAVKI : KAPITAL I IZVORI: • Sopstven kapital: • kapitalot {to sopstvenikot go vlo`il pri osnovaweto; • kapital nastanat so reinvestirawe na del od dobivkata; • akcionerski kapital; • kapitalova premija; • akumulirana dobivka (zarabotka). • Neto vrednost na kapitalot (net worth) = sopstven kapital na AD – vrednost na izdadenite prioritetni akcii. • Dolgoro~ni obvrski: dolgoro~ni bankarski krediti; izdadeni dolgoro~ni obvrznici; dolgoro~ni krediti za oprema i dr. • Kratkoro~ni (tekovni) obvrski: kratkoro~ni obvrski od raboteweto (obvrskite kon dobavuva~ite); kratkoro~ni bankarski krediti; obvrski za danoci; plati; PVR.
BILANS NA SOSTOJBA NEKOI NEDOSTATOCI NA BILANSOT NA SOSTOJBA: • poziciite se iska`uvaat spored nabavnata (istoriska) vrednost • saldata na nekoi smetki se baziraat vrz procenki • ne se opfateni elementi koi ne mo`at da se vrednuvaat • promenite vo vrednosta na parite ja iskrivuvat slikata KARAKTERISTIKI NA BILANSOT NA SOSTOJBA: • bilansot na sostojba e stati~ki pregled • bilansot na sostojba e kumulativen pregled
BILANS NA USPEHOT Ramnote`a kaj bilansot na uspeh: Prihodi = Rashodi + Dobivka ili Prihodi + Zaguba = Rashodi Bilansot na uspehot pretstavuva izve{taj za finansiskite rezultati od raboteweto na pretprijatieto {to se ostvareni vo opredelen vremenski period, obi~no, edna godina.
Zo{to utvrduvame nekolku vidovi finansiski rezultat? BILANS NA USPEHOT
BILANS NA USPEHOT – alternativen oblik- Vo iljadi denari
Zada~a: So podolu dadenite podatoci, obidete se da ja presmetate operativnata dobivka i neto-dobivkata na kompanijata Vardar-eksport. • Proda`ni i administrativni tro{oci ...130.000 • Prihodi od proda`bata .............................470.000 • Tro{oci za kamati .......................................40.000 • Tro{oci na prodadenite proizvodi ........140.000 • Danok na dobivka ...........................................10%
Pra{awa za povtoruvawe: • Kakvi promeni }e nastanat vo bilansot na sostojba pri ovie nastani: • Nabavena ma{ina na kredit • Prodadeni proizvodi po faktura • Otplata na anuitet od kredit • Koi od gorenavedenite nastani }e imaat odraz vo bilansot na uspeh i kakov }e bide toj odraz? • Zo{to inflacijata ja namaluva upotreblivosta na bilansot na sostojba? • Dali danokot na dobivka e ednakov na 10% od dobivkata pred odano~uvawe? Zo{to? • Dali celata ostvarena neto-dobivka }e im se podeli na akcionerite kako dividenda?
IZVE[TAJ ZA GOTOVINSKITE TEKOVI Dali ostvarenata dobivka od 100.000 denari, zna~i i deka raspolagame so gotovi pari vo istiot iznos? • Ne, zatoa {to bilansot na uspeh se izrabotuva spored principot na t.n. vremensko razgrani~uvawe • Prihodite se evidentiraat koga proizvodite se isprateni, a rashodite koga materijalite se potro{eni • Toa ne zna~i deka nastanala fakti~ka naplata ili isplata
IZVE[TAJ ZA GOTOVINSKITE TEKOVI Pravilo na ramnote`a: Aktiva = Obvrski + Kapital na sopstvenicite D Aktiva = D Obvrski + D Kapital na sopstvenicite D Pari + D Nepari~na aktiva = D Obvrski + D Kapital na sopstv. D Pari = D Obvrski + D Kapital na sopstv. - D Nepari~na aktiva
IZVE[TAJ ZA GOTOVINSKITE TEKOVI • Interna i eksterna upotreba na izve{tajot za gotovinskite tekovi. • Karakteristiki na izve{tajot za gotovinskite tekovi: • ovozmo`uva dinami~kaanaliza • stava naglasok vrz promenite vo finansiskata sostojba na firmata • dava slika samo za zbirnata promena na oddelnite stavki i vkupnata sostojba
IZVE[TAJ ZA GOTOVINSKITE TEKOVI • Postapka za izgotvuvawe na izve{tajot za gotovinski tekovi: • 1. Opredeluvawe na gotovinskite tekovi od operativnite aktivnosti • 2. Opredeluvawe na gotovinskite tekovi od investicionite aktivnosti • 3. Opredeluvawe na gotovinskite tekovi od finansiskite aktivnosti, i • 4. Prika`uvawe na informaciite dobieni od prethodnite tri fazi vo forma na izve{taj za gotovinskite tekovi.
IZVE[TAJ ZA GOTOVINSKITE TEKOVI • Izrabotka na izve{tajot za gotovinski tekovi: 1. Direkten metod 2. Indirekten metod • Razlikata se javuva samo kaj gotovinskite tekovi od operativni aktivnosti • Gotovinskite tekovi od investiciski i finansiski aktivnosti se utvrduvaat na ist na~in
IZVE[TAJ ZA GOTOVINSKITE TEKOVI 1. Opredeluvawe na gotovinskite tekovi od operativni aktivnosti: • Direkten metod: se vr{i preispituvawe na sekoja stavka od bilansot na uspehot so cel da se sogleda goleminata i vidot na gotovinskiot tek {to go predizvikuva. • Indirekten metod:
1. Opredeluvawe na gotovinskite tekovi od operativni aktivnosti: • Indirekten metod: Neto-dobivka + Amortizacija - Zgolemuvawe na obrtnite sredstva + Namaluvawe na obrtnite sredstva + Zgolemuvawe na kratkoro~ni obvrski - Namaluvawe na kratkoro~ni obvrski Ednakvo Neto gotovinski tek od operativni aktivnosti
1. Opredeluvawe na gotovinskite tekovi od operativni aktivnosti: • Indirekten metod:
IZVE[TAJ ZA GOTOVINSKITE TEKOVI • 2. Opredeluvawe na gotovinskite tekovi od investiciski aktivnosti • Vlo`uvawa vo hartii od vrednost i vo postojani sredstva = Gotovinski odliv • Namaluvaweto na vlo`uvawata vo ovie aktivnosti (proda`ba na hartii od vrednost emitirani od drugi firmi ili proda`ba na postojani sredstva) = Gotovinski priliv. • Prilivi od dividendi i kamati od finansiskite vlo`uvawa
IZVE[TAJ ZA GOTOVINSKITE TEKOVI 3. Opredeluvawe na gotovinskite tekovi od finansiski aktivnosti Gotovinski prilivi – zgolemuvawe na gotovinskiot tek: • Proda`ba na hartii od vrednost {to gi emitira firmata • Anga`irawe na dolgoro~ni krediti Gotovinski odlivi – namaluvawe na gotovinskiot tek: • Povlekuvawe (otkup) na sopstvenite hartii od vrednost • Otplata na dolgoro~ni krediti • Isplata na dividenda na akcionerite • Isplata na kamata?
Podatoci od bilansot na uspeh: • Neto-dobivka za 2007 g. = 50 iljadi • Dividendi vo 2007 = 40 iljadi
Neto-dobivka za tekovnata godina + Amortizacija za tekovnata godina +/- Namaluvawe/Zgolemuvawe na obrtnite sredstva +/- Zgolemuvawe/Namaluvawe na kratkoro~nite obvrski = Gotovinski tekovi od operativni aktivnosti Analiza na izve{tajot za gotovinski tekovi
MODIFICIRANI FINANSISKI REZULTATI • Neto-operativna dobivka po odano~uvawe (NODPO) • Sloboden gotovinski tek (SGT)
Neto-operativna dobivka po odano~uvawe (NODPO) • NODPO ni go poka`uva iznosot na dobivkata koj kompanijata bi go ostvarila dokolku nema dolgovi i finansiski vlo`uvawa (nema prilivi i odlivi od kamati) NODPO = Operativna dobivka h (1 – Danok na dobivka (%))
Sloboden gotovinski tek (SGT) • SGT ni go poka`uva gotovinskiot tek {to i ostanuva na kompanijata otkako taa }e gi podmiri potrebite za investirawe SGT = OGT – Bruto-investicii vo operativni sredstva Operativen GT = NODPO + Amortizacija SGT = NODPO + Amortizacija – (Neto-investicii vo operativni sredstva + Amortizacija) SGT = NODPO – Neto-investicii vo operativni sredstva
Sloboden gotovinski tek (SGT) Neto-dobivka + Kamati (1- Stapka na danok na dobivka) + Amortizacija - Bruto-investicii vo operativni sredstva Sloboden gotovinski tek