Jozef Pacolet & Tom Strengs HIVA – Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving, Katholieke Universiteit Leuven

1. ACV Studienamiddag, • Aula Dom Helder Camara, Brussel, 27 januari 2011 De kost van fiscale en parafiscale uitgaven en ontwijking in BelgiëOnderzoek gerealiseerd met de steun van het ACV-Mecenaatkrediet van de NBB Jozef Pacolet & Tom Strengs HIVA – Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving, Katholieke Universiteit Leuven

2. Structuur • Opzet • Belastingen betekenen ook uitgaven • Fiscale uitgaven en andere minderontvangsten: omvang • Fiscale uitgaven en andere minderontvangsten: enkele belangrijke uitgaven • Fiscale uitgaven in internationaal perspectief • Sociale minderontvangsten • Fiscale behandeling van sociale uitkeringen in België en internationaal • En er is nog fiscale ontwijking en ontduiking • Verdelingsaspecten • Samenvatting: triptiek van ontvangsten, uitgaven en minderontvangsten • Besluit: fiscale consolidatie is doenbaar

3. Is België ook een fiscaal luilekkerland? Bron: Pieter Bruegel de Oude

4. Belastingen …(in miljard euro)

5. Belastingen…betekenen ook uitgaven (in miljard euro)

6. En er zijn ook minderontvangsten en fiscale uitgaven • “Een fiscale uitgave is een minderontvangst voor de overheid wegens fiscale tegemoetkomingen voortvloeiend uit een afwijking van het algemeen stelsel van een gegeven belasting ten voordele van zekere belastingplichtigen of van zekere economische, sociale, culturele, … activiteiten en die kan vervangen worden door een rechtstreekse betoelaging.” (Hoge Raad van Financiën, 1985)

7. Definitie fiscale uitgaven • Belangrijke kenmerken • Afwijkend van algemene regeling • Kan vervangen worden door subsidies • Bedoeld om bepaalde economische, sociale en culturele activiteiten te stimuleren • Overige minderontvangsten die deel uitmaken van het algemene stelsel • Twijfelgevallen • Men verandert nogal eens van definitie • Lange traditie (van in 1984 reeds) om deze ‘vrijstellingen, aftrekken en verminderingen die de ontvangsten van de Staat beïnvloeden in kaart te brengen, als bijlage bij de Rijksmiddelenbegroting • Jongste jaren was daar een vertraging opgetreden

8. Fiscale uitgaven en andere minderontvangsten: in miljard euro

9. Fiscale uitgaven en andere minderontvangsten: als % van het BBP

10. Fiscale uitgaven en andere minderontvangsten, in miljard euro

11. Fiscale uitgaven, in miljard euro

12. Fiscaleuitgaven en minderontvangsten in de personenbelasting (in miljoen)

13. Fiscaleuitgaven en minderontvangsten in de personenbelastingn, vervolg (in miljoen)

14. Fiscaleuitgaven en minderontvangsten in de vennootschapsbelasting (in miljoen)

15. Fiscaleuitgaven en minderontvangsten in de bedrijfsvoorheffing (in miljoen)

16. Fiscaleuitgaven en minderontvangsten in de roerendevoorheffing (in miljoen)

17. Fiscaleuitgaven en minderontvangsten in de overigebelastingen (in miljoen)

18. Ook de gewesten gebruiken fiscale uitgaven: het voorbeeld van Vlaanderen

19. Ook de gewesten gebruiken fiscale uitgaven: het voorbeeld van Vlaanderen (in duizend euro)

20. Enkele evaluaties • Dienstencheques: • fiscale uitgave maar topje van de ijsberg: subsidiecomponent uiteindelijk groter dan in de zorgsector • Heeft aanzienlijke werkgelegenheidseffecten • Notionele interest: • Van in het begin onderschat • Kostprijs aanzienlijk opgelopen • Lanceert ons in een strijd van fiscale dumping • Erfenis- en schenkingsrechten • Gewestelijke bevoegdheid • Varieert van nultarief tot bijna confiscatie • Ook daar fiscale concurrentie • Illusie van gestegen meerontvangsten

21. Fiscale uitgaven in internationaal perspectief, in % van het BBP

22. Fiscale uitgaven in internationaal perspectief, in % van de totale fiscale ontvangsten

23. Fiscale uitgaven en overige fiscale ontvangsten als % van de fiscale ontvangsten, 2005

24. Sociale minderontvangsten • Minderontvangsten in de sociale zekerheid omwille van een aantal looncomponenten die vrijgesteld zijn van normale bijdragen • Verminderingen sociale bijdragen • P.M. gelijkgestelde perioden • Fiscale behandeling van de uitkeringen • Belastingen en bijdragen • Extra fiscale uitgaven • En verplichte en private aanvullende verzekering

25. Fiscale behandeling van sociale uitkeringen in België en internationaal, in % BBP tegen factorkosten

26. En er is nog fiscale ontwijking en ontduiking • Belang van volledigheid (‘exhaustiviteit’) • Verschil tussen ontwijking en ontduiking • In fiscale uitgaven zitten reeds een aantal vormen van ontwijking in maar is verder amper of niet geraamd • Fiscale en sociale fraude is al regelmatig geschat • Maar datgene wat verborgen wenst te blijven laat zich ook moeilijk ramen • Een poging tot raming

27. En er is nog fiscale ontwijking en ontduiking …en wat daarvan kan gerecupereerd worden

28. Verdelingsaspecten • Zeer velen genieten van één of andere vorm van fiscale uitgaven en minderontvangsten (‘pretpark van het niet-belasten’) • Is vaak ook het voorrecht van diegenen die zich belastingadviseur en belastingplanners kunnen veroorloven • Gebruik en/of bedrag meestal hoger naarmate het inkomen stijgt • Onze belastingen en sociale zekerheid blijven desondanks herverdelend • De verdelingseffecten zijn maar partieel in beeld gebracht I

29. Samenvatting: een triptiek van ontvangsten, uitgaven en minderontvangsten (in miljard euro)

31. Fiscale consolidatie is doenbaar