LEKSIONI IV

1. LEKSIONI IV APARATI MUSKULAR

2. MUSKUJT • Janëorgane active tëlëvizjes, atamundtëjenëtëvullnetshëmapotëpavullnetshëm. • Nëmuskujt e pavullnetshëmbënpjesëmuskulatura e lëmuar e organevetëndryshëmsidhemuskulatura e strijuar e zemrës, tëcilëtkomandohendhevarenngasisteminervorvegjetativ. • Muskujte vullnetshëmkanëstrukturëstriale (tëvijëzuar) dhekomandohenngasisteminervor cerebrospinal.

3. MUSKUJT • Nëçdomuskuldallohendypjesë: • pjesaqëkontraktohetnëmënyrë active, barku me ngjyrëtëkuqedhe • pjesapassive me anën e sëcilësaifiksohetnëkocka, tendiniqëpërbëhetprejindilidhorkompakticili ka njëngjyrëtëshkëlqyeshmearitëndritshëmqëdallohetngangjyra e trupittëmuskulit. • Tendinetjanënëformëkordoneshaponëformëpllaketëgjerë (laminaaponeurosis).

4. MUSKUJT • Disagrupemuskujtëvullnetshëm, qëkanëlidhjedirekte me organetëaparatittretës, respirator, urogjenitalapo me organet e tëparitdhetëdëgjimit, përshkruhennëatopjesëtëanatomisëkupërshkruhenatosistemeapoorgane. • Përtëkryerlëvizjençdomuskulduhettëkapet me njëngaekstremitetet e tijqëquhetkoka e origjinës (caput) osepikafikse (punctumfixum), qëtëushtrojëndikimin e vet me ekstremitetin e kundërttëquajtur fund osendryshe, pika e lëvizshme (punctum mobile). • Porjorrallëndodhqëpikaqëzakonishtështëfiksetëshndërrohetnëpikëtëlëvizshmedheanasjelltas, osetëspostohenkohë pas kohenjërakundrejttjetrës.

5. MUSKUJT • Muskujtjanëpothuajsetëgjithësimetrikë. • Duke përfshirëtëgjithëmuskujtqëibashkëngjitenaparatitskeletikdhegjithëorganevetëndryshmepranohetsinumër total imuskujvetëvullnetshëmnjëshifërqërrotullohetrreth 500.000 • Peshadhevëllimiipjesshëmsidheai total imuskujvevariojnënëmënyrëtëdukshmengamosha, seksidhekonstitucioni individual. • Atoquhennormalekurjanënëraporttëdrejtë me peshëndhekonstitucionin e organizmit.

6. MUSKUJT • Mundtëbëhendisaklasifikimetëmuskujve • Muskujtqëveshinskeletinngashumëautorëquhenmuskujskeletikë, ndërsaataqëvendosenmënësipërfaqequhenmuskujsipërfaqësorë. • Sipasformës – muskujtndahenmëtëgjerë, tësheshtë, tëgjatëdhetëshkurtër, gjëqëipërgjigjetkarakterittëzhvillimittëtyrenëdypërmasanëdrejtimtëgjatësisëdhegjerësisë.

7. Muskujt e gjatë • Muskujt e gjatëigjendenpranëlevavetëgjatatëlëvizjes, pragjendenkryesishtnëanësitë. • Këtallojmuskujshjanëpak a shumënëformëboshtikupjesamishoreqëndronnëpjesën e mesmetëmuskulitdhenëskajetpërfundon me tendine. • Këtamuskujshkojnëngadisacentimetranëdisadecimetra. • Muskujte gjerëmarrinkëtëemërprejformëssëtyre, nëformëfletetëgjerëme pamjetrekëndore, katërkëndore me pjesën e tyremishoredheaponeurotike, tëcilëtgjendenmëshumënëtrung.

8. Muskujt e shkurtër • Muskujt e shkurtërigjejmëmëtëpërhapurkudonëtrup, pormundtëtheksojmë se jorrallëekzistojnëedhe forma tëndërmjetmetëcilatështë e vështirëpërt’iklasifikuar. • Disamuskujparaqitensiunazatëbrëndshmepërrethhapjevesipërfaqësoretëtrupitdhequhenmuskujorbikularë (përrethgojës, orbitave) aposfinkterial (nëorganet).

9. Muskujt • Muskujtmundtëklasifikohenedhesipasnumrittëkokëve, barqeve, tendineveorigjinësapopërfundimittëtyrenëkockë, sipasnumritatomundtëjenëtëthjeshtëosetëshumënumërta, p.sh. kurfillimiështë me dykokë, muskuliquhet biceps, me tri kokë triceps, me katër quadriceps. • Muskujtqëkanëmëshumë se njëpërfundim, pramëshumë se njëtendinfiksuesquhetbi,triapoplurikaudat.

12. Muskujt • Kurmuskujt me origjinëngamiotonetëndryshmebashkohennënjëmuskul, atëherembetentendinendërmjetëseqëquhet intersections tendine. • Këtamuskujmundtëkenëdybarqe p.sh. muuskuli rectus abdominis. • Po kështumundtëkemindryshimeedhenënumrin e tendinevetëtyre. • Kështuflektorët e përbashkëtdheekstensorët e përbashkëttëgishtavetëduarvedhetëkëmbëvekanëdisatendine, derinëkatërnësajëtëtëcilavekontraktimiinjërit bark muskulorjepnjëefekt motor tëmenjëhershëmnëdisagishta.

13. Muskujt • Muskujtiklasifikojmëedhesipasdrejtimittëfijeve, gjëqëreflektonedhenëfunksionetëndryshmetëtyre. • Sipasdrejtimittëfijevemuskularedallojmëmuskuj me fijetëdrejtaparalele, me fijeoblike, me fijeqëshkojnënëformëfreskorejedhenë fund me fijecirkulare. • Kurfijetmuskularebashkohen me tendinet, nganjëraanëquhetunipenatusdhekurbashkohetnëtëdyanëtquhetbipenatus.

16. Muskujt • Nëdisaregjionekukalojnëvazadhenervamuskujtmarrinkontaktapoformojnë me pjesën e tyrefascialenjë hark fibrozqëngjitet, inserohet me pjesënskeletikenënjëmënyrëtëtillëqëformon me tënjëunazëosteofibrozenëpërtëcilënkalojnënervatdhevazat. • Ashtusipërçdosistemedhepërsisteminmuskulormundtëgjejmëvariacionetëllojevetëndryshmesi: ndryshimetëpozicionittëvendosjes, ndryshimetëformës, tëvëllimit, numrittëfascieve, tëorigjinës, tëinserimit, numrittëkokave, barqeveetj

17. Muskujt • Pjesamishore e muskulitështëfleksibile, elastikedherezistentegjatëlëvizjes pa u dëmtuarnëfunksionin e sajgjatëaktivitetit normal. • Tektëgjallëtnëmomentin e pushimit, fibratmuskulorenukjanëtëlëshuara, porkanënjëgjëndjetensioni special qëquhet tonus muscular. • Me vdekjenatongurtësohen, forcohen pa u zvogëluar duke dhënëatëqëquhetshtangiakufomore, rigiditetikadaverik, qëfillon me pushimin e qarkullimittëgjakut, porqëvihet re mëmirënëorët e mëpastajme, 5-6 orë pas vdekjes e qëarrinmaksimumin 1 deri 5 ditëmë pas, dhemë pas fillonputrifikimiikufomës.

18. Muskujt • Elementikryesorkubazohetpuna e muskujveështëkontraktiliteti, tkurrjadhelëshimiimuskullit. • Kurmuskulikontraktohetbëhetafrimiidypikave, asajfiksedhepikës mobile dhepërrrjedhojëbëhetlëvizjanënjëpjesëtëcaktuartëtrupit. • Kockatqëlëvizinnëartikulacionenënefektin e muskujvemundtëkrahasohen me levatnëaspektinmekanik. • Si mbështetjepërtërëtrupinshërbenkolonavertebroreqështrihetgjatëvijëssëmesittëtrupit.

19. Muskujt • Fillimiimuskujveqëkoincidon me njëpikëtëpalëvizshmeshtrihetmëafërplanit median tëtrupit, kursepëranësitëpikafiksendodhetmëafërtrungutnëkrahasim me pikën mobile. • Megjthatëvlentëpërmendet se punktumfiksumdhepunktum mobile mundtëndërrojnëvendet me njëritjetrin p.sh. nëmuskujt e barkut, tëshpinësapotëekstremiteteve. • Muskujtduke u fiksuarnëkockamundtëkalojnënjë, dyapodisaartikulacioneprejtëcilaveatomarrinemrin, muskujuni, bi apomultiartikular.

20. Muskujt • Lëvizjanëartikulacionkryhetnëdykahetëkundërt, fleksionekstension, adduksion – abduksion, prandajpërtëlëvizurpërrethnjëboshtiçfarëdoduhenjomëpak se dymuskuj. • Kështumuskujtqëkanëveprimetëkundërtaquhen antagonist, sitëtillëmundtëpërmendim, muskulifleksiordigitorium me muskulinekstensordigitorium. • Ndërsamuskujtqëkryejnëtënjëjtinveprimquhensinergjistë.

22. Formacionetndihmësetëmuskujve • Këtufutenfasciet, tëcilatparaqitennëformëmembranashtëpërbëraprejindilidhorfibrilarkompakt. • Fascietndahennëfascietëvetëmuskulit (fascia propria) e cilae rrethonatë , sidhefascieqërrethijnënjëgrupmuskujshsinergjistë, praqëkryejnënjëfunksiontënjëjtëdhemundtëquhet fascia e thellë (profunda). • Fascietlëshojnëedhezgjatimetëshumtafascialeqëquhen septum intermuskularë. • Këtotëfunditvijnëngafascietdhendajnëmuskujtnganjëritjetri.

23. Formacionetndihmësetëmuskujve • Disaherëtendinet e muskujvekalojnënëkanaleosteofibrozeqëjanëtëveshuranëthellësi me njëmembranëtëhollëtëngjashme me atëtëmembranavesinovialetëartikulacionevetëcilatpasqyrojnëngabrëndanjëmbylljetëserozës duke veshursipërfaqen e tendinitosetëtendineve. • Kjomembranë e hollë, nëdyfundet e kanalitipërvishettendinit duke formuarpërrethtijkëllëfinsinovial.

26. Bursat e mukozajanëformacionetëtjeraqëbëjnëpjesënëaparatinndihmëstëmuskujve. • Atovendosenndënmuskujtdhetendinet, kryesishtafërfiksimittëtyredhenëafërsitëkavitetitartikulardisa bursa komunikojnë me të. Po kështunëaparatinndihmësbëjnëpjesëedhekockatsesamoide. • Atogjendennëtrashësinë e tendineve, nëvendin e fiksimittëtyre me kockat duke zmadhuarnëkëtëmënyrëkëndin e kapjessëmuskujvenëkockëdhenjëkohësishtzmadhojnëedheforcën e tyre.

28. Muskujt e shpinës • Ndahennëmuskujsipërfaqësordhetëthellë.Shtresae muskujvesipërfaqësorëpërbëhetvetëmnganjëpllakëmuskulo-aponeurotikeqëvendoset midis procesevespinozetëvertebravedhebrinjëve duke iupërgjigjurmuskujvetëquajturspinokostal. • Nëmuskujtsipërfaqësoretëshpinësbëjnëpjesë: • Muskulitrapez– ështëmuskulimësipërfaqësor, ështëigjerë, nëformëtrekëndore, zëpjesën e sipërmetëshpinësderinëqafë. • Muskujt e tëdyanëveformojnëfigurën e trapezitngaiciliai ka marrëemrin. • Funksioni: Kurkontraktohenfijet e sipërmengrejnëshpatullënlart, kurkontraktohenfijet e mesme e afrojnëatëteshtyllakurizore, kurtkurenfijet e poshtme e ulinshpatullënposhtë. Kurkontraktohennjëkohësishttëgjithafijetskapulatafrohen me njëratjetrënngaprapa.

29. Muskujte shpinës

30. Muskujt e shpinës • Muskuliigjerëishpinës (latissimusdorsi). Ështënjëfletëmuskuloaponeurotiketriangulare, mëigjërindërmuskujt e shpinës, duke u shtrirëngapjesa e poshtme e shpinësderinësqetull. • Funksioni: tërheqkrahunprapadhengabrënda duke e afruaratërrethtrungut. Kurpikafikseështënëhumerusndihmonnëaktin e inspirimit duke ngriturbrinjëtlart.

31. Muskujte shpinës

32. Muskujt e shpinës • Muskuliromboidimadhdheivogël. • Këtadymuskujformojnënëpjesën e sipërmetëpasmenjështresëmuskularenëformërombinëdukjeunike. • Funksioni – Tërheqshpatullënmedialishtdhe e ngrepakatë.

34. Muskujt e shpinës • Muskulingritësiskapulës (muskuli le vantor scapulae), ështënëformëboshtigjatësor. • E merrorigjinënngatuberkulatposterioretëprocesevetransversaletëkatërvertebravetësipërmecervikale, pastajshkonposhtëdhelateralishtnëkëndin e sipërmtëskapulës. • Funksioni- ngreshpatullën duke idhënënjëfarërrotullimimedialishtdheposhtëpjesëstjetër. • Kurpikafikseështënëshpatullmundtëpërkulëkolonëndhekokënnëatëanë.

36. Muskuliidhëmbëzuaripasmëisipërm (muskuliseratus posterior superior). • Kymuskulvendosetposhtëmuskulit rhomboid. Kymuskulngrebrinjët, luanrolnëinspirim, praështëmuskulinspirator. • Muskuliidhëmbëzuaripasëmiposhtëm. Ka pamjerombipaktëzgjatur. Ka sifunksiontëulbrinjëtposhtë duke ndihmuarnëekspirim.

38. Muskujt e shpinës • II.Muskujt e thellëtëshpinës – quhenmuskujtspino dorsal. Muskujt e thellëformojnënjështresëtëmadheqëndodhetnëulluqet e mëdhatëformuara midis procesevespinozedhetransversalenganjëraanëdhekëndevetëbrinjëvenëanëntjetër. • Këtondahennëdytraktetëmëdha, trakti medial ipërbërëngamuskujtëshkurtër, nëzonatmëtëthellaafërskeletitdhevertebravetëveçanta, dhetrakti lateral qëvendosetmënësipërfaqe e përbërëngamuskujtëgjatë. • Ndërsanëzonën e pasmetëqafëssipërdytrakteveshtrihetdhetraktiitretë, traktispinotransversaliciliparaqitet me muskujt splenius. • Funksioni – drejtojnëkolonën, e rrotullojnëatëdhebëjnëekstensionnëpjesëtëveçantatësaj. Këtamuskujmarrinpjesëedhenëlëvizjetrespiratore.

40. Fasciate shpinës – nëshpinëgjendendyfascie – fascia superficiale e cilambulon • muskulintrapezius, • muskulinlattissimusdorsidhevazhdonngasipërsi fascia nuchaedhe fascia e thellë e cilandahetnëdyfletë, një e sipërfaqshmedhe e thellë. • Fascia e thellëquhetshpesh fascia lumbo dorsal.

42. 3.Muskujt e kraharorit • Ndahennëdygrupe – • muskujte jashtëmekstrinsekëqë e kanëorigjinënngaskeletiitoraksitdhefiksohennëekstremitetin e sipërm, dhe • muskujte brendshëmapoinstrinsektëqë e kanëorigjinëndhepërfundojnënëtrung (sternum, brinjë, vertebra). • Këtufutetedhediafragma.

43. Muskujte grupittëparë • Muskulipectoralis major. Ështëmuskuligjerë, idendur, me formëtrekëndoreqëzëgatigjysmën e gjoksit. • Ështëiformuarnga tri pjesë: - Pjesaklavikularefillonnë 2/3 medialetëbuzëssëpërparmetëklavikulës, - pjesasternokostalefillonngafaqja e përparme e manubrium corpus sterni, dhepjesakërcore e brinjëvedhesëfundi – pjesaabdominaleqëfillonngapjesa e përparme e vaginëssëmuskulittëdrejtëtëbarkut. • Funksioni: Afronkrahuntetrunku, e kthendherrotullonatëmedialisht. • Kurpikafikseështënëkrah, ngerbrinjëtlart duke ndihmuarnëinspirim, prabënpjesënëmuskujtinspiratorë.

44. Muskujt e grupittëparë • Muskuliivogëligjoksit (muskulipectoralis minor) ështëmuskulishtypurnëformëtrekëndëshi. Kymuskululposhtë, përparadhemedialishtshpatullën. Kurpikafikseështënëshpatullngrelartbrinjët. Ështëmuskulinspirator. • Muskulindërklavikular(muskulisubklavius) ështëmuskulivogël, gjysmëkonik. Kytërheqklavikulënposhtëdhemedialisht • Muskuliidhëmbëzuaripërparmë (muskuliseratus anterior), ështënjëmuskuligjerënëformëkatërkëndoretëçrregullticilimbulonfaqenanësoredhetëpasmetëtoraksit. • Funksioni – ngreshpatullënpërparadhejashtëdhe e rrotullonngajashtëkëndin e sajtëposhtëm. Sëbashku me muskulinromboideusfiksonshpatullënnëlëvizjet e krahut, ndërsa me fijet e tijtëposhtmengrebrinjët.

45. Muskujt e grupittëparë

47. Muskujt e kraharorit • Muskujt e grupitëdytëosemuskujt e vërtetëtëkraharorit • Muskujtlevatorescostarum – llogaritenrreth 12 muskujtëtillënëformëtrekëndore. Funksioni: ngrebrinjëtsiç e thotëvetëemri. • Muskujtinterkostalesexterni – mbushinhapësiratinterkostale. Nënivelin e hapësiravendërkërcoretëbrinjëvemuskujtzëvendësohen me pllakafibrozetëcilatkanëtënjëjtindrejtim me fijet e tyre. • Muskujtintercostalesinterni – këtokanëdrejtimtëkundërt me fijet e muskulit extern. Atofillojnëngabuza e sipërme e brinjëssëposhtmepërnëbuzën e poshtmetëbrinjëssëmësipërme.

48. Muskujt e kraharorit • Funksioni • – Muskujtintercostal externngrenëbrinjëtlart, zgjerojnëkafazin e kraharoritnëdrejtimantero-posterior dhe transversal, prandajjanëmuskujinspirator, nëinspirimtëthellëfutenedhemuskujt e tjerëtëkraharorit , ndërsa • - muskujtintercostal internulinbrinjëtposhtë , shërbejnësim.eksipratorë. • Muskulitranversusthoracis- ështënjëmuskulnëformëkatërkëndoretëparregullt, ingjiturnëfaqen e brendëshmetëthoraxitanashsternumit. • Funksioni – ulbrinjëtdhendihmonnëekspirim.