AZƏRBAYCAN AQRAR DÖBLƏT UNİVERSİTETİ ZOOBAYTARLIQ VƏ ƏCZACILIQ FAKULTƏSI ƏCZACILIQ VƏ MORFOLOGİYA KAFEDRASI

1. AZƏRBAYCAN AQRAR DÖBLƏT UNİVERSİTETİ ZOOBAYTARLIQ VƏ ƏCZACILIQ FAKULTƏSI ƏCZACILIQ VƏ MORFOLOGİYA KAFEDRASI FƏNN: BALIQLARIN MORFOLOGİYASİ VƏ FİZİOLOGİYASI. MÖVZU:1 BALIQCILIĞA GİRİŞ,AZƏRBAYCANDA BALIQCILIĞİN İNKİŞAFI,BALIQLAR HAQQINDA MƏLUMAT. . MÜHAZİRƏÇİ : ABDULHƏLIMOV N.A GƏNCƏ – 2009

2. MÜHAZİRƏNİN PLANI GİRİŞ. BALIQCILIĞIN İNKİŞAFI TARIXI. Balıqcılıq

3. ƏDƏBİYYAT 1.Ə.MAHMUDOV.BALIQLAR TƏBİƏTDƏ VƏ MƏİŞƏTDƏ AZƏRNƏŞR 1963. 2.İ.Ə.ƏBDÜRRƏHMANOV.BALIQLAR.YII. CİLD.BAKI 1966 3.Т.С.РАССА. ЖИЗНЬ ЖИВОТНЫХ.ТОМ 4.МОСКВА 1983. Balıqcılıq

4. Azərbaycanda balıqların elmi surətdə öyrınilməsi XVII əsrin 70-ci illərində başlanmışdır.Azərbaycan balıqlarına aid ilk məlumatlar himelinin,kirildenşdedtin və Pallassın əsərlə-rində verılmişdir.Hmelin ilk dəfə Azərbaycanda Kür cayında yaşa-yan cökənin, qarasolun və Xəzər şirbitinin geniş təsvirini vermış dir.Pallas ilk dəfə Kür xramulyasının, şəmayının təs-virini və elmi adini vermişdir. Eyxvald Xəzər dənizində səyahətə cıxmışilk dəfə olaraq həşəm, şişqarın, xəzər iliskənı ,iynəbalıq və girdə xulur təsvirini vermışdır. 1832 ildə Menetri Azərbaycan balıqlarının 36 növünü təsvir edən kitabı çap etdirmışdır.1837-ci ildə Hohanaçler çap etdirdiyi kitabda Zaqafqaziyada yaşayan balıqların 23 növ balığı təsvir etmış bu balıqların coxunun adı Azərbaycan dilində verilmişdir.Keserlinq 1861-ci ildə ilk dəfə lənkəran xramulyasını təsvirini ver mişdir.Grimin Xəzər dənizində apardiği tətqiqat nəticəsində Balıqcılıq

5. hələ elmə məlum olmayan 6 növ xul balığı tapılmışdır.Gır- im 1887-ci ildə iki növ siyənək balığı təsvir etmışdir.Xəzər dənizin balıq faunasını öyrənmək ücün akademik Ber,Girim və Knipovicin təşkil etdiyi ekspedisiyalar böyük işlər gör-müşlər.Ekspedisiyanın nəticələrınə həsr olunmuş əsə-lərində Xəzər dənizinin siyənəklərinin təsnifatı coğrafi yayıl ması və tutulması haqqında bioloji məlumatlar verılmişdir. Be-rq.Tixi,Kiseleviç və s. alimlər Xəzərin siyənəklərinin və kilkələrin biologiyası haqqinda məlumatlar geniş verılmışdir. 1914-cü ildə Knipovic knipovic Xəzər dənizin hidroloji vəziy-yəti haqqinda geniş məlumatlar nəşr etdirdi.Knipovicin eks-pedisiyası Orta və Cənubi Xəzərdə nərələrin biologiyasi haqqınd məlumatları topladı.1982-ci ildə yazdiği əsərdə Azərbaycan balıqlarının növ tərkibi dəqıqləşdirildi. Balıqcılıq

6. Bu alımin tətqiqatına qədər Kür cayında çapaq gülmə,poru lil balığı haqqında məlumatlar yox idi.Bu alim Göy təpə ça yında uzunsov şəmayın olmasını təyin etdi.1896-97 illərdə Kavrayskinin yazdığı əsərlərdə qızılbaşlıqların gümüşcə-lərin təsnifatı yayılması haqqında məlumatlar var.1899 ildə Berqin Qafqaz balıqları haqqındailk əsəri,Kamenskinin hə-min mövzuda əsəri nəşr olundu.Lakin bu əsərlər müxtəlif mövzularda yazıldığı ücün fərqlənirdi.1906 ildə Karvayski-nin Qafqaz nərə balıqlarına aid kitabı cıxdı.Həmin kitabda nərə balıqlardan başqa,Qafqazın şirin sularında və dənizlərində yaşayan balıqların siyahıs ıverilmışdı.1912-ci ildə Kür-xəzər rayonun balıqlarını öyrənmək ücün Bakıda ilk elmi tət qiqat ixtiologiya laboratoriyası təşkil olundu.Bu laboratoriya da nərə balıqlarının biologiyası öyrənildi.Bu laboratoriyanın yerlərdə material toplamaq ücün Bakıda və lənkəranda Balıqcılıq

7. məntəqələri yaradıldı.Azərbaycanda balıqların öyrənılməsin də elmi-tətqiqat balıq təsərrüfatı laboratoriyasi və Akademi yanın Zoologiya institutu böyük rol oynayır.Bunlardan Belya yayev nərə balığının,Mirzoyev bölgənin,Borzenku Şəki,hə-şəmi,Malt çay sıfame,Kinzburq naxa,Fyedrova çapağın ,Fo rtunatova Çöy göz qizilxallısını biologiyasını öyrənmışdır.A. Məmmədovun əsərındə 1932 kütümün biologiyası haqqın-da ,Ə.Mahmudbəyov Xəzər Şəmayının təsnıfatı və vətədə əhəmiyyəti ətraflı verilmişdir.Zoologiya institutunun əmək-daşları 1940-44 ilərdə hacıqabul,Şilyan,Sarısı göllərındə yaşayan balıqların biologiyasına,təsnifatına aid əsərlər yaz mışlar.R.A.Qayıbov Şıx-Qaradaq rayonunda yaşayan ba-lıqların təsnifatı və bioloqoyasi haqqinda əsəri 1952 ildə yazmışdır.Ə.Əbdurrəhmanov şirin sularda yaşayan balıq-ların biologiyasını və təsnifatını vermişdir. Balıqcılıq

8. Xəzər dənizinin Azərbaycan sahillərində yaşayan Siyənək-lərin təsnifatı və biologiyası İ.Berq,K.Kiselevir,Ə.Mahmud-bəyov A.Şirinov və s. alimlər tərəfindən ətraflı öyrənilmışdir. Dəniz Şıfının biologiyası,vətəqə əhəmiyyəti A.Lovetskaya və Ə.Mahmudbəyovun əsərlərində verilmişdir.Son illərdə Azərbaycan balıqlarının biologiyasına aid Ə.Nəbiyevin, H.Abbasovun, P.Qayıbovanin,Z.Quliyevin,A.Ağayarovanın və s.alımlərın əsərləri nəşr olunmuşdur.XVIII əsrin yarısından indiyə kimi istər xəzərdə istərsə də Şirin sularda yaşayan bütün növ balıqların təsnifatı və biologiyasına aid məlymatlar kifayət qədər öyrənilmişdir. Hal-hazirda ölkəmizdə13 balıq kombinatı,6 balıq dondurma zavodu,4 buz hazirlayan zavod,2 balıq konserv zavodu və coxlu balıq ovlayan və yük daşıiyan gəmi təmiri zavodu mövcuddur. Balıqcılıq