UYKUDA SOLUNUM BOZUKLUKLARI Dr. Oya İTİL DEÜTF Göğüs Hastalıkları AD

1. UYKUDA SOLUNUM BOZUKLUKLARI Dr. Oya İTİL DEÜTF Göğüs Hastalıkları AD İZMİR

2. Uyku, organizmanın çevreyle iletişiminin , çeşitli uyaranlarla geri döndürülebilir biçimde, geçici, kısmi ve periyodik olarak kesilmesidir.

3. UYKUDA SOLUNUM BOZUKLUKLARI • Uyku sırasında solunumda patolojik olarak değerlendirilebilecek düzeydeki değişikliklere bağlı olarak gelişen ; bu hastalarda morbidite ve mortalitenin artmasına yol açan klinik tablolar.

4. Aşağıdakilerden hangisi uykuda solunum bozukluklarından biri değildir ? • Obstrüktif uyku apne sendromu • Santral uyku apne sendromu • Obezite-Hipoventilasyon sendromu • Overlap Sendromu • Narkolepsi

5. Basit horlama • Obstrüktif Uyku Apne Sendromu (OSAS) • Santral Uyku Apne Sendromu (CSAS) • Obezite-hipoventilasyon Sendromu (OHS) • Overlap Sendromu (OSAS + KOAH) • Üst Solunum Yolu Rezistansı Sendromu (UARS)

6. OBSTRÜKTİF UYKU APNE SENDROMU ( OSAS )

7. Uyku sırasında tekrarlayan üst solunum yolu ( ÜSY ) obstrüksiyonları episodları ve sıklıkla kan oksijen satürasyonunda azalma ile karakterize bir sendromdur.

8. TARİHÇE • Milattan önce 3. yüzyılda büyük İskender döneminde Pontus devletinde yaşayan Dionizos

9. Charles Dickens ( 1836 ) “ Posthumorous Papers of the Pickwick Club”

10. Uyku apne sendromu tanımlandı (Guilleminault , 1973) • UARS tanımlandı (Guilleminault, 1990)

11. TANIMLAR • Obstrüktif Apne: Uyku sırasında solunum çabasının sürmesine karşın ağız ve burunda hava akımının olmamasıdır. • Santral Apne: Uyku sırasında hem solunum çabası hem de, hava akımının olmamasıdır. • Mikst Apne: Başlangıçta santral tipte olan apnenin, solunum çabasının başlamasına rağmen sürmesidir.

13. Hipopne: 10 saniye veya daha fazla süre ile oksijen saturasyonunda % 3’lük düşme ya da arousal gelişimi ile birlikte hava akımında en az %50 azalma olmasıdır. • Arousal: Uyku sırasında, daha yüzeyel uyku evresine ya da uyanıklık durumuna ani geçişlerdir. Apne ve hipopneyi sonlandırır.

15. Apne Hipopne İndeksi(AHİ):Uyku sırasında saatteki apne ve hipopnelerin sayısıdır.(Buna solunum sıkıntısı indeksi de denir) • Solunumsal arousal indeks ( SAİ) : Uyku sırasında saat başına görülen toplam arousal sayısıdır. • Solunum Çabası ( Respiratory effort ) : Uyku sırasında üst solunum yolu dirençartışı sonucu solunum işinin artmasıdır.

16. Obstrüktif Uyku Apne Sendromu • AHI > 5 ve klinik semptomların birlikte olduğu sendromdur. • Klinik Semptomlar: • a. Horlama • b. Tanıklı apne • c. Gündüz aşırı uyku eğilimi

17. EPİDEMİYOLOJİ • Obstrüktif uyku apne sendromu % 1-5 oranında görülür. • OSAS’ nun, orta yaş erkeklerde (40-60 y) prevalansı % 4-8 dir.

18. Ülkemizde OSAS prevalansı nedir ? • % 10 • % 5-6 • % 1-2 • % 40 • % 20

19. ÜLKEMİZDEKİ OSAS PREVALANSI Köktürk O. Tüberküloz ve Toraks , 1997 % 0.9 – 1.9

20. FİZYOPATOLOJİ • GENEL FAKTÖRLER • ANATOMİK FAKTÖRLER • MEKANİK FAKTÖRLER • NÖROMUSKULER FAKTÖRLER • SANTRAL FAKTÖRLER

21. Aşağıdakilerden hangisi OSAS için bir risk faktörü değildir ? • Hipotiroidi • Obezite • Alkol alışkanlığı • Hipertiroidi • Cinsiyet

22. Genel faktörler • Yaş • Cinsiyet • Obesite • Horlama • İlaçlar • Genetik

23. Anatomik faktörler • Spesifik Anatomik Lezyonlar • Boyun Çapı • Baş ve boyun pozisyonu • Nazal Obstrüksiyon

25. Mekanik faktörler • Hava yolu çapı ve şekli Normal Horlayan Apneik

26. Eşlik eden hastalıklar • ÜSY patolojileri • KOAH , astım,restriktif akciğer hastalıkları • Endokrin hastalıklar • KVS hastalıkları • Kollojen doku hastalıkları • Nörolojik ve psikiatrik hastalıklar

27. Apne Plevral basınçta azalma Sol KY Kardiak afterload artışı • O2 Vagal bradikardi Açıklanamayan nokturnal ölüm • CO2 Ektopik kalp vuruları • PH Pulmoner VK Pulmoner HT, sağKY Sistemik VK Sistemik HT Akut CO2 retansiyonu Kr.hipoventilasyon

28. Arousal Serebral disfonksiyon Aşırı gündüz Derin uyku kaybı uykululuğu Uyku parçalanması Hava Aşırı motor aktivite akımının yeniden Huzursuz uyku Başlaması Uykuya dönüş

29. Aşağıdakilerden hangisi OSAS’daki 3 majör semptomdan biridir ? • Unutkanlık • Sabah baş ağrısı • Gündüz aşırı uyku hali • Noktüri • Kişilik değişikliği

31. KLİNİK SEMPTOMLAR • Horlama • Tanıklı apne • Gündüz aşırı uyku eğilimi

33. FİZİK MUAYENE • Kesin tanı koydurucu bir bulgusu yok • Multidisipliner Kesin tanı yaklaşımla muayene önemli (Göğüs hast., Nöroloji, Psikiyatri, KBB, Diş hek.) • Çoğu obez, kısa-kalın boyunlu

34. Sıklıkla ÜSY’ na ait bulgular • Eşlik eden hastalık bulguları (KOAH, hipotiroidi, akromegali vs.) • Hipertansiyon, aritmiler, siyanoz, sağ kalp yetmezliği ve kor pulmonale bulguları

35. RADYOLOJİK TANI

36. ENDOSKOPİK TANI

37. YARDIMCI TANI YÖNTEMLERİ

38. EPWORTH UYKULULUK SKALASI ( ESS ) • Uyuklama yok 0 • Uyuklama hafif 1 • orta 2 • fazla 3 • Maksimum uykululuk skoru : 24

39. Otururken ve uyurken • Televizyon seyrederken • Kalabalık bir yerde otururken ( Tiyatro , toplantı ) • Mola vermeden 1 saat süreyle araba yolculuğu yaparken,trafikte birkaç dk dururken • Öğleden sonra dinlenmek için uzanırken • Oturup biriyle konuşurken • Alkolsüz bir öğle yemeği sonrası sakin otururken

40. Uyku günlüğü • İlaç ve alkolöyküsü • Psikiyatrik öykü ( depresyon , anksiyete , psikoz , obsesyon , kişisel özellikler ) • Medikal ve nörolojik öykü • Aile öyküsü • Fizik muayene

41. POLİSOMNOGRAFİ • Uyku ile ilgili parametrelerin laboratuvar ortamında tüm gece boyunca kaydedilmesini sağlayan bir tanı yöntemidir. • Zaman alıcıdır ve özel ekip gerektirir. • Uyku hastalıkları tanısında ‘ altın standart ’ olarak kabul edilir

42. Standart PSG parametreleri • Elektroensefalografi ( EEG ) • Elektrookülografi ( EOG ) • Elektromyografi ( EMG-submentalis ) • Oro-nazal hava akımı • Torako-abdominal hareketler • Oksijen saturasyonu • Elektrokardiyografi ( EKG ) • Elektromyografi (EMG-tibialis) • Vücut pozisyonu

47. OSAS’ DA BEKLENEN PSG BULGULARI • Yüzeyel uyku süresi artıp, derin uyku (Evre III-IV) ve REM periyodu azalmıştır. •  Sık tekrarlayan apne, hipopne ve arousallar vardır. • Sık tekrarlayan oksijen desaturasyon dönemleri

50. AHİ< 5 NORMAL AHİ 5 – 15 HAFİF AHİ 16 – 30 ORTA AHİ > 30 AĞIR